Prinsip 3
Uşaq doğulduğu andan ad və vətəndaşlıq hüququna malikdir.
Prinsip 4
Uşaq sosial təminatın imtiyazlarından istifadə etməlidir. O, sağlam böyümək və inkişaf
etmək hüququna malikdir, bu məqsədlə həm o özü, həm də onun anası, doğumdan
əvvəl və doğumdan sonrakı lazımi qayğı da daxil olmaqla, xüsusi qayğı və müdafiə ilə
təmin edilməlidir. Uşaq lazımi qaydada qidalanma, mənzil, əyləncə və tibbi xidmət
hüququna malikdir.
Prinsip 5
Fiziki, əqli və yaxud sosial baxımdan qüsurlu uşaq, onun xüsusi vəziyyətinə görə
zəruri olan xüsusi rəftar, təhsil və qayğı ilə təmin olunmalıdır.
Prinsip 6
Uşaq, şəxsiyyətinin tam və ahəngdar inkişafı üçün sevgiyə və başa düşülməyə ehtiyac
duyur. O, mümkün olduğu qədər öz valideynlərinin himayəsi və məsuliyyəti altında və
istənilən halda sevgi, mənəvi və maddi təminat mühitində böyüməlidir; azyaşlı uşaq,
müstəsna hallar istisna edilməklə, öz anasından ayrılmamalıdır. Ailəsi olmayan
uşaqlara və yaşamaq üçün kifayət qədər vəsaiti olmayan uşaqlara xüsusi qayğı
göstərmək cəmiyyətin və ictimai hakimiyyət orqanlarının vəzifəsidir. Yaxşı olardı ki,
çoxuşaqlı ailələrə uşaqları saxlamaq üçün dövlət müavinətləri və ya digər müavinətlər
ayrılsın
Prinsip 7
Uşaq təhsil almaq hüququna malikdir, bu təhsilin heç olmazsa ibtidai mərhələləri,
pulsuz və məcburi olmalıdır. Ona elə bir təhsil verilməlidir ki, bu, onun ümumi mədəni
inkişafına kömək etsin və bu inkişaf sayəsində o, imkanların bərabərliyi əsasında öz
qabiliyyətlərini və şəxsi mühakiməsini, habelə mənəvi və sosial məsuliyyət
düşüncəsini inkişaf etdirə və cəmiyyətin faydalı üzvü ola bilsin.Uşağın maraqlarının ən
yaxşı şəkildə təmin edilməsi onun təhsili və təliminə məsuliyyət daşıyanlar üçün
rəhbər prinsip olmalıdır: bu məsuliyyət hər şeydən əvvəl onun valideynlərinin üzərinə
düşür.Uşaq, təhsilin xidmət etdiyi məqsədlərə xidmət edən oyunlarda və əyləncələrdə
iştirak etmək üçün tam imkanlarla təmin olunmalıdır; cəmiyyət və ictimai hakimiyyət
orqanları göstərilən hüququn həyata keçirilməsinə imkan yaratmaq üçün səy
göstərməlidirlər.
Prinsip 8
Uşaq bütün hallarda müdafiə və yardımı ilk növbədə alanların sırasında
olmalıdır.
Prinsip 9
Uşaq laqeyd və amansız münasibətin, habelə istismarın bütün formalarından müdafiə
olunmalıdır. O, heç bir formada alver obyekti olmamalıdır.Uşaq lazımi minimum yaş
həddinə çatmayana qədər işə qəbul edilməməlidir; heç bir halda ona, sağlamlığı və ya
təhsili üçün ziyanlı ola biləcək və yaxud onun fiziki, əqli və əxlaqi inkişafına mane ola
biləcək hər hansı iş və ya məşğuliyyət tapşırılmamalı və tapşırılmasına icazə
verilməməlidir.
Prinsip 10
Uşaq irqi, dini və yaxud hər hansı bir digər ayrı-seçkilik formasını təşviq edən
təcrübədən uzaq tutulmalıdır. O, qarşılıqlı anlaşma, dözümlülük, xalqlar arasında
dostluq, sülh və ümumi qardaşlıq ruhunda, həmçinin öz enerjisini və istedadını
yoldaşlarının xeyrinə sərf etmək düşüncəsində tərbiyə olunmalıdı.
Uşaqlara vermişik dünyanı bir illiyə,
Sarsılmış əsəbləri dincəlib kainatın.
Bal körpələr öyrətsin böyükləri birliyə,
O südəmər çağları geri dönsün həyatın.
Vədəsiz soluxmasın çəmən, çiçək, göy otlar.
Qayıtsın nizamına qoy iqlim qurşaqları.
Barıt-qurşun yükünü yerə qoysun buludlar,
Əyilsin, qanadına mindirsin uşaqları.
Gözü bağlı işlərdən göz açanda gördük ki,
Bir körpə insafına möhtac qalıb dünyamız.
Dünyanı bir illiyə uşaqlara verdik ki:
Saflaşsın xəmirimiz, təmizlənsin mayamız.
Raketlər - körpələrin yalançı tapançası,
Lap milyonu yığılsa oldürəmməz milçəyi...
Barı çıxsın bir illik yerin ağrı-acısı,
Sonrada uşaqlara tapşıraq gələcəyi.
Məmməd Aslan
Son
İstifadə edilmiş ədəbiyyat:
1
.
www.migration.gov.az
2. Uşaq hüquqları və onların tədrisi / UNİCEF. Uşaq Hüquqları üzrə Azərbaycan QHT
Alyansı Avropa Birliyi. - Bakı, 2006. - 110 s.
3. İnsan və uşaq hüquqlarının Avropa və BMT sistemi çərçivəsində müdafiəsi
mexanizmləri = Механизмы зашиты прав человека и ребенка в рамках
Организации Объединенных Наций и Совета Европы / "Ümidli Gələcək"
Gənclər Təşkilatı, 2005. - 214 s.
4. Uşaq hüquqları hamı üçün. – B, 2009. - 128 s.
Redaktor: Şəhla Qəmbərova - F. Köçərli adına Respublika
Uşaq Kitabxanasının direktoru
Tərtib edəni: Nərgiz Məcidova – F.Köçərli adına Respublika Uşaq
Kitabxanası elmi-metodika şöbəsinin baş kitabxanaçısı
Korrektor: Məmmədli Ruhiyyə - F.Köçərli adına Respublika Uşaq
Kitabxanası elmi-metodika şöbəsinin müdiri.
ƏLAVƏ
I Hissə
Maddə 1 Hər bir insan 18 yaşına çatanadək bu Konvensiyanın məqsədləri
üçün uşaq sayılır, bir şərtlə ki, həmin uşaq barəsində tətbiq edilən qanuna görə
o, yetkinlik yaşına daha əvvəl çatmış olmasın.
Maddə 2 1. İştirakçı dövlətlər uşağın, onun valideynlərinin və ya qanuni
qəyyumlarının irqindən, dərisinin rəngindən, cinsindən, dilindən, dinindən,
siyasi və ya digər əqidələrindən, milli, etnik və ya sosial mənşəyindən, əmlak
vəziyyətindən, səhhətindən və doğum şəraitindən və ya hər hansı başqa
hallardan asılı olmayaraq, heç bir ayrı-seçkiliyə yol vermədən, onların
yurisdiksiyası daxilində hər bir uşaq üçün bu Konvensiyada nəzərdə tutulan
bütün hüquqlara hörmət bəsləyir və onları təmin edirlər.
2. İştirakçı dövlətlər uşağın, onun valideynlərinin, qanuni qəyyumlarının və ya
digər ailə üzvlərinin statusu, fəaliyyəti, ifadə etdikləri baxışları və ya əqidələri
əsasında uşağın ayrı-seçkiliyin və ya cəzanın bütün formalarından müdafiə
olunmasını təmin etmək üçün hər cür lazımi tədbirləri görürlər.
Maddə 3 1. Uşaqlar barəsində bütün tədbirlərdə əsas diqqət uşaq
mənafelərinin daha yaxşı təmin edilməsinə yönəldilir, istər bu tədbirlər sosial
təminat məsələləri ilə məşğul olan dövlət idarələri və ya özəl idarələr
tərəfindən görülsün, istərsə də məhkəmələr, inzibati və ya qanunvericilik
orqanları tərəfindən.
2. İştirakçı dövlətlər uşağın valideynlərinin, qəyyumlarının və ya qanuna görə
onun üçün məsuliyyət daşıyan digər şəxslərin hüquq və vəzifələrini nəzərə
alaraq, uşağı onun rifahı üçün zəruri olan müdafiə və qayğı ilə təmin etməyi
öhdələrinə götürür və bu məqsədlə bütün qanunvericilik tədbirlərini və inzibati
tədbirləri görürlər.
3. İştirakçı dövlətlər təmin edirlər ki, uşaqların qayğısına qalmaq və ya
müdafiəsi üçün cavabdeh olan idarələr, xidmətlər və orqanlar səlahiyyətli
orqanların qoyduqları normalara, o cümlədən təhlükəsizlik və səhiyyə, onların
işçi heyətinin say tərkibi və yararlığı, habelə mötəbər nəzarət baxımından
cavab versinlər.
Maddə 4 İştirakçı dövlətlər bu Konvensiyada tanınan hüquqların həyata
keçirilməsi üçün bütün lazımi qanunvericilik tədbirlərini, inzibati və digər
tədbirləri görürlər. İştirakçı dövlətlər iqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar
barəsində belə tədbirləri malik olduqları ehtiyatların maksimum çərçivəsində
və lazım gəldikdə, beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində görürlər.
Maddə 5 İştirakçı dövlətlər valideynlərin və yerli adətdə nəzərdə tutulduğu
kimi, müvafiq hallarda genişləndirilmiş ailə və ya icma üzvlərinin,
Dostları ilə paylaş: |