Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci

5. Kommunal t

əsərrüfat. 

Su  k

əməri-kanalizasiya  təsərüffatı  obyektlərinin  texniki  layihələndirilməsi  zamanı 

ekoloji  t

ələbər  nəzərə  alınmalıdır.  Şəhərlərin  tullantı  suları  aerasiya  stansiyalarında 

müxtəlif metodlarla təmizlənir.  

Koaqulyasiya  metodu- 

xırda  dispers  hissəciklərin  xüsusi  əlavə  olunan  maddələrin  - 

koaqulyantl

arın təsiri ilə yapışmasına əsaslanır ki, nəticədə hissəciklərin ölçüləri və çökmə 

intensivliyi  artır.  Koaqulyant  kimi  ammonium,  dəmir  maqnezium  duzları;  əhəng,  şlam 

tullantıları istifadə olunur. Prosesə müxtəlif faktorların təsiri nəzərə alınır, məs. temperatur, 

aktiv reaksiya, 

mühitin pH-ı, qarışdırılma sürəti və məhlulun duz tərkibi. 

Oksidl

əşmə  metodunda-tullantı  sularında  toksiki  qarışıqlar  xlor,  kalsium  və  natrium 

hipoxlorit,  xlorlu 

əhəng,  ozon,  oksigen  və  s.  ilə  zərərsizləşdirirlər.  Maye  sənaye 

tullantılarını və tullantı sularının təmizlənməsindən həmişə məqsədə uyğun deyildir. Çünki 

b

əzi hallarda təmizləmə prosesindən sonra daha  toksiki maddələr alınır. Məs., tərkibində 

fenol olan tullantı sularında, təmizləndikdən sonra toksiki məhsul olan-xlorfenol alınır. 

S

ənaye  tullantı  sularının  və  maye  tullantıların  tərkibində  olan  üzvi  çirkləndiriciləri 

oksidl

əşdirmək üçün ozondan da istifadə edirlər. Ozonun köməyi ilə eyni zamanda suyun 

t

ərkibində  üzvi  qarışıqların  oksidləşməsi,  rəngsizləşdirilməsi,  dezodorasiyası  və 

z

ərərsizləşdirilməsi prosesləri baş verir. 

S

ənaye  tullantı  sularının  və  maye  tullantıların  tərkibində  olan  üzvi  çirkləndiriciləri 

t

əmizlənməsi  üçün  bioloji  metoddan  da  istifadə  edirlər.  Biokimyəvi  təmizləmə  metodu-

tullantı  sularının  tərkibində  olan  üzvi  çirkləndiricilər  mikroorqanizmlərin  köməyi  ilə 

oksidl

əşməsinə əsaslanır  ki,  onlar  üzvi  maddələri  mineral  maddələrə qədər  parçalayırlar. 

Bu zaman oksidl

əşmə prosesi 2 cür baş verə bilər: aerob və anaerob. 

Termiki  t

əmizləmə  metodu-tərkibində  yüksək  minerallaşmış  tullantı  suları  və  üzvi 

toksiki  madd

ələr  olduqda  istifadə  olunur.  Proses  yüksək  temperaturda  aparıldıqda-

distilyasiya 

(buxarlandırma), aşağı temperaturda isə kristallizasiya(dondurma) adlanır. 

Bakterial çirklənməni aradan qaldırmaq üçün zərərsizləşdirmə-xlorlaşma, ozonlaşma 

metodundan v

ə bakterisid lampalardan, ultrasəsdən istifadə olunur.