Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti FƏnn sillabusu



Yüklə 68,97 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix24.12.2017
ölçüsü68,97 Kb.
#17599


 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ 



BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ 

 

FƏNN SİLLABUSU 

                                                            

                                                               

                                                               Təsdiq edirəm ____________________________ 

                                                                                                    (kafedra müdiri) 

                                                               

                                                              İmza:      _______________________________ 

                                                  Tarix:    “_____” __________________20____ -ci il 

 

Kafedra: _____________Torpaqşünaslıq___________________________________________ 



 

Fakültə: ___________Ekologiya və torpaqşünaslıq___________________________________ 

 

I.



 

Fənn haqqında məlumat 

Fənnin adı:____________Ümumi torpaqşünaslıq-1__________________________________ 

Tədris yükü (saat) cəmi:____60_ mühazirə_30____seminar______ praktik (laboratoriya)__15__ 

 

Tədris ili __________2015-2016______ Semestr___payız___Bölmə __azərbaycan__________ 



Kredit sayı (hər 15 saata 1 kredit) _____4__________ 

 

II.



 

 Müəllim haqqında məlumat:____Akademik Məmmədov Qərib Şamil oğlu ______ 

____________________________________________________________________________ 

                                            (Soyadı, adı, atasının adı, elmi adı və dərəcəsi) 

Məsləhət günləri və saatları: ___I və IV _gün 14

00

 -15



00

_______________ 

E-mail ünvanı: _________________________________________________________________ 

İş telefonu:____________________510-18 76______________________________________ 



 

III.

 

Tələb olunan dərsliklər və dərs vəsaitləri: 

Əsas: 

1.

 



Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, 664 s. 

2.

 



  Cəfərov M.İ. Torpaqşünaslıq. Bakı, Elm, 2005. 

3.

 



Cəfərov M.İ., Haciyev O.M. Torpaqşünaslıqdan praktikum. Bakı. "Maarif" 1984. 

4.

 



 Əhmədov Ə.R. Torpaqşunaslıq bitkiçiliyin əsaslan ilə. Bakı, "Şirvannəşr", 2001. 

5.

 



Вальков В.Ф., Казеев К.Ш., Колесников С.И. Почвоведение. М., 2006.  

6.

 



Почвоведение. /под ред. И.С.Кауричева. Москва, Агропромиздат, 1989,719 с. 


 

Əlavə:

 . 

1. Алиев Г.А. Почвы Большого Кавказа ( в пределах Азербайджанской ССР ). Часть 1, Баку, 1978. 



2. Богатырев Л.Г.,  Васильевская  В.Д.,  Владыченский  А.С.  и  др.  Почвоведение . Часть 2. 

Типы почв, их география и использование. Изд-во « Высшая школа » , Москва, 1988. 

3. Волобуев В.Р. Система почв мира .Баку, Изд-во АН Аз. ССР, 1973. 

4. Babayev M.R., Həsənov V.H. Azərbaycan torpaqlarının müasir təsnifatı  və 

nomenklaturasının nəzəri əsasları. Bakı, 2001. 

 

IV.



 

Fənnin təsviri və məqsədi: 

(Fənn haqqında qısa məlumat, onunla şərtləşən fənlər (bilavasitə bağlı olan/uyğun gələn), fənnin 

tədrisinin məqsədləri. Bu fənni öyrənməklə tələbələrin nəyi biləcəkləri, nəyə nail olacaqları və 

hansı vərdişlərə yiyələnəcəkləri qeyd edilir) 



Kursun qısa təsviri: Torpaqşünaslıq təbiət elmləri sırasına daxil olub, onun öyrəndiyi obyekt 

torpaqdır. Dağ süxurlarının (fərqi yoxdur hansı) su, hava və müxtəlif növ canlı  və cansız 

orqanizmlərin birgə təsiri ilə təbii dəyişilmiş üst və ya xarici qatı torpaq adlanır. Torpaq- iqlimin, 

bitki və heyvanat aləminin, dağ süxurların tərkib və qurluşunun,  ərazinin relyefinin və  ən 

nəhayət, ölkənin yaşının çox mürəkkəb qarşılıqlı  təsiri nəticəsində yaranmışdır. Torpağın  əsas 

xassəsi onun münbitliyidir. Münbitlik- torpağın bitkinin normal yaşaması və inkişafı üçün lazım 

olan qida elementlər və su, onun kök sistemini isə hava və istiliklə təmin etmək qabiliyyətidir. 

Torpaqşünaslıq fizika, kimya, biologiya, geologiya, coğrafiya, mineralogiya, geobotanika, 

riyaziyyat və s. elmlərlə sıx qarşılıqlı əlaqədədir.  

Kursun məqsədi: Torpağı, onun genezisini, quruluşunu, tərkib və xassələrini; torpaqların coğrafi 

yayılmasının qanunauyğunluqlarını ; torpağın əsas xassəsi olan münbitliyinin formalaşmasını və 

inkişafını müəyyən edən  ətraf mühitlə qarşılıqlı  əlaqəsini; torpaqdan kənd təsərrüfatında və 

iqdisadiyyatın digər sahələrində  səmərəli istifadənin yollarını  və torpaq örtüyünün kənd 

təsərrüfatında istifadəsi şəraitində dəyişkənliyini öyrənir. 

 

V.



 

Fənnin təqvim planı: 

Həftələr Mövzunun 

adı və qısa icmalı Mühazirə 

Məşğə


lə 

Saat Tari



 

Mövzu № 1 Torpaqşünaslıq elminin inkşaf 



tarixi.     

 Qısa icmalı: 

Torpaq haqqında V.V.Dokuçayev 

təlimi.Torpaqşünaslığın meydana gəlməsi və 

onun əsas inkişaf mərhələləri.Torpaqşünaslıq 

elminin digər elmlərlə  əlaqəsi və onun 

iqtisadiyyatda əhəmiyyəti.Torpaq, biosenozun 

komponenti kimi və torpağın biosferdəki 

funksiyaları.Torpaqşünaslığın metodoloji 

prinsipləri. Torpaqşünaslıq elminin tədqiqat 

metodları. 

Mühazirə 



 



 




 

7.



 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər 

və lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s. 21-

30 


Cəfərov M.İ. Torpaqşünaslıq. Bakı, Elm, 2005. s. 6-

10 


 

Mövzu № 2 Aşınma prosesi.  



   Qısa icmalı: 

Dağ süxurların və mineralların 

aşınması.Aşınmanın  növləri(fiziki, kimyəvi, 

bioloji) və onu törədən amillər.Torpağın 

mineral hissəsinin mənşəyi, tərkibi və 

çevrilmə xüsusiyyətləri.Maddələrin böyük 

geoloji dövranı.Torpaqəmələgətirən süxurlar 

(maqmatik, metamorfik, çökmə).Torpağın 

qranulometrik (mexaniki) tərkibi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s. 70-78

Mühazirə 



 2 

 

Həftələr Mövzunun 

adı və qısa icmalı Mühazirə 

Məşğələ Saat Tarix 



 

Mövzu 


№ 3  Torpaqəmələgəlmə 

prosesinin ümumi sxemi.    

    Qısa icmalı: 

Torpaqəmələgəlmə prosesinin mərhələləri 

(torpaqəmələgəlmənin başlanğıc mərhələsi, 

torpağın inkşaf mərhələsi, torpağən 

yetkinləşmiş  və ya klimaks mərhələsi) 

.Maddələrin bioloji və biogeokimyəvi 

dövranı.Torpaqəmələgətirən amillər 

(torpaqəmələgətirən süxurlar, iqlim, bitki və 

heyvanat aləmi, relyef, ərazinin yaşı, insanın 

təsərrüfat fəaliyyəti).Torpağın morfoloji 

əlamətləri.Torpağın və onun münbitliyinin 

əmələgəlməsində canlı orqanizmlərin rolu. 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 



lazımi səhifələr göstərilməklə):  

1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.45-

63 


2.Почвоведение. /под  ред.  И.С.Кауричева. 

Москва, Агропромиздат, 1989, с. 31-46 

 

Mühazirə 



 2 

 

 

Mövzu № 4  Torpağın üzvi hissəsi.  

Qısa icmalı: 

Mühazirə 



 2 

 

 


 

Torpağa daxil olan üzvi qalıqların miqdarı, 



tərkibi və parçalanması.Humus haqqında 

anlayış.Humus maddəsinin tərkibi, xassəsi 

və təsnifatı.Humifikasiya prosesi və ona təsir 

edən amillər.Torpaqda humusun rolu və 

əhəmiyyəti. 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 



lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.116-

128 


2.Почвоведение. /под  ред.  И.С.Кауричева. 

Москва, Агропромиздат, 1989,с. 109-135 



 

 

Mövzu № 5  Torpağın kimyəvi tərkibi və 



radioaktivliyi.  

 Qısa icmalı: 

Torpağın fazaları (bərk, qaz, maye və canlı) 

.Torpaqda kimyəvi elementlərin forması  və 

bitkilər tərəfindən mənimsənilməsi. Torpaq 

mikroelementləri .Torpağın radioaktivliyi

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə):  

1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.131-

143 


2.Почвоведение. /под  ред.  И.С.Кауричева. 

Москва, Агропромиздат, 1989,с. 136-152 

 

Mühazirə 



 2 

 

 

Mövzu № 6 Torpaq kolloidləri.     



  Qısa icmalı: 

Kolloidlər haqqında anlayış.Torpaq 

kolloidlərinin  əmələgəlməsi, tərkibi və 

xassələri. Kolloid hissəciklərin elektrik yükü. 

Kolloidlərin koaqulyasiyası (pıxtalaşması) 

və peptizasiyası 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 



lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının  əsasları  Bakı, "Elm", 2007, 

s.147-151 

2.Почвоведение. /под  ред.  И.С.Кауричева. 

Москва, Агропромиздат, 1989,с. 153-158 

 

Mühazirə 



 2 

 

 

Mövzu № 7  Torpağın udma qabiliyyəti və 



reaksiyası.      

Mühazirə 



 2 

 


 

Qısa icmalı: 



Torpağın udma qabiliyyətinin 

növləri(mexaniki, fiziki, fiziki-kimyəvi və ya 

mübadiləli, kimyəvi, bioloji udma).Torpağın 

udma tutumu.Əsaslarla doymuş 

və 

doymamış torpaqlar.Torpağın turşuluğu və 

onun növləri.Torpağın qələviliyi.Torpağın 

buferlik qabiliyyəti

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 



lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.151-

161 


 

Mövzu № 8 Torpağın strukturu.    



  Qısa icmalı: 

Torpaq strukturunun əmələgəlməsi və onun 

növləri. Suyadavamlı  və suyadavamsız 

struktura. Torpaq strukturunun dağılmasına 

səbəb olan amillər .Torpaq strukturunun 

yaxşılaşdırılması yolları. Torpaq 

strukturunun aqronomik əhəmiyyəti. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.165-

171 


Mühazirə 

 2 

 

 

Mövzu  № 9 Torpağın ümumi fiziki və 



fiziki-mexaniki xassələri.      

 Qısa icmalı: 

Torpağın həcm (sıxlığı) və xüsusi çəkisi 

(bərk fazasının sıxlığı). Torpağın 

məsaməliyi. Torpağın məsaməliyi. Torpağın 

rabitəliliyi.Torpağın yapışqanlığı.Torpağın 

plastikliyi.Torpağın şişməsi.Torpağın xüsusi 

müqaviməti.Torpağın fiziki və bioloji 

yetişkənliyi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.172-

175 


Mühazirə 

 2 

 

 

Mövzu  № 10 Torpağın su xassələri və su 



rejimi.    

 Qısa icmalı: 

 

Torpaqda suyun formaları  və onların 



bitkilər tərəfindən mənimsənilməsi.Torpağın 

Mühazirə 



 2 

 


 

su xassələri (torpağın sututumu və yaxud 



susaxlama qabiliyyəti, torpağın 

sukeçiriciliyi və ya susizdirması, torpağın 

suqaldırma qabiliyyəti).Torpağın su balansı 

və su rejimi.Torpağın su rejiminin 

tənzimlənməsi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.179-

194 


 

Mövzu № 11 Torpaq məhlulu və torpaqda 



oksidləşmə-reduksiya prosesləri.    

   Qısa icmalı: 

Torpaq məhlulunun tərkibi və 

qatılığı.Torpaqda osidləşmə-reduksiya 

prosesləri.Torpaq məhlulunun ayırma 

üsulları. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1.Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının  əsasları  Bakı, "Elm", 2007, 

s.215-218 

2.Почвоведение. /под  ред.  И.С.Кауричева. 

Москва, Агропромиздат, 1989,с. 243-254 

 

Mühazirə 



 2 

 

 

Mövzu № 12 Torpaq havası  və torpaağın 



hava rejimi.     

Qısa icmalı: 



Torpaq havası, onun tərkibi və 

əhəmiyyəti.Torpağın hava xassələri 

(torpağın hava tutumu və hava 

keçiriciliyi).Torpaq və atmosfer havası 

arasında mübadilə prosesi və ona təsir edən 

amillər.Torpağın hava rejimi və onun 

tənzimlənməsi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.196-

202 


Mühazirə 

 2 

 

 

Mövzu № 13 Torpağın istilik xassələri və 



istilik rejimi.     

Qısa icmalı: 



Torpaqda istiliyin mənbəyi.Torpağın istilik 

xassələri (torpağın istilik udma qabiliyyəti, 

torpağın istilik tutumu və torpağın 

istilikkeçiriciliyi).Torpağın istilik rejimi və 

Mühazirə 



 2 

 


 

VI.



 

  İmtahanın keçirilməsi forması -yazılı, şifahi, dialoq və ya test. 



VII.

 

Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü: 

           Balların maksimum miqdarı – 100 bal. 



A)

 

Semestr ərzində toplanan maksimum bal – 50 bal. 

Dərsə davamiyyətə görə 10 

bal 

Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə  



Qeyd: Plagiat halları qəti qadağandır! Sərbəst işlə əlaqədar bütün tapşırıqların 

qısa təsviri, təqdim olunma şərtləri, vaxtı  və qiymətləndirmə üsulu dəqiq 

göstərilir. 

10 bal 


istilik balansı.Torpağın istilik rejiminin 

tənzimlənməsi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.204-

208 


 

Mövzu № 14 Torpağın münbitliyi.   



   Qısa icmalı: 

Torpaq münbitliyi haqqında anlayış.Torpaq 

münbitliyinin növləri (təbii, süni, effektiv və 

ya iqtisadi). Münbitliyin təkrar 

istehsalı.Torpaq münbitliyinin keyfiyyətcə 

qiymətləndirilməsi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.223-

226 


Mühazirə 

 2 

 

 

Mövzu  № 15 Torpaqların təsnifatı  və 



coğrafi yayılmasının 

əsas 

qanunauyğunluqları.    

Qısa icmalı: 



  Torpaqların təsnifatı (torpaqların 

mənşəyinə 

və xassələrinə görə 

qruplaşdırılması, torpaqların təsnifatında 

taksonomik vahidlər). Torpaqların 

nomenkulaturası 

 

və diaqnostikası. 

Torpaqların coğrafi yayılmasının  əsas 

qanunauyğunluqları. Rusiya, Mərkəzi Asiya 

və  Cənubi Qafqaz ərazilərinin torpaq-

coğrafi rayonlaşdırılması. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Məmmədov Q.Ş. Torpaqşünaslıq və torpaq 

coğrafiyasının əsasları  Bakı, "Elm", 2007, s.232-

246 


Mühazirə 

 2 

 


 

Seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə (eyni 



fəndən həm seminar (məşğələ), həm də laboratoriya dərsləri nəzərdə 

tutulduğu halda onların hər birinə 10 bal ayrılır).  Əgər fənnin tədrisi yalnız 

mühazirə, seminar (məşğələ)  şəklində  nəzərdə tutularsa bu zaman 

davamiyyətə  və  sərbəst işə ayrılmış ballar istisna olmaqla qalan 30 bal 

tədrisin bu növ göstəricilərinə görə hesablanır. 

20 bal 


Kurs işinin hazırlanmasına və müdafiəsinə görə (fənn üzrə kurs işi (layihəsi) 

nəzərdə tutulmayıbsa, ona ayrılan 10 bal seminar (məşğələ) və ya laboratoriya 

dərslərinə əlavə olunur).   

10 bal 


 

B)

 

Semestr imtahanı  nəticəsinə görə - maksimum 50 bal 

Hər biletdə – 5 sual, hər suala – 10 bal verilir 



Qeyd: Tələbənin imtahandan topladığı balın miqdarı 17-dən az olmamalıdır. 

C)

 

Semestr nəticəsinə görə qiymətləndirmə (imtahan və imtahana qədər toplanan ballar 

əsasında): 

91 – 100 bal 

əla A 

81 – 90 bal 

çox yaxşı B 

71 – 80 bal 

yaxşı C 

61 – 70 bal 

kafi 



51 – 60 bal 

qənaətbəxş  



51 baldan aşağı qeyri-kafi 

 



 

 

Müəllim:______________________________________              İmza:____________________ 

                         (soyadı, adı, atasının adı) 

 

Tarix: _________________________ 

 

Yüklə 68,97 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə