1
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ
FƏNN SİLLABUSU
Təsdiq edirəm ____________________________
(kafedra müdiri)
İmza: _______________________________
Tarix: “_____” __________________20____ -ci il
Kafedra: _____________Torpaqşünaslıq___________________________________________
Fakültə: ___________Ekologiya və torpaqşünaslıq___________________________________
I.
Fənn haqqında məlumat
Fənnin adı:____________Ümumi torpaqşünaslıq-1__________________________________
Tədris yükü (saat) cəmi:____60_ mühazirə_30____seminar______ praktik (laboratoriya)__15__
Tədris ili __________2015-2016______ Semestr___payız___Bölmə __azərbaycan__________
Kredit sayı (hər 15 saata 1 kredit) _____4__________
II.
Müəllim haqqında məlumat:____Akademik Məmmədov Qərib Şamil oğlu ______
____________________________________________________________________________
(Soyadı, adı, atasının adı, elmi adı və dərəcəsi)
Məsləhət günləri və saatları: ___I və IV _gün 14
00
-15
00
_______________
E-mail ünvanı: _________________________________________________________________
İş telefonu:____________________510-18 76______________________________________
III.
Tələb olunan dərsliklər və dərs vəsaitləri:
Əsas:
1.
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, 664 s.
2.
Cəfərov M.İ. Torpaqşünaslıq. Bakı, Elm, 2005.
3.
Cəfərov M.İ., Haciyev O.M. Torpaqşünaslıqdan praktikum. Bakı. "Maarif" 1984.
4.
Əhmədov Ə.R. Torpaqşunaslıq bitkiçiliyin əsaslan ilə. Bakı, "Şirvannəşr", 2001.
5.
Вальков В.Ф., Казеев К.Ш., Колесников С.И. Почвоведение. М., 2006.
6.
Почвоведение. /под ред. И.С.Кауричева. Москва, Агропромиздат, 1989,719 с.
2
Əlavə:
.
1. Алиев Г.А. Почвы Большого Кавказа ( в пределах Азербайджанской ССР ). Часть 1, Баку, 1978.
2. Богатырев Л.Г., Васильевская В.Д., Владыченский А.С. и др. Почвоведение . Часть 2.
Типы почв, их география и использование. Изд-во « Высшая школа » , Москва, 1988.
3. Волобуев В.Р. Система почв мира .Баку, Изд-во АН Аз. ССР, 1973.
4. Babayev M.R., Həsənov V.H. Azərbaycan torpaqlarının müasir təsnifatı və
nomenklaturasının nəzəri əsasları. Bakı, 2001.
IV.
Fənnin təsviri və məqsədi:
(Fənn haqqında qısa məlumat, onunla şərtləşən fənlər (bilavasitə bağlı olan/uyğun gələn), fənnin
tədrisinin məqsədləri. Bu fənni öyrənməklə tələbələrin nəyi biləcəkləri, nəyə nail olacaqları və
hansı vərdişlərə yiyələnəcəkləri qeyd edilir)
Kursun qısa təsviri: Torpaqşünaslıq təbiət elmləri sırasına daxil olub, onun öyrəndiyi obyekt
torpaqdır. Dağ süxurlarının (fərqi yoxdur hansı) su, hava və müxtəlif növ canlı və cansız
orqanizmlərin birgə təsiri ilə təbii dəyişilmiş üst və ya xarici qatı torpaq adlanır. Torpaq- iqlimin,
bitki və heyvanat aləminin, dağ süxurların tərkib və qurluşunun, ərazinin relyefinin və ən
nəhayət, ölkənin yaşının çox mürəkkəb qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranmışdır. Torpağın əsas
xassəsi onun münbitliyidir. Münbitlik- torpağın bitkinin normal yaşaması və inkişafı üçün lazım
olan qida elementlər və su, onun kök sistemini isə hava və istiliklə təmin etmək qabiliyyətidir.
Torpaqşünaslıq fizika, kimya, biologiya, geologiya, coğrafiya, mineralogiya, geobotanika,
riyaziyyat və s. elmlərlə sıx qarşılıqlı əlaqədədir.
Kursun məqsədi: Torpağı, onun genezisini, quruluşunu, tərkib və xassələrini; torpaqların coğrafi
yayılmasının qanunauyğunluqlarını ; torpağın əsas xassəsi olan münbitliyinin formalaşmasını və
inkişafını müəyyən edən ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsini; torpaqdan kənd təsərrüfatında və
iqdisadiyyatın digər sahələrində səmərəli istifadənin yollarını və torpaq örtüyünün kənd
təsərrüfatında istifadəsi şəraitində dəyişkənliyini öyrənir.
V.
Fənnin təqvim planı:
Həftələr Mövzunun
adı və qısa icmalı Mühazirə
Məşğə
lə
Saat Tari
x
Mövzu № 1 Torpaqşünaslıq elminin inkşaf
tarixi.
Qısa icmalı:
Torpaq haqqında V.V.Dokuçayev
təlimi.Torpaqşünaslığın meydana gəlməsi və
onun əsas inkişaf mərhələləri.Torpaqşünaslıq
elminin digər elmlərlə əlaqəsi və onun
iqtisadiyyatda əhəmiyyəti.Torpaq, biosenozun
komponenti kimi və torpağın biosferdəki
funksiyaları.Torpaqşünaslığın metodoloji
prinsipləri. Torpaqşünaslıq elminin tədqiqat
metodları.
Mühazirə
2
3
7.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər
və lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s. 21-
30
Cəfərov M.İ. Torpaqşünaslıq. Bakı, Elm, 2005. s. 6-
10
Mövzu № 2 Aşınma prosesi.
Qısa icmalı:
Dağ süxurların və mineralların
aşınması.Aşınmanın növləri(fiziki, kimyəvi,
bioloji) və onu törədən amillər.Torpağın
mineral hissəsinin mənşəyi, tərkibi və
çevrilmə xüsusiyyətləri.Maddələrin böyük
geoloji dövranı.Torpaqəmələgətirən süxurlar
(maqmatik, metamorfik, çökmə).Torpağın
qranulometrik (mexaniki) tərkibi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s. 70-78
Mühazirə
2
Həftələr Mövzunun
adı və qısa icmalı Mühazirə
Məşğələ Saat Tarix
Mövzu
№ 3 Torpaqəmələgəlmə
prosesinin ümumi sxemi.
Qısa icmalı:
Torpaqəmələgəlmə prosesinin mərhələləri
(torpaqəmələgəlmənin başlanğıc mərhələsi,
torpağın inkşaf mərhələsi, torpağən
yetkinləşmiş və ya klimaks mərhələsi)
.Maddələrin bioloji və biogeokimyəvi
dövranı.Torpaqəmələgətirən amillər
(torpaqəmələgətirən süxurlar, iqlim, bitki və
heyvanat aləmi, relyef, ərazinin yaşı, insanın
təsərrüfat fəaliyyəti).Torpağın morfoloji
əlamətləri.Torpağın və onun münbitliyinin
əmələgəlməsində canlı orqanizmlərin rolu.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.45-
63
2.Почвоведение. /под ред. И.С.Кауричева.
Москва, Агропромиздат, 1989, с. 31-46
Mühazirə
2
Mövzu № 4 Torpağın üzvi hissəsi.
Qısa icmalı:
Mühazirə
2
4
Torpağa daxil olan üzvi qalıqların miqdarı,
tərkibi və parçalanması.Humus haqqında
anlayış.Humus maddəsinin tərkibi, xassəsi
və təsnifatı.Humifikasiya prosesi və ona təsir
edən amillər.Torpaqda humusun rolu və
əhəmiyyəti.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1. Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.116-
128
2.Почвоведение. /под ред. И.С.Кауричева.
Москва, Агропромиздат, 1989,с. 109-135
Mövzu № 5 Torpağın kimyəvi tərkibi və
radioaktivliyi.
Qısa icmalı:
Torpağın fazaları (bərk, qaz, maye və canlı)
.Torpaqda kimyəvi elementlərin forması və
bitkilər tərəfindən mənimsənilməsi. Torpaq
mikroelementləri .Torpağın radioaktivliyi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.131-
143
2.Почвоведение. /под ред. И.С.Кауричева.
Москва, Агропромиздат, 1989,с. 136-152
Mühazirə
2
Mövzu № 6 Torpaq kolloidləri.
Qısa icmalı:
Kolloidlər haqqında anlayış.Torpaq
kolloidlərinin əmələgəlməsi, tərkibi və
xassələri. Kolloid hissəciklərin elektrik yükü.
Kolloidlərin koaqulyasiyası (pıxtalaşması)
və peptizasiyası
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007,
s.147-151
2.Почвоведение. /под ред. И.С.Кауричева.
Москва, Агропромиздат, 1989,с. 153-158
Mühazirə
2
Mövzu № 7 Torpağın udma qabiliyyəti və
reaksiyası.
Mühazirə
2
5
Qısa icmalı:
Torpağın udma qabiliyyətinin
növləri(mexaniki, fiziki, fiziki-kimyəvi və ya
mübadiləli, kimyəvi, bioloji udma).Torpağın
udma tutumu.Əsaslarla doymuş
və
doymamış torpaqlar.Torpağın turşuluğu və
onun növləri.Torpağın qələviliyi.Torpağın
buferlik qabiliyyəti.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.151-
161
Mövzu № 8 Torpağın strukturu.
Qısa icmalı:
Torpaq strukturunun əmələgəlməsi və onun
növləri. Suyadavamlı və suyadavamsız
struktura. Torpaq strukturunun dağılmasına
səbəb olan amillər .Torpaq strukturunun
yaxşılaşdırılması yolları. Torpaq
strukturunun aqronomik əhəmiyyəti.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.165-
171
Mühazirə
2
Mövzu № 9 Torpağın ümumi fiziki və
fiziki-mexaniki xassələri.
Qısa icmalı:
Torpağın həcm (sıxlığı) və xüsusi çəkisi
(bərk fazasının sıxlığı). Torpağın
məsaməliyi. Torpağın məsaməliyi. Torpağın
rabitəliliyi.Torpağın yapışqanlığı.Torpağın
plastikliyi.Torpağın şişməsi.Torpağın xüsusi
müqaviməti.Torpağın fiziki və bioloji
yetişkənliyi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.172-
175
Mühazirə
2
Mövzu № 10 Torpağın su xassələri və su
rejimi.
Qısa icmalı:
Torpaqda suyun formaları və onların
bitkilər tərəfindən mənimsənilməsi.Torpağın
Mühazirə
2
6
su xassələri (torpağın sututumu və yaxud
susaxlama qabiliyyəti, torpağın
sukeçiriciliyi və ya susizdirması, torpağın
suqaldırma qabiliyyəti).Torpağın su balansı
və su rejimi.Torpağın su rejiminin
tənzimlənməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.179-
194
Mövzu № 11 Torpaq məhlulu və torpaqda
oksidləşmə-reduksiya prosesləri.
Qısa icmalı:
Torpaq məhlulunun tərkibi və
qatılığı.Torpaqda osidləşmə-reduksiya
prosesləri.Torpaq məhlulunun ayırma
üsulları.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007,
s.215-218
2.Почвоведение. /под ред. И.С.Кауричева.
Москва, Агропромиздат, 1989,с. 243-254
Mühazirə
2
Mövzu № 12 Torpaq havası və torpaağın
hava rejimi.
Qısa icmalı:
Torpaq havası, onun tərkibi və
əhəmiyyəti.Torpağın hava xassələri
(torpağın hava tutumu və hava
keçiriciliyi).Torpaq və atmosfer havası
arasında mübadilə prosesi və ona təsir edən
amillər.Torpağın hava rejimi və onun
tənzimlənməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.196-
202
Mühazirə
2
Mövzu № 13 Torpağın istilik xassələri və
istilik rejimi.
Qısa icmalı:
Torpaqda istiliyin mənbəyi.Torpağın istilik
xassələri (torpağın istilik udma qabiliyyəti,
torpağın istilik tutumu və torpağın
istilikkeçiriciliyi).Torpağın istilik rejimi və
Mühazirə
2
7
VI.
İmtahanın keçirilməsi forması -yazılı, şifahi, dialoq və ya test.
VII.
Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü:
Balların maksimum miqdarı – 100 bal.
A)
Semestr ərzində toplanan maksimum bal – 50 bal.
Dərsə davamiyyətə görə 10
bal
Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə
Qeyd: Plagiat halları qəti qadağandır! Sərbəst işlə əlaqədar bütün tapşırıqların
qısa təsviri, təqdim olunma şərtləri, vaxtı və qiymətləndirmə üsulu dəqiq
göstərilir.
10 bal
istilik balansı.Torpağın istilik rejiminin
tənzimlənməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.204-
208
Mövzu № 14 Torpağın münbitliyi.
Qısa icmalı:
Torpaq münbitliyi haqqında anlayış.Torpaq
münbitliyinin növləri (təbii, süni, effektiv və
ya iqtisadi). Münbitliyin təkrar
istehsalı.Torpaq münbitliyinin keyfiyyətcə
qiymətləndirilməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.223-
226
Mühazirə
2
Mövzu № 15 Torpaqların təsnifatı və
coğrafi yayılmasının
əsas
qanunauyğunluqları.
Qısa icmalı:
Torpaqların təsnifatı (torpaqların
mənşəyinə
və xassələrinə görə
qruplaşdırılması, torpaqların təsnifatında
taksonomik vahidlər). Torpaqların
nomenkulaturası
və diaqnostikası.
Torpaqların coğrafi yayılmasının əsas
qanunauyğunluqları. Rusiya, Mərkəzi Asiya
və Cənubi Qafqaz ərazilərinin torpaq-
coğrafi rayonlaşdırılması.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq
coğrafiyasının əsasları Bakı, "Elm", 2007, s.232-
246
Mühazirə
2
8
Seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə (eyni
fəndən həm seminar (məşğələ), həm də laboratoriya dərsləri nəzərdə
tutulduğu halda onların hər birinə 10 bal ayrılır). Əgər fənnin tədrisi yalnız
mühazirə, seminar (məşğələ) şəklində nəzərdə tutularsa bu zaman
davamiyyətə və sərbəst işə ayrılmış ballar istisna olmaqla qalan 30 bal
tədrisin bu növ göstəricilərinə görə hesablanır.
20 bal
Kurs işinin hazırlanmasına və müdafiəsinə görə (fənn üzrə kurs işi (layihəsi)
nəzərdə tutulmayıbsa, ona ayrılan 10 bal seminar (məşğələ) və ya laboratoriya
dərslərinə əlavə olunur).
10 bal
B)
Semestr imtahanı nəticəsinə görə - maksimum 50 bal
Hər biletdə – 5 sual, hər suala – 10 bal verilir
Qeyd: Tələbənin imtahandan topladığı balın miqdarı 17-dən az olmamalıdır.
C)
Semestr nəticəsinə görə qiymətləndirmə (imtahan və imtahana qədər toplanan ballar
əsasında):
91 – 100 bal
əla A
81 – 90 bal
çox yaxşı B
71 – 80 bal
yaxşı C
61 – 70 bal
kafi
D
51 – 60 bal
qənaətbəxş
E
51 baldan aşağı qeyri-kafi
F
Müəllim:______________________________________ İmza:____________________
(soyadı, adı, atasının adı)
Tarix: _________________________
Dostları ilə paylaş: |