METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ
Təhsildə İKT
57
Bu məzmun xətti sağlamlığı təmin edən və ona təhlükə törədən amillər
barədə biliklərin əldə olunmasını, sağlam həyat tərzi, sağlamlıq və təhlükəsizlik
arasında üzvi əlaqələrin öyrənilməsini təmin edir. Bununla da sağlamlıq
anlayışı yalnız xəstəliyin və fiziki çatışmazlığın olmaması kimi yox, həm də
fiziki, mənəvi və sosial rifahın əsası kimi dərk olunur.
Müasir şəraitdə böhranlı hallardan çıxmaq üçün hər bir şagird fövqəladə
və təhlükəli hadisələr zamanı düzgün davranmağı, özünü və yaxınlarını əməli
olaraq mühafizə etməyi bacarmalıdır. Ona görə də bu məzmun xəttində diqqət
yetirilən əsas məsələlərdən biri də şagirdlərin öz həyat və fəaliyyətində
təhlükəsizlik məsələlərinin rolunu dərk etmələri, bu problemlə üzləşdikdə onu
şəxsi və cəmiyyət mənafeləri ilə uzlaşdırmaqla səmərəli şəkildə həll edə
bilmələridir.Bu məzmun xətti aşağıdakı alt-xətləri əhatə edir:
Sağlam həyat tərzi;
Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi;
Fövqəladə hallarda mühafizə.
Sağlam həyat tərzi alt-xətti üzrə bilik və bacarıqlara yiyələnməklə
şagirdlər sanitar, gigiyenik qaydalara əməl edən, həyatın bütün nemətlərindən
şüurlu surətdə bəhrələnən, hər cür zərərli vərdişlərdən (siqaret çəkmək, alkoqol
və narkotik maddələrdən istifadə) uzaqlaşmağı, lazım gəldikdə özünə və
yoldaşlarına yardım etməyi bacaran fərdlər kimi formalaşırlar. Onlar qida ilə
sağlamlıq arasındakı qarşılıqlı əlaqələri və qidaları seçmə zamanı düzgün qərar
verməyi öyrənirlər. Reproduktiv sağlamlığın qorunması yollarını mənimsəyir,
həm öz sağlamlıqları, həm də gələcək nəslin sağlamlığı üçün məsuliyyəti öz
üzərlərinə götürmə bacarıqlarına yiyələnirlər.
Şagirdlər müxtəlif parazitar infeksion və digər yoluxucu xəstəliklərdən
qorunma vərdişləri qazanır, insanda ümmunodefisit virusu (İİV) vasitəsilə
törənən QİÇS (qazanılmış immun çatışmazlığl sindromu) xəstəliyi barədə
bilgilər alır, ondan qorunma yollarını öyrənirlər.
Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi alt-xətti vasitəsilə şagirdlər evdə,
küçədə, məktəbdə, ictimai yerlərdə, çöldə təhlükəsiz davranış qaydaları barədə
bilgilər qazanır, hər cür təhlükədən və xoşagəlməz hallardan qorunma
bacarığına yiyələnirlər. Konfliktlərin həlli texnikasına, təhlükəli-hədələyici
vəziyyətlərdən uzaqlaşma yollarına, sağlam münasibət qurma, qəzəbi və stresi
idarə etmə vərdişlərinə yiyələnirlər.
Onlar bütün növ minaların və partlamamış hərbi sursatların insan həyatı
üçün təhlükəsini və bu təhlükə ilə üzləşdikdə nə etmək lazım olduğunu
öyrənirlər.
METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ
Təhsildə İKT
58
Fövqəladə hallarda mühafizə alt-xətti vasitəsilə şagirdlər regionda
(rayonda) ən çox ehtimal olunan, yaxud baş verən təbii fəlakətlərin, güclü
istehsalat qəzalarının
səciyyəvi
xüsusiyyətləri,
habelə
yaxınlıqdakı
müəssisələrdə işlədilən təhlükəli kimyəvi maddələrin növləri və zədələyici
xassələri barədə bilgilərə yiyələnir, belə qəzalar və fəlakətlər zamanl özünü
qoruma, mühafizə vasitələrindən istifadə etmə və təhlükəli yerlərdən
köçürülənlərə müəyyən olunmuş qaydalara uyğun davranmaq bacarıqları
qazanırlar.
Fövqəladə şəraitdə, məsələn, zəhərlənmə, yanıq, donvurma, əzilmə, sınıq,
qanaxma, elektrik zədələnmələri və s. hallarda ilk tibbi yardım və qarşılıqlı
yardım bacarıqlarına yiyələnirlər. Məzmun xəttinin ümumi nəticələrinə aiddir.
Şagird:
Sağlam həyat tərzinin insan sağlamlığı üçün əhəmiyyətini
qiymətləndirir, gündəlik həyatında onun qaydalarını mənimsədiyini
nümayiş edirir;
Məişətdə və ictimai yerlərdə təhlükəsiz davranış qaydalarına əməl
etdiyini, hər cür təhlükədən və xoşagəlməz hallardan qoruna bildiyini
nümayiş etdirir;
Təbii və texnogen xarakterli fövqəladə hadisələr zamanı insan həyatı və
sağlamlığı üçün yarana biləcək təhlükəni qiymətləndirir, tələb olunan
davranış qaydalarına əməl edir, onların nəticələrinin aradan
qaldırılmasında fərdi şəkildə və kollektivlə birgə iştirak edir, ilk tibbi
yardım göstərir. (1. s.15, 16, 17).
Biologiyanın Həyat bilgisi ilə əlaqəli tədrisində tibbi-gigiyenik
anlayışların öyrədilməsinin səmərəli yolları araşdırılmış və aşağıdakılar
müəyyən edilmişdir:
1.
Həyat bilgisi fənninin məzmunundan, tibbi-gigiyenik anlayışların
biologiya dərslərinə gətirilməsi;
2.
Dərsin motivasiya mərhələsində Həyat bilgisi fənnində keçilən tibbi-
gigiyenik anlayışlara istinad edilməsi;
3.
Dərsdə tədqiqatın aparılması mərhələsində tibbi-gigiyenik anlayışlarla
bağlı problemlərin həll edilməsi;
4.
Dərsin müzakirə mərhələsində həyat bilgisi fənnindən keçilən tibb
istiqamətli mövzularla əlaqələrin yaradılması;
5.
Dərsin ümumiləşdirmə hissəsində həyat bilgisi üzrə tibbi-gigiyenik
məsələlərə istinad edilməsi;
METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ
Təhsildə İKT
59
6.
Yaradıcı tətbiqetmədə həyat bilgisinə xas olan tibbi-gigiyenik
məsələlərə dair praktik işlərlə əlaqələrin yaradılması;
7.
Qrupların, fərdin bilik və bacarıqlarının hər iki fənn üzrə
qiymətləndirilməsində tibbi-gigiyenik biliklər üzrə meyarların və
səviyyələrin müəyyən edilməsi.
8.
Ev tapşırıqlarının verilməsində Həyat bilgisindən öyrənilən tibbi-
gigiyenik məsələlərə istinad etməklə, fərdin yaradıcı fəaliyyətinin,
qabiliyyətinin, istedadının üzə çıxarılmasına şəraitin yaradılması və s.
Biologiyanın tədrisinin həyat bilgisi fənni ilə əlaqə imkanları müəyyən
edilmiş yolların dərslərdə istifadə edilməsinin səmərəliliyini təsdiq edir.
Müəllimlər fənlər arasındakı əlaqə imkanlarını nəzərə alaraq göstərilmiş metod,
forma və yollarından istifadə etməklə təlimdə yüksək nailiyyətlər əldə edə
bilərlər. Məxsusi olaraq, biologiyanin həyat bilgisi ilə əlaqəli tədrisində tibbi-
gigiyenik anlayişlarin öyrədilməsində elektron təlim vasitələrinin, elektron
tədris resurslarının,elektron təlim məlumat resurslarının tətbiqi təlimdə
yüksək naaliyyətlər əldə edilməsinə geniş imkanlar açılır.
Elektron tədris resursları-elektron şəkildə təqdim olunan vasitələri
özündə təmsil edir və təlim prosesini təmin etmək üçün nəzərdə tutulur.
Elektron tədris məhsulları - ənənəvi tədris prosesində sərbəst didaktik
funksiya daşıyır, eyni zamanda elektron təhsil sisteminə inteqrasiya edir.
Elektron təlim məlumat resurslarının aşağıdakı növləri var:
Elektron təlim sistemi
Müəllif mühazirə kurslarının elektron surəti
Tapşırıqların, testlərin, tədris metodik vəsaitlərin, laborator işlərin,
məlumat kitabçalarının elektron kolleksiyaları
Dərsin gedişi üçün didaktik nümayiş elektron materiallar
Tədris prosesinin təşkilində tənzimləyici sənədlər
Komputer proqramları
Biologiyanin həyat bilgisi ilə əlaqəli tədrisində tibbi-gigiyenik
anlayişlarin öyrədilməsində elektron təlim vasitələrinin Elektron tədris
resursları Elektron təlim məlumat resurslarının tətbiqi təlimdə yüksək
nailiyyətlər əldə etməyə geniş imkanlar açır.
Dostları ilə paylaş: |