Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
suliyyət daşıyıyan bir varlıqdır. Şəxsiyyətin xüsusiyyətləri onu fərqli edərək cəmiyyətə dahada maraqlı edir(ekstrovert- həyat sevən, ünsiyyətçil və ya introvert- özünəqapanan və çox düşünən). Şəxsiyyət o anlayışdır ki, insan cəmiyətə çıxanda onunla məhs öz rolunu yerinə yetirilir. K.Yunqun “Persona” arxitipi şəxsiyyəti bu baxımdan çox gözəl təsvir edir. Psixiatriyada və psixologiyada daha çox münasibətlər nəzəriyyəsi qəbul edilirki, Lazurskiy və Myasişev tərəfindən təqdim olunub. Şəxsiyyət insanlara (sosial ətrafa) və özünə olan münasibətdən irəli gəlir. Əgər, şəxsiyyətin inkişafı patoloji formada baş verirsə, burada əlbətdəki, şəxsiyyət pozuntusundan söhbət getməlidir. XBT 10 şəxsiyyət pozuntuları F60 qrupuna aiddirlər: 1.
Simptomatika: 1.1 İncikliyi bağışlaya bilməməklə xarakterizə olunur 1.2 Uğursuzluqlara hədsiz həssaslıqla yanaşma 1.3 Şübhəliliklə və ətrafdakıların neytral və dostcasına hərəkətlərini düşməncəsinə və saymazlıq kimi qəbul etmə yolu ilə reallığın dəyişdirilməsinə meylliliklə xarakterizə olunan şəxsiyyət pozuntusudur. 1.4 Həyat yoldaşına və ya seksual partnyora sədaqətsizlikdə təkrari, əsaslanmamış şübhələnmələr, davakarcasına və inadkarcasına həmişə yalnız özünün haqlı olduğuna inam hissi müşahidə olunur. 1.5 Belə adamlar özü haqda yüksək fikirdə olmağa, özündən bədgümanlığa meylli olurlar. Növləri: (• ekspansiv – paranoid • fanatik • kverulyant • paranoid • həssas paranoid). 2.
F60.1 – şizoid şəxsiyyət pozuntusu. Simptomatika: 2.1 Sədaqətliliyin, sosial və digər kontaktların zəifliyi ilə xarakterizə olur 2. 2 Fantaziyalara, tərkdünyalıqla və özünüanalizlə meyllilik şəxsiyyət 2.3 Öz hisslərini məhdud şəkildə ifadə etmək və həzz almaq mövcud ola bilər.
26
3.
F60.2 – şəxsiyyətin dissosial pozuntusu. Simptomatika: 3.1 Sosial vəzifələrə etinasızlıqla, ətrafdakılara daşürəkli laqeydliklə xarakterizə olunur.
3.2 Xəstənin davranışı və əsas sosial normalar arasında uyğunsuzluq müşahidə olunur. 3.3 Davranış sınaqdan çıxmış tərbiyəvi üsullarla, o cümlədən cəzalandırma yolları ilə çətinliklə dəyişikliyə məruz qalır. 3.4 Xəstələr uğursuzluqları pis həzm edirlər və zorakılıq da daxil olmaqla aqressiyanı biruzə verirlər. 3.5 Onlar digərlərini günahlandırmağa və ya onların cəmiyyətlə konfliktinə səbəb olmuş davranışlarına doğruyabənzər izahat verməyə meyllidirlər. Növləri: (• əxlaqsız • antisosial • asosial • psixopatik • sosiopatik). 4.
F60.3 - şəxsiyyətin emosional davamsız pozuntusu. Simptomatika: 4.1 Nəticələri nəzərə almadan müəyyən impulsiv hərəkətlərə meylliliklə xarakterizə olunur. 4.2 Əhval-ruhiyyə əvvəlcədən deyilə bilən deyil və şıltaqcasınadır. 4.3 Emosiyaların partlamasına və partlamış davranışın idarə edilməsinin mümkünsüzlüyünə meyllik olur. 4.4 Deyingənlik və xüsusilə impulsiv əməllər əgər kəsilmirsə və tənqid olunursa, ətrafdakılarla konfliktlik müşahidə olunur. 4.5 Burada iki tip pozuntu ayırmaq olar: əsasən qeyri-stabilliklə və emosional kontrolun çatmamazlığı ilə xarakterizə olunan impulsiv tip və deyilənlərə əlavə olaraq özünüdərk, məqsədlər və daxili niyyətlər pozuntuları, gərgin və qeyri-stabil şəxsiyyətlər arası münasibətlər və supsidal jestlər və cəhdlər də daxil olmaqla özünüməhv etmə davranışlarına meyllər xarakter olan sərhədi tip. Növləri: (• aqressiv • sərhədi • oyanıcı). 5.
F60.4 – şəxsiyyətin isterik pozuntusu. Simptomatika: 27
5.1Səthi və davamsız oyanıqlıqlıq 5.2 Hər şeyi dramatikləşdirmək, tamaşaya çevirməyə, həmçinin emosiyaların artıq ifadə olunmasına, təsirlənməyə, eqosentrizmə, ətrafdakılara məhəl qoymamaq 5.3 Asan toxunulan hissiyatlara və daima müvəffəqiyyət və diqqət əldə etməyə meylliliklə xarakterizə olunan pozuntudur. Növləri:(• isterik • psixoinfantil). 6.
Simptomatika: 6.1 Özünə inamsızlıq hissiyatı 6.2 Hədsiz xırdaçılıq 6.3 Təmkinliliklə və nüanslara qarşı olmaq, inadkarlıqla, ehtiyatlılıqla və yenilməzliklə xarakterizə olunan şəxsiyyət pozuntusu. Obssesiv-kompulsiv pozuntusu dərəcəsinə çatmayan inadlıq və ya beynə girmiş fikirlər və ya hərəkətlər mövcud ola bilər. Növləri: (• kompulsiv • obsessiv • obsessiv-kompulsiv). 7.
F60.6 – şəxsiyyətin həyəcan (yayındırıcı) şəxsiyyət pozuntusu. Simptomatika: 7.1 Daxili gərginlik hissiyatı ilə, tutqun hissiyatların olması ilə müşahidə olunur 7.2 Təhlükəsizlik hissiyatının olmaması 7.3 Qeyri-tamlıq kompleksi 7.4 Şəxsi bağlılığın məhdud olması ilə 7.5 Potensial təhlükələrin və adi situasiya risklərinin adəti üzrə artırılması yolu ilə bəzi hərəkətlərdən uzaqlaşmağa meylliliklə yanaşı 7.6 Daimi güclü bəyənilmə, hamı tərəfindən qəbul edilmə arzusu, rəddlərə və tənqidə yüksək həssaslıq reaksiyası ifadə olunur. 8.
Simptomatika: 8.1 Böyük və kiçik həyati qərarların qəbulunda ətraf insanlara dərin passiv tabeçilik 8.2 Tənhalıq qarşısında güclü qorxu, köməksizlik, səriştəsizlik hissiyatı ilə 8.3 Yaşlıların və ətrafdakıların arzuları ilə passiv razılaşma ilə və gündəlik həyatın tələblərinə zəif reaksiya ilə xarakterizə olunan şəxsiyyət pozuntusudur. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|