Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl.2.1
31
hüceyrələrinin destruktiv dəyişikliklərini və baş beyinin pozuntusunu müşahidə etmək mümkündür. Kompyuter tomoqrafiyasının nəticəsinə görə morfin narkomaniyasından əziyyət çəkən pasientlərdə beyin atrofiyası müşahidə olunur. Xəstələrdə bəzi dəyişikliklər baş verir: Yüksək oyanıqlıq, disforik və apatiko- abulik depressiyyalar formasında kəskinləşən affektiv pozuntular yer alır. Oyanıq- isterik şəkillli reaksiyalar,maraqların sönməsi ilə müşahidə olunan psixo-sosial disfunksiya, emosional-iradə sferanın anımaliyaları, meyllər sferasının dəyişməsi, seksual tormozlanma, ipoxondriya və fobik pozuntular baş verə bilər. Şəxsiyyət pozuntularına gəldikdə isə pozuntular yavaş-yavaş başlayır baş qaldırmağa, premorbid xüsusiyyətlərin çoxalması nəzərə çarpır. Narkotikinin qəbulu davam etdikcə, dəqiq psixopatobənzər simptomlar, mənəviyatın, etikanın enməsi, hisslərin kasadlığı, təfəkkürün enməs, passivliyin çoxalması olur, dezadaptasiya, xarater defektlər, əmək qabiliyyətinin enməsi və yox olması müşahidə edilir. Emosional davamsızlıq çox qabarıq gözə çarpır. Şəxsiyyətdəki dəyişikliklər baş verdikcə, bir sözlə ümumiləşən bir anlayış yaranır - “narkoman şəxsiyyət”. Davranışın tipik xüsusiyyətləri: eqoizm, yalançılıq, qeyri-ardıcılıq, emosiyaların nəzarətsiliyi,başqalarını günahlandırmaya həvəsin yaranaması, valideynlik məsuliyyətinin itməsi, distansiya hissinin itməsi, kobudluq, ana instiktinin ölməsi,professional qabiliyyətlərin itməsi. 19
göstəricilərin dəyişikliyi dahada enir: maraq dairəsinin daralması – fikirlərin narkotikda olması, anlayışların primitivliyi, xırda problemlərdə ilişmə, sintez prosesinin tormozlanması, diqqət konsentrasiyanın itməsi, yayınması, söhbətin mövzusunun yayınması, hafizədə boşluqların yaranması, fiksasion və reproduktiv hafizənin enməsi, təxəyyülün kasıblaması, motivasiyanın olmaması, apatik vəziyyətin çoxalması. İntellektual sferada yaranan dəyişiklər tranzitor xarakter
19 Козлов, А.А. Изменения личности у больных опийной наркоманией / А.А. Козлов, М.Л. Рохлина // Независимый психиатрический журнал. – 2004. — II. с.35-37
32
daşıyır. Tədqiqatlar göstərirki, narkotiklərdən uzaqlaşma intellektual-mnestik sferanın düzəlməsində böyük rol oynayır.
Affektiv sferanın pozulması bir çox xəstələrdə gözə çarpır. Abstinent və postabstinent periodlar zamanı dahada qabarıq özünü göstərir. Daha çox disforiya, emosional labillik, ipoxondriyalıq, səbrsizlik, asteniya rast gəlinir. Gözə çarpan simptomlardan biridə ipoxondriyadırki, əvvəllər bu insanlara xas olmayıb. Xəstələr təşvişli formada ən qorulu xəstəliyə tutulduqlarını anlatmağa çalışırdılar, somatik hissiyatlarına diqqət yetirirdilər. Başqa həkimlərə müraciət etmək istəyən xəstələr öz səhhətləri barədə çox narahat olurlar. Lakin, bununla bərabər, narkotika qarşı tənqidi hiss olmurdu. Onların ipoxondrik danışıqları real xəstəlikləri ilə heç bir formada uzlaşmırdı.
Remissiya vəziyyətində olan xəstələrdə daha çox təşvişli- disforik və apatik- disforik hallar, baş verir, hansılar ki, sonradan (2-4 və daha çox aydan keçdikdə) apato-abulik vəziyyətlə əvəzlənir. (Bax .Cədvəl.2.1) Cədvəl.2.1 Abstinent sindrom dərhal bitən kimi müşahidə olunan simtomatika Abstinent sindromdan bir qədər zaman keçəndən sonra müşahidə olunan simptomatika (psixo-sosial reabilitasiyasız) 1.
1. Apatiya 2.
Eksplozivlik 2. Abuliya 3.
3. Əmək qabiliyyətin itməsi 4.
Səbrsizlik 4. Maraqların yaranmaması 5. Asteniya 5. Emosional labilliyin dərinləşməsi
6. eyri-adekvat reaksiyaların yaranması Frustrasiyaya davamsız olan pasientlərdə həzzə tələbat çox yüksək olur. Və bununla patoloji meylin əsası qoyulmuş sayılır. 20
20 Козлов А, А. Клинические проявления изменений личности у больных наркоманиями. Автореф. дисс. канд.-М.,1999 33
III FƏSİL. ADDİKTOLOGİYADA PSİXOTERAPİYA
3.1. Psixoterapiya nədir və addiktologiyada istifadə Psixoterapiya – insan psixikasına müalicəvi psixoloji təsir və psixikanın köməyi ilə insan orqanizminə təsirdir; səhhətə sağlamlıq gətirmək üçün təsir vasitəsi; müalicə və tərbiyənin vəhdətidir. 21
əldə etmək çox çətindir. PAM-dən istifadə edən şəxslər bu maddələrin qeyri- konstruktiv, zərərli olduğunu şüurlu formada anlayır, lakin onsuz bacarmır. Bu məqamların pasientlərdə olması psixoterapevt üçün əngəllər yaradır. Bəzən xəstələr hesab edirlər ki, psixoloq və həkimlər onlara nifrət edir, yada yazığı gəlir, və buna görə onlarla qarşılaşmaq istəmirlər. Çətin məqamlardan biri, əlbətdəki, psixoloji müdafiəni qırmaq, müqaviməti azaldmaqdır; onlarla inandırıcı, səmimi söhbətin yaranması və empatik unsiyyət ən əsas vəzifədir. Azonoqnoziyanın olması, yanı öz xəsətəliyii inkar etmək, özünü sağlam hesab etmək daha böyük çətinliklər yaradır. Xəstəni müalicəyə motivasiya etmək- psixoterapevtin ikinci məqsədidir. Insan özü asılılıqdan “yaxa qurtarmaq istəməsə” onu heç kəs məcburi olsa belə çüalicəyə vadar edə bilməz. Insan özü, əlbətdəki, psixoloun köməyi ilə psixoloji asılılıqdan azad ola bilər. Onun hər tərəfli pis cəhətlərini öyrənərək, PAM uzaqlaşa bilər. Asılı insana kömək olmaq üçün əlbətdəki, onun anamnezini dəqiq öyrənməkdən başlamaq lazımdır. Travmatik vəziyyətləri aşkar edərək, onların kökündən yox edərək, yanı yenidən onlar üzərində işləyərək, o fikirləri qeyri-adaptiv formadan adaptiv formaya keçirərək biz bir nəticə əldə edə biləcəyik. Buraya həmdə şəxsiyyətinin strukturunu, psixi funksiyalarının xüsusiyyətlərini öyrənmək lazımdır. Uşaqlıqda , yeniyetməlikdə bütün baş vermiş hadisələri öyrənərək biz insanı asılılıqdan qurtara biləcəyik. PAM-dən asılılığın səbəbləri qabarıq bizə görünsədə, əslində istifadə etməyə vadar edən fikirlər çox dibdədir. PAM-dən istifadə edən
21 Карвасарский Б. Д. Психотерапия: учеб. для вузов / Изд. 2-е, переработанное. СПб: Питер,2002. с.6 Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|