Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci

Qiym

ətləndirmənin  düzünə  kriteriyaları.

  Geokimy

əvi  kriteriyalar  daha  geniş 

ölçüdür. Bu kriteriya – litosfer və onun komponentlərinin (yeraltı sular ilə) çirklənməsi YVQ 

v

ə  ya  ÇM-in  toksiklik  fonu  ilə  müqayisə  olunur.  Ümumi  halda  belə  qiymətləndirmə 

c

ədvəldə göstərilir: 

 

C

ədvəl. Litosferin vəziyyətinin geokimyəvi kriteriyaları 

Qiym

ətləndirmə 

göstəriciləri 

S

əth sularının vəziyyətinin sinifləri 

Norma (N) 

Risk (R) 

Böhran (B)  Fəlakət (F) 

T

əyin olunan 

elementl

ərin və 

birl

əşmələrin 

qatılığı 

 

YVQ 

əsasında və 

ya kiçik 

1 

– 5 YVQ  

(2 v

ə 3-cü 

d

ərəcəli 

t

əhlükə) 

1 YVQ  

(1-ci 

d

ərəcəli 

t

əhlükə) 

5 

– 10 YVQ 

 (2 v

ə 3-cü 

d

ərəcəli 

t

əhlükə) 

1

–5 YVQ 

 (1-ci 

d

ərəcəli 

t

əhlükə) 

10 YVQ-d

ən 

çox (2 və 3-

cü dərəcəli 

t

əhlükə) 

5 YVQ-d

ən 

çox (1-ci 

d

ərəcəli 

t

əhlükə) 

 

Yeraltı  hidrosfer  (yeraltı  sular)  dəqiq  nizamlanmış  və  onun  keyfiyyəti  YVQ  ilə 

müəyyənləşdirilir. Yeraltı suların texnogen çirklənməsi miqyaslarını qiymətləndirmək üçün 

V.M.Qoldberq fiziki qiym

ətləndirmə nöqtələri təklif edir: təbii halda yeraltı suların keyfiyyəti 

(Ht)  v

ə  içməli  məqsədlər  üçün  istifadə  olunan  yeraltı  sularda  ÇM-nin  YVQ-ğı.  Bundan 

başqa, çirklənmə oblastının sahəsinin ölçüsü (F) də əhəmiyyətlidir. Beləliklə, yeraltı suların 

çirklənmə  vəziyyəti  2  kəmiyyət  ilə  göstərilir:  yeraltı  suların  keyfiyyəti  (J)  və  F.Bunun 

əsasında yeraltı suların çirklənmə vəziyyəti 4 səviyyəyə bölünür: 

---

 

 

1.  Norma-

xüsusi  təbiəti  mühafizə  ölçüləri  tələb  olunmur.  Yalnız  qanunun  tələblərinə 

v

ə yeraltı suların vəziyyəti planlı nənəzarət olunmalıdır. 

2. Risk (t

əhlükə)-məhdud təbiəti mühafizə ölçüləri tələb olunur. 

3. 

Böhran-xüsusi təbiəti mühafizə ölçüləri tələb olunur. 

4. F

əlakət-təcili olaraq, xüsusi təbiəti mühafizə ölçüləri tələb olunur.