Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
34
şəxslərdə dayanıqlı davranış stereotipləri formalaşır ki, bunları da pasientin həyatından uzaqlaşdırmaq lazımdır. Stereotiplər: “məndə hami kimi içirəm”, “arada bir həzz almaqda nə varki”, “həyat mənimdir,özüm bilərəm”. Əlbətdəki hər insanın öz seçimi var. Lakin, burada insanın düşünmə forması biraz adaptiv sayılmır. Burada böyük rol yenədə düşüncə tərzini dəyişməkdədir. Pasientlərin ən çox verildikləri sual: “Məndə hamı kimi arada bir içəcəm?” – Əfsuslar olsunki, alüdəçilikdən əziyyət çəkən insanlar heç vaxt asılılıqdan əziyyət çəkməyən insanlar kimi, arada bir içə bilməyəcəklər. Psevdodipsomanın qarşısını almaq üçün onlara anlatmaq lazımdır ki, alkoqolizm, narkomaniya və toksikomaniya heç vaxt müalicə olunmur. Onları yalnız həmişəlik remissiyaya salmaq olur. Bu qorxuducu səslənsədə, pasient və onun ailəsi bunu bilməlidir. Onları düzgün formada məlumatlandırmaq psixoterapevtin öhdəsinə düşür. Stiqmasizasiya problemi bu günlərdə dünyada yayıldığına görə, psixoloqun vəifələrindən biridə, xəstənin özünədə, ailəsinədə anlatmaqdır ki, həyatda hər bir baş verən problemi alüdəçiliklə bağlamaq düzgün deyil. Bəzən alkoqolizm və ya narkomaniyanın səbəblərinin üstünü açmaq üçün pasientin ailəsini dəqiqliklə araşdırmaq lazımdır. Buraya həyat yoldaşının, valideynlərlə olan münasibətini analiz etmək mütləqdir. Ailənin köməyi olmadan psixoterapiyanın effektivliyini gözləmək düzgün deyildir. PAM-siz yaşamaq çox çətindir. Onlarda yeni yaşama stereotipləri, davranış formalarını dəyişmək çox çətindir. Ayıq, sərxəş olmayan, qətiyyətli bir insanın yanında onlar yenədə istifadə etmək istəyirlər ki, bütün çətinliyi yaşamasın. Onlar yeni həyata öyrəşirlər. Psixoterapevtin əsas məqsədlərindən biridə odur ki, pasientlə onun münasibəti simbiotik münasibətə keçməsin. Pasienti “öyrətmək” lazım gəlir.
3.2.Psixoterapiya növləri Istifadə olunan psixoterapiya növlərindən biridə rasional psixoterapiyadır. Əlbətdəki, söhbətdən başlayan psixoterapiya elə formada keçirilmələdirki, pasientə
35
anlaklı formada onun xəstəliyi və asılılığı barədə informasiya verilsin. “konkret söhbət məzmunu ” olan psixoterapiya pedaqoq- tələbə münasibətini özündə ehtiva edir. Söhbət əsnasında pasientə faktlar və nümunələr ilə dolu informasiya təqdim olunur. Psixoteapiya eyni zamanda insanda emosional durum yaratmalıdır ki, təsir də gözləyə bilək. Informasiya əsasən PAM-in zərəri barədə, mənəviyyata və şəxsiyyətə dəydiyi dağıdıcı effektdən olur. Daha sonra cinsi problemləri müzakirə zamanı insanın alkoqol nəticəsində potensiyanı itirməsi barədə məlumat verilir.
yaradan reaksiyanı yaratmadan ibarətdir. Bu metodika Bexterev tərəfindən 1915- ci ildə təklif edilib. 22 3. Hipno-suggestiv psixoterapiya. Hipnotik trans zamanı xəstədə alkoqola qarşı nifrət və ürək bulantı hissləri yaratmaq məqsədi ilə şüuraltı informasiya yeridilirdi. Əgər psixoanalitik nəzərdən baxsaq, insanda içki qənul etmə məqsədi özünü məhv etmə fikirləri ilə bağlıdır. Burada tanatos instikinin mortido hissəsi işə düşərək, insanı içkiyə vadar edir. Bütün bu proseslər, əlbətdəki, şüuraltı gedir. 4.Autogen məşqlər - əzələ relaksasiyasan və özünü məqsədyönlü inandırmadan ibarət bir psixoterapiya növüdür. Yoqanın bəzi elementlərini özündə ifadə bu psixoterapiya növü insanı sakitləşdirməyə və pis neqativ fikirlərdən azad olmağa yönəldir. “Sakitləşmə” anlayışı həyatda passiv rol tutmaq mənasını vermir. Aktiv və düzgün həyat tərzi insanı rahatlaşdırır. “Mənə çaxır heçdə lazım deyil”, “Mən yaxşıyam”, autosuggestiv anlayışları bəzən pasient özüdə fikirləşməyə başlayır. 5.Pasientin şəxsiyyətinə yönələn effektiv metodiklardan biridə A.R. Dovjenkonun “kodlaşdırma” metodikasıdır. Dovjenonun əsas nailiyyəti pasinetlə hələ tanıç olmadan onun özünə təsirini aktivləşdirmək idi. Pasinet özü artıq müaləcəyə yönəlişli bir formada terapiyaya gəlirdi. Müalicəyə yalnız 3 həftə öz gücünə içkidən uzaq qala bilənlər buraxılırdı.
Dovjenkonun fikrinə görə, psixoterapiya xəsətnin öz istəyi ilə, onun fikirlşmə, qərar qəbul etmə və müalicəyə can atmaqdan sonra
22 Методическое письмо МЗ СССР от 12.06.75 г. 36
başlayır
. Əlbətdəki, pasientin qohumları ilə də iş gedir. Həkimlər, psixoloqlar, sosial işçilər tərəfindən lazımlı məlumat və kömək edilir. Metodikanın əsas anı, pasinti transa salaraq xüsusi sözlərdən istifadə edərək, asılılıqdan azad etməkdir. Bugunki gündə istifadə olunan suggestiv metodlar daha çox içkidən uzaqlaşmaq üçün yönəlmiyib, yanı biz pasientə kimyəvi maddənin pis olduöuna inandırmırıq, pasientin özünəgüvənin artırırıq, özünə inam üzərində çalışırıq. “Eqo-yüksəldən” texnikaları istifadə edərək nəticə əldə etmək daha da tez alınır. “Əvəz etmə” texnikası refleksologiya elmindən götürülən və içki qəbulunu hansısa başqa bir davranış forması ilə əvəzləmədən ibarətdir. Əsas məqsədlərdən biridə ailədəki münasibətlərin düzəlməsidir.Ailədə homeostaz –balans düzəldikcə problemlər aradan qalxır. Konfliklərin vaxtında aradan qalxması asılı insanı bu dərddən uzaqlaşmasına gətirir. Əlbətdəki, sosial adaptasiyanı həyata keçirərək, diskriminasiyadan uzaqlaşaraq insanlara inamını artırır. 6. Ən əsas köməklərdən biridə krizis qaynar xəttidir ki, ən ağır anda, heç kəs insanın yanında olmayanda, asılı insana dəstək məqsədi ilə telefonla məsləhət və ya pis addımdan qorumaqdır. PAM-ın zərərli tərəflərini göstərir, alüdəçi insana çıxış yollarını anlatır. Ailə üzvlərinə kömək, əlbətdəki, burada böyük rol oynayır. Tədqiqatlar göstərirki, ana-uşaq münasibətləri belə ailələrdə korreksiya olunmalıdır. Narkoman – yeniyetmələr,əsasən, analarının neqativ cəhətlərini qeyd edən zaman, daha çox aqressivlik, əsəbilik kimi xüsusiyyətlərini qeyd edirlər. Valideynlərlə gərgin münasibətlər, daha çox ana ilə olan konfliktlər, uşaqda özünüqiymətləndirməni salır, təşvişi artırır, və narkotik maddədən istifadəni çoxaldır. Belə problemlər aşkarlananada əlbətdəki ailə psixoterapiyası lazımdır, çünkü, anada və, ümumiyyətlə, valideynlərdə problem olması dəqiqdir və onları aradan qaldırmaq mütləqdir. ən effektiv problem həllərindən biri belə vəziyyətdə, tipik ailə rollarını yenidən korrektə etmək və düzəlişləri bərkitmək.
Ailə
psixoterapiyası əsasən aşağıdaki problemləri həll etməlidir ki, asılı pasinetlərin müalicəsi dahada effektiv getsin: ailədəki konfliktlərin vaxtında həll olunması, ailə Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|