8
qoyulur. Məktəbəqədər təhsilin proqramında( kurikulumunda) uşaq fəaliyyətinin
təmin olunması və bacarıqlarının formalaşması, onun bir subyekt kimi inkişaf etməsi
üçün müvafiq təhsil şəraitinin yaradılması nəzərdə tutulur.
Bu məqsədin reallaşdırılması üçün aşağıdakı vəzifələrin həyata keçirilməsi
məqsədəmüvafiq hesab edilir .
1.
Məktəbəqədər dövrdə uşaqların inkişafının tənzimlənməsi.
2.
Uşaqların məktəb təliminə hazırlığının məzmununun tənzimlənməsi.
3.
Məktəbəhazırlığın təşkili qaydalarını təqdim etməklə keyfiyyətin təmin
olunması.
4.
Məktəbəqədər təhsil sahəsində çalişan mütəxəssislərin səriştəliliyinin
artırılması.
5.
Bütün maraqlı tərəflərin (məktəbədər təhsil mütəxəssisləri, ailələr,
valideynlər və s.) rollarının müəyyənləşdirilməsilə məktəbəqədər təhsilin
keyfiyyətinin təmin edilməsi.
Məktəbəqədər təhsilin kurikulumu hazırlanarkən aşağıdakı prinsiplər əsas
götürülmüşdür:
uşaqyönümlülük;
nəticəyönümlülük;
inkişafyönümlülük;
inteqrativlik;
hər bir uşağın inkişafı üçün bərabər şəraitin yaradılması;
millilik və dünyəviliyin nəzərə alınması;
uşaqların məktəb təliminə hazırlanmasının zəruriliyi.
Məktəbəqədər təhsil proqramı (kurikulumu) şəxsiyyətyönümlü xarakter daşıyır.
Şəxsiyyətyönümlülük proqramın (kurikulumun) məqsəd və məzmunu ilə bağlı olub,
cəmiyyət üçün yararlı şəxsiyyətin formalaşdırılmasının yerinə yetirilməsini təmin edir.
9
Şəxsiyyətyönümlü təhsil proqramına (kurikulumuna) görə uşaqlar lazımsız
informasiya ilə yüklənmir, gələcək həyat fəaliyyətində ona lazım olacaq ən zəruri
ilkin həyati bacarıq və qabiliyyətlərin yaradılması istiqamətində iş aparılır, bacarıq və
vərdişlər aşılanır, qabiliyyətlərin formalaşması ön plana çəkilir. Onların bir şəxsiyyət
kimi formalaşmasının bünövrəsi qoyulur. İnkişaf sahələri üzrə bütün nəticələr
uşaqlara, onların inkişafının təmin olunmasına yönəldilir.
Məktəbəqədər təhsil proqramı (kurikulumu) hazırlanarkən uşaq fəaliyyətinin
təmin olunması və bacarıqlarının formalaşması, onun bir subyekt kimi inkişaf etməsi
üçün müvafiq təhsil şəraitinin yaradılması nəzərə alınmışdır. Məzmunda uşaqların
səviyyələrini əks etdirən standartların verilməsi və bu standartların təhsilalanlara
yönəldilməsi uşaqyönümlülüyü ifadə edir. Bu keyfiyyət uşaqlara nəyi, necə və
kiminlə öyrənmək və oynamaq istədikləri haqqında seçimlər etməyə imkan yaradır.
Bu yanaşma uşaqları müəyyən fəaliyyətlərə təşəbbüs etməyə, böyüklərin köməyi ilə
öz yollarını müəyyənləşdirməyə istiqamət verir. Öz təcrübələrinə və onları əhatə
edən ətraf mühitlə fəal ünsiyyətə əsaslanaraq yeni bilikləri əldə etməkdə və bütöv
şəxsiyyət kimi inkişaf etməkdə uşaqlara şərait yaradır.
Məktəbəqədər təhsil proqramı (kurikulumu) həm də nəticəyönümlüdür. Onun
məzmunu nəticələr formasında ifadə edilmişdir. Nəzərdə tutulmuş bütün bilik və
fəaliyyətlər həmin nəticələrdə əhatə olunmuşdur. Nəticəyönümlülük son nəticəni
görməyə, əldə olunacaq nailliyyətləri əvvəlcədən təsəvvür etməyə imkan verir. Bu isə
uşaqların inkişafını müşahidə etmək, istiqamətləndirmək üçün qiymətləndirmə
aparmaq baxımından əhəmiyyətlidir.
Uşaqların idrak fəallığının izlənilməsi, inkişaf səviyyələri və nailiyyətlərinin
təhlil edilməsi, bilik, bacarıq və vərdişlərinin inkişaf səviyyəsinin tənzimlənməsi onun
inkişafyönümlülüyünü meydana çıxarır. Uşaqlar müxtəlif yollar vasitəsilə ilə öyrənir
və öyrəndiklərini də müxtəlif yollarla göstərirlər. Ona görə də kiçikyaşlı uşaqlar üçün
səmərəli təlim prosesi təşkil olunmalıdır. Səmərəli təlim odur ki, planlaşdırmada və
10
təlim zamanı hər bir uşağın inkişaf səviyyəsi və maraq dairəsi, inkişaf prinsipləri
nəzərə alınır, uşaqların yeni məlumatlar əldə etməsi və hərtərəfli inkişafı təmin
olunur.
Məzmunun inteqrativliyi məktəbəqədər yaşlı uşaqların bütün inkişaf sahələrinin
əlaqəli inkişafını təmin etmək məqsədinə xidmət edir.
Standartların fiziki, sosial-
emosional, idraki və estetik bacarıqların ifadə olunmasına yönəlməsi isə onun
inteqrativliyidir.
Məktəbəqədər təhsil proqramında( kurikulumda) məzmuna uyğun müvafiq
təlim strategiyaları verilir. Gözlənilən nəticələrin əldə olunması və inteqrativliyin
nəzərə alınmasında təlim məqsədlərinin və mühitin yaralıdması vacib hasab edilir. Bu
zaman uşaqların bir şəxsiyyət kimi fəaliyyətə cəlb edilməsi, onun meyl və
maraqlarının nəzərə alınması, uşaqlar və böyüklərlə əməkdaşlığı, yaradıcı və
təşəbbüskarlığı xüsusi olaraq nəzərə alınır.
Orada müəyyən olunmuş nəticələr həyati bacarıq və vərdişləri ehtiva etməklə
uşaqların idrak, hissi və psixomotor bacarıqlarının inkişafına yönəldilir. Məktəbəqədər
təhsil proqramının (kurikulumunun) inteqrativ məzmunda hazırlanması uşaq
bağçalarında uşaqların zəruri bilik, bacarıq və vərdişlər qazanmalarına və uşaq
şəxsiyyətinin formalaşması üçün lazım olan praktik işlərin həyata keçirilməsinə imkan
yaradır. Məzmunun inteqrativliyi uşaqlar üçün bütün inkişaf sahələrində (fiziki
inkişaf, sağlamlıq və təhlükəsizlik, idrak, sosial-emosional və estetik inkişaf)
öyrənmə mühiti yaradır. Tərbiyəçilər həm də uşaqların maraqlarını və onların
arzularını nəzərə alaraq təlim mühiti yaradırlar. Tədqiqatlar göstərir ki, inteqrativlik
məktəbəqədər yaşlı uşaqların inkişafında ən yaxşı və səmərəli yanaşmadır
.
Bunun
üçün işin müvafiq qaydada planlaşdırılması əhəmiyyətli hesab edilir.Ona görə də
tərbiyəçilər fəaliyyətlərini müasir səviyyədə qurmaq üçün plan hazırlamaq bacarığına
yiyələnməlidirlər.