Azәrbaycan respublikasi

 
 
 
 
 
 
 
36
Azәrikimya İB-dә yanacaq, istilik vә elektrik enerjisinin sәrfi 
cәdvәl IX. 7 
S/s Enerji 
daşıyıcıları 
Ölçü 
vahidi 
Norma üzrә 
sәrf 
Faktiki 
sәrf 
(-qәnaәt) 
(+izafi sәrf) 
1 Yanacaq- 
cәmi 
o cümlәdәn: tәbii qaz 
metan-hidrogen fraksiyası 
 
t.ş.y 
314385 
237574 
76811 
247024 
170213 
76811 
-67361 
-67361 
0 
2 
Elektrik enerjisi 
min kVts 
222642,40 
235861,87 
13219,47 
3 Istilik 
enerjisi 
hkal 
1685224,10  1669211,00  -16013,10 
 
Cәdvәldәn göründüyü kimi, hesabat ilindә “Azәrikimya”  İB-nin emal 
müәssisәlәrindә yanacaq vә istilik enerjisindәn qәnaәtlә istifadә edilmişdir.  
2013-cü ildә istehsal olunmuş neft-kimya mәhsullarının 22,8%-i respublika 
daxilindә satılmış, 77,2%-i isә ixrac olunmuşdur.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
37
X.  MAYA DӘYӘRİ
 
 
Dövlәt Neft Şirkәtinin  әsas son mәhsulları neft, qaz vә neft mәhsullarıdır. Neft 
mәhsullarının maya dәyәrinin 85-90%-ni  xam neftin alınmasına çәkilәn xәrclәr  tәşkil 
edir. Buna görә  dә neftin vә qazın maya dәyәrinin tәhlili böyük әhәmiyyәt kәsb edir. 
Maya dәyәri yalnız  Şirkәtin tәrkibindә olan neftqazçıxarma idarәlәri üzrә araşdırılır. 
2013-cü ildә 1 ton neftin istehsal maya dәyәri 98,31 manat tәşkil etmiş vә keçәn 
ilin müvafiq dövrü ilә müqayisәdә 10,84 manat vә ya 12,4% artmışdır. 
Şirkәt üzrә  neft hasilatına çәkilәn faktiki xәrclәr aşağıdakı cәdvәldә verilir.
  
cәdvәl  X. 1
 
        Xәrc maddәlәri Ölçü 
vahidi 
2013 
Xüsusi 
çәkisi 
2012 
(müqayisә) 
Xüsusi 
çәkisi 
 Istifadә edilmiş material vә  
komponentlәr  
min  manat 
43503 6,4  35343  5,9 
 Yanacaq xәrclәri  
-"- 
2007 
0,3 
1677 
0,3 
 Elektrik energisi  
-"- 
8637 
1,3 
7570 
1,3 
 Әmәk haqqı xәrclәri  
-"- 
120761 
17,7 
105487 
17,6 
 Sosial sığorta vә pensiya fondu 
xәrclәri  
-"- 
23143 
3,4 
20162 
3,4 
 Әsas vәsaitlәrin amortizasiyası  
-"- 
94517 
13,9 
103804 
17,4 
 Әsaslı tәmir  xәrclәri  
-"- 
96996 
14,2 
69371 
11,6 
Әsas vәsaitlәrә texniki xidmәt xәrclәri  
-"- 
14113 
2,1 
11033 
1,8 
 Nәqliyyat vә nәqliyyat vasitәlәrinin 
istismarı  
-"- 
106642 
15,7 
85362 
14,3 
 Mühafizә xәrclәri -"- 
14475 
2,1 
12406 
2,1 
 Mәdәn vergisi 
-"- 
75264 
11,0 
75253 
12,6 
 Digәr vergilәr -"- 
26508 
3,9 
21885 
3,7 
 Digәr xidmәtlәr  
-"- 
39916 
5,9 
34789 
5,8 
 Digәr xәrclәr -"- 
14659 
2,2 
13999 
2,3 
 Cәmi istehsal xәrclәri  
-"- 
681141 
100,0 
598140 
100,0 
 Әmtәәlik  mәhsula çәkilәn xәrclәr -"-  666446 
 
 592662   
 Әmtәәlik mәhsul  
ton 
6778959,2
  
6775915,3 
  
 1 ton neftın maya dәyәri 
manat 
98,31 
  
87,47 
  
Daxili dövriyyә  vә qalığın dәyişmәsinin 
dәyәrlәndirilmәsi 
min  manat 
14695 
  
5478 
  
Şirkәt üzrә neftin hasilatına çәkilәn cәmi istehsal xәrclәrinin tәrkibindә material vә 
komponent xәrclәrinin xüsusi çәkisi -  6,4%,  әmәk haqqı – 17,7%, sosial ehtiyaclara 
ayırmalar – 3,4%, amortizasiya ayırmaları – 13,9%, tәmir xәrclәri 14,2%,  texniki 
xidmәt xәrclәri – 2,1%, nәqliyyat xәrclәri - 15,7%, mәdәn vergisi - 11,0% vә s. tәşkil 
edir. 
2013-cü ildә 1000 m
3 
qazın faktiki istehsal maya dәyәri 38,02 manat tәşkil etmişdir 
ki, bu da keçәn illә müqayisәdә 6,09 manat vә ya 13,8% azalmışdır. 
Şirkәt üzrә  qaz hasilatına çәkilәn faktiki xәrclәr aşağıdakı cәdvәldә  verilir. 
  
  
  
  
  
cәdvәl X. 2
  
Ölçü    
vahidi 
2013 
Xüsusi 
çәkisi 
2012 
(müqayisә) 
Xüsusi 
çәkisi 
 Istifadә edilmiş material vә 
komponentlәr  
min 
manat 11356 
5,0 
12044 
4,7 
 Yanacaq xәrclәri  
-"- 
524 0,2 571 0,2 

---

 
 
 
 
 
 
 
38
 Elektrik enerjisi  
-"- 
795 
0,4 
1203 
0,5 
 Әmәk haqqı xәrclәri  
-"- 
25388 11,2 30171 11,8 
 
 
 
 
 
 
 Sosial sığorta vә pensiya fondu 
xәrclәri 
-"- 
5555 
2,5 
6414 
2,5 
 Әsas vәsaitlәrin amortizasiyası  
-"- 
60901 26,9 78455 30,6 
 Әsaslı tәmir  xәrclәri  
-"- 
26755 11,8 24746  9,7 
Әsas vәsaitlәrә texniki xidmәt 
xәrclәri  
-"- 
1299 
0,6 
3936 
1,5 
 Nәqliyyat vә nәqliyyat 
vasitәlәrinin istismarı  
-"- 
33558 
14,8 
34028 
13,3 
 Mühafizә xәrclәri 
-"- 
3427 1,5 4427 1,7 
 Mәdәn vergisi 
-"- 
38482 17,0 38127 14,9 
 Digәr vergilәr 
-"- 
7315 3,2 7809 3,0 
 Digәr xidmәtlәr  
-"- 
8104 3,6 9680 3,8 
 Digәr xәrclәr 
-"- 
2976 1,3 4442 1,7 
 Cәmi istehsal xәrclәri  
-"- 
226435 
100,0 
256051 
100,0 
 Әmtәәlik  mәhsula çәkilәn 
xәrclәr  
-"- 
221734 
  
256051 
  
 Әmtәәlik mәhsul  
min m3 
5831636,6  
  
5804658,4 
  
1000m3 qazın  maya dәyәri 
manat 
38,02 
  
44,11 
  
Daxili dövriyyә  vә qalığın 
dәyişmәsinin dәyәrlәndirilmәsi 
min 
manat 
4701 
  
  
  
 
Şirkәt üzrә qaz hasilatına çәkilәn cәmi xәrclәrin tәrkibindә material vә komponent 
xәrclәrinin xüsusi çәkisi -  5,0%,   әmәk haqqı  – 11,2%, sosial sığortalara ayırmalar – 
2,5%, amortizasiya ayırmaları – 26,9%, tәmir xәrclәri 11,8%, texniki xidmәt xәrclәri – 
0,6%, nәqliyyat xәrclәri – 14,8%, mәdәn vergisi – 17,0% vә s. tәşkil edir. Şirkәt  üzrә 
1000m
3 
әmtәәlik qazın maya dәyәri 2012-ci illә müqayisәdә 6,09 manat (13,8%)  
azalmışdır. Bununla әlaqәdar olaraq, cәdvәl  üzrә  әmtәәlik  mәhsul vahidinin  maya 
dәyәrinin (mәdәn vergisiz) göstәricisini müqayisә edәk. 
cәdvәl X.3
  
Ümumi mәhsulun istehsal maya 
dәyәri (mәdәn vergisiz), manat 
2012-ci ilә nisbәtәn 
2013 2012 
% 
+,- 
1. Neft, 1 ton 
87,21 
76,36 
114,2 
10,85 
2. Qaz,1000m
3
 31,42 
37,54 
83,7 
-6,12 
 
Cәdvәldәn göründüyü kimi Şirkәt üzrә neftin maya dәyәri artmış, qazın maya dәyәri isә 
azalmışdır. Neftin maya dәyәrinin artması keçәn ilә nisbәtәn material vә 
komponentlәrin,  әmәk haqqının,  әsas vәsaitlәrin amortizasiyası, nәqliyyat vә  nәqliyyat 
vasitәlәrinin istismarı    vә digәr xәrclәrin artması hesabına  baş vermişdir. Belә ki, 
material vә komponentlәr üzrә - 8160 min manat (23,1%), әmәk haqqı xәrclәri üzrә - 
15274 min manat (14,5%), nәqliyyat vә nәqliyyat vasitәlәrinin istismarı xәrclәri-21280 
min manat (24,9%), digәr xәrclәr üzrә - 660 min manat (4,7%), artmışdır. Tәhlil 
nәticәsindә aydın olur  ki, neftin  maya dәyәrinin artması  sәbәbi kimi  hasilatın vә 
bununla  әlaqәdar istehsalatla bağlı zәruri xәrclәrin artımını   göstәrmәk olar.   
 
 
 

---