2
MÜNDƏRİCAT
Səh.
Giriş .......................................................................................................... 3
I.
NƏZƏRİ İCMAL
1.1.
Malların keyfiyyəti haqqında əsas anlayışlar .......................... 5
1.2.
Malların keyfiyyətinə verilən əsas tələblərin xarakteristikası ... 12
1.3.
Malların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinin müasir metodları. 18
II.
TƏCRÜBİ HİSSƏ
2.1.
Polimer inşaat materiallarının keyfiyyətinə qoyulan ümumi
istehlak və standart tələbləri ........................................................
31
2.2.
Ticarətə daxil olan polimer inşaat materiallarının bəzi istehlak
xassələrinin tədqiqi və keyfiyyət göstəricilərinin standarta
uyğunluğunun yoxlanması ..........................................................
36
2.3.
Ticarətə daxil olan polimer inşaat materiallarının tərkibindən
ayrılan zəhərli qazların miqdarının qazxromotoqrafiya üsulu ilə
təyini ..........................................................................................
47
Nəticə və təkliflər .................................................................................... 50
İstifadə edilmiş ədəbiyyat ....................................................................... 52
3
GİRİŞ
Malların keyfiyyətinin idarə olunması keyfiyyətə daimi nəzarətin aparılmasını
və onun səviyyəsinin vaxtaşırı qiymətləndirilməsini tələb edir.
Keyfiyyətə nəzarət dedikdə, malların keyfiyyət göstəricilərinin qəbul edilmiş
texniki normativ sənədlərin (standartlar, texniki şərtlər və s.) tələblərinə uyğun
olub olmadıqlarının yoxlanması nəzərdə tutulur.
«Keyfiyyətə nəzarət» terminin «keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi»
terminindən ayrılmaq lazımdır.
Malların keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsində əməliyyat məcmusu,
keyfiyyət göstəriciləri nomenklaturasının seçilməsi, onların miqdar qiymətinin
təyini, eləcə də məhsulun keyfiyyətinin idarə edilməsində ən yaxşı həllinə
əsaslandırılması məqsədilə baza nisbi qiyməti başa düşülür.
Nə qədər ki, hazırda normativ texniki sənədlərdə xassələrin bütün göstəriciləri
normallaşdırılmır, (məsələn, estetik, erqonomik xassələrin tələb edilən normaları
işlənilməmişdir), ona görə də keyfiyyətə nəzarət edən zaman keyfiyyəti təşkil edən
bütün xassə göstəriciləri yoxlanıla bilmir.
Malların keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi onların keyfiyyətinə
nəzarətdən daha geniş məna kəsb edir.
İstehlak mallarının keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi zamanı hər bir
mal növünün əhalinin zövqünə və ictimai tələbinə nə dərəcədə uyğun olması
məsələsi həll edilir.
İstehlak mallarının keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi probleminin
əsas xüsusiyəti və mürəkkəbliyi məhz bundan ibarətdir. Keyfiyyət səviyyəsinin
qiymətləndirilməsinin nəticələri keyfiyyətin planlaşdırılmasının əsasını təşkil edir.
İstehlak mallarının keyfiyyətinin miqdarca qiymətləndirilməsi ilə bağlı olan
elmi biliklər sahəsi kvalimetriya (latın sözü olan «qualis» - keyfiyyət, xassə,
xarakter, «qualitas» - necə, hansı keyfiyyət və qədim yunan sözü olan «metreo» -
ölçmək, çəkmək) adlanır. Qeyd etmək lazımdır ki, kvalimetriyaya daxil olan işlərin
çoxu – istehsal texniki təyinatlı mallara aid edilir.
4
İstehlak mallarının keyfiyyət səviyyəsinin miqdarca qiymətləndirilməsinə dair
bir çox məsələlər hələlik tamamilə həll edilməmişdir və böyük elmi-tədqiqat
işlərinin aparılmasını tələb edir.
Bu baxımdan, “Malların keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi”
mövzusunda yazılmış buraxılış işi aktualdır.
Keyfiyyətin yüksəldilməsi və səmərəliliyin artırılması məsələsindən söhbət
gedərkən keyfiyyət göstəriciləri, onu formalaşdıran amillər, onun qiymətləndiril-
məsi, ona nəzarət edilməsi və keyfiyyətin saxlanmasına kömək edən amillər
haqqında danışmamaq olmaz. Məlum olduğu kimi məhsulun keyfiyyəti dedikdə,
müəyyən istismar şəraitində təyinata müvafiq olaraq müəyyən tələbatı ödəmək
üçün onun yararlığını təyin edən xassələrin məcmuu başa düşülür. Əgər mal
müəyyən istehlak tələblərinə müvafiq deyildirsə, o yararlı xassələrə malik olsa da
yüksək keyfiyyətə malik ola bilməz. Yüksək keyfiyyətli mal insanların istehlak
tələbini daha dolğun ödəyir və böyük sorğuya malik olur, əksinə aşağı keyfiyyətli
mallar isə özünə alıcı tapa bilmir. Nəticə etibarilə keyfiyyətsiz mallar ticarət
şəbəkələrində yığılıb qalmağa xalq təsərrüfatına böyük ziyna vurur. Ona görə də
buraxılan məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi dövlət əhəmiyyətli məsələlər-
dəndir.
Buraxılış işində əsasən aşağıdakı məsələlər araşdırılmış və təhlil edilmişdir:
Malların keyfiyyəti haqqında əsas anlayışlar;
Malların keyfiyyətinə verilən əsas tələblərin xarakteristikası;
Malların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinin müasir metodları;
Polimer inşaat materiallarının keyfiyyətinə qoyulan ümumi istehlak və
standart tələbləri;
Ticarətə daxil olan polimer inşaat materiallarının bəzi istehlak
xassələrinin tədqiqi və keyfiyyət göstəricilərinin standarta uyğunluğunun
yoxlanması;
Ticarətə daxil olan polimer inşaat materiallarının tərkibindən ayrılan
zəhərli qazların miqdarının qazxromotoqrafiya üsulu ilə təyini.