Azərbaycan Respublikasında ali təhsilin yeniləşməsi uğrunda: təhsil islahatlarına dəstək
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vahid standartların ümumi məkanda tətbiqi tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, onun ölçü meyarlarının
57 imkanı qazanır. Boloniya bəyannaməsinin tövsiyələrinə görə hər bir tələbə imkan daxilində ən azı bir semestri başqa ali təhsil müəssisəsində, yaxşı olardı ki, xarici ölkələrdən birinin ali təhsil müəssisəsində keçməlidir. Akademik mobilliyin tətbiq edilməsinin məqsədlərindən biri, bunun vasitəsilə ümumavropa ali təhsil məkanında ümumi mühitin yaradılmasıdır. Tələbələrin, müəllimlərin mobilliyi bu məkanda ali təhsil sisteminin vahid tam kimi formalaşmasına və bu cür hiss edilməsinə ən yaxşı təkan verən amillərdə biridir. Ali təhsil sistemində hamı tərəfindən qəbul edilən standartların qəbul edilməsi ümumi məkanın formalaşması üçün başlanğıc şərtidirsə, akademik mobilliyi bu birləşmənin praktikada bilavasitə reallaşmasına aparan addımlardır. Ali təhsildə mobillik təhsildən sonra məzunların Ümumavropa məkanında işə düzəlmək prosesini asanlaşdırır. Mobillik Boloniya prosesinin tələblərindən irəli gələn digər cəhətlərin də tam təmin edilməsini tələb edir. Çünki ümumi ali təhsil məkanında vahid standartlar sistemi, keyfiyyət səviyyəsi, qiymətləndirmə sistemi, ali təhsil müəssisələrinin hüquqi və maliyyə müstəqilliyi olmadan mobillik mümkün deyildir. Buna görə də Boloniya prosesinin tələblərini yalnız kompleks həyata keçirməklə istənilən nəticələri əldə etmək olar. Mobilliyin tələb etdiyi şərtlərin sırasında ali təhsil müəssisələrinin lazımi infrastruktura, maliyyə imkanlarına malik olmasıdır. Qeyd etmək vacibdir ki, Avropanın özündə də mobillik məsələlərinin həlli kifayət səviyyədə deyildir. Onların əksəriyyətində bu proses ən yaxşı halda tələbələrin və işçi personalın 30 faizə qədərini əhatə edir. Bu prosesə qoşulan yeni ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda, bu işi qurmaq lazımdır. Đlk növbədə tələbə mübadiləsi işini ölkənin öz ali təhsil sistemi daxilində başlamaq vacibdir ki, həm mobillik praktikasının ölkədə kök salınmasına nail olunsun, həm də lazımi təcrübə eldə edilsin. Son dövrlərdə Avropa ali təhsil sistemi praktikasında iki və daha çox ali məktəbin iştirakı ilə birgə proqramların tərtib 58 olunması və tədrisin bu proqramlar əsasında aparılması özünə yer almaqdadır. Birgə proqramların tərtibi və tətbiqi təkcə mobillik məsələlərinə deyil vahid təhsil məkanının formalaşması prosesinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Əslində bu cür proqramların tətbiqi gələcək vahid ali təhsil məkanının kiçik modeli funksi- yasını yerinə yetirir və bu işin kiçik miqyasda sınaqdan çıxarıl- ması, qarşıya çıxan maneələrin aradan qaldırılması, təcrübəsinin əldə edilməsi və təkmilləşdirilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Birgə proqramların tətbiqi o qədər də uzun tarixə malik deyildir və təbii ki, onun qarşısına çıxan problemlər da kifayət qədərdir. Çox hallarda obyektiv səbəblər üzündən eyni proqramı müxtəlif ölkələrdə tam tətbiq etmək olmur. Belə hallarda ikili diplomların verilməsi ilə əməkdaşlığın edilməsi praktikası da mövcuddur. Yeri gəlmişkən qeyd etmək istərdik ki, Azərbaycanın bir sıra institutları bu tipli proqramlara qoşulmaq üzrə fəaliyyətə başlamışlar. Xüsusən, Azərbaycan Turizm Đnstitutunun Avstriyanın Krems Universiteti ilə həyata keçirdiyi ikili diplomun verilməsinə aparan birgə proqramın Azərbaycanda yeni başlanğıcın nümunəsidir. Vahid standartların ümumi məkanda tətbiqi tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, onun ölçü meyarlarının formalaşdırılmasına əsas məqamlardan biridir. Ali təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, onun başlıca meyarlarının təmin edilməsi bütövlükdə ali təhsil sistemlərinin yaxınlaşması, birgə proqramların hazırlanması və tətbiqi, diplomların və ixtisasların qarşılıqlı tanınması, yeni-yeni ölkələrin vahid məkana inteqrasi- yası məsələlərində qarşıya çıxan ən çətin və mürəkkəb məsələlər- dən biri, bəlkə də birincisidir. Xüsusən, Azərbaycanın Ümum- avropa ali təhsil məkanına inteqrasiyası prosesində bu problemin necə böyük əhəmiyyət kəsb etməsini təsəvvür etmək çətin deyildir. Ölkələrin ictimai-iqtisadi inkişaf səviyyəsində olan müx- təliflik, onlarda mövcud olan çoxsaylı obyektiv və subyektiv səbəbdən irəli gələn problemlər, qanunvericilikdə olan fərqlər 59 təhsilin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərən amillərdir, Ümumi sənədə imza ataraq ümumi ali təhsil məkanına qoşulmağı bəyan etmək azdır və bu işin yalnız başlanğıcıdır. Đnkişaf etmiş bir ölkənin və ya ölkələr qrupunun ali təhsil müəssisələri ilə əməkdaşlıq etmək, onlarla eyni hüquqa malik olaraq birgə proqram çərçivəsində fəaliyyət göstərmək üçün keyfiyyət göstəricilərinə görə ən azı ona yaxın bir vəziyyətdə olmaq lazımdır. Ali təhsilində fərqli keyfiyyət səviyyəsinə malik olan ölkələr arasında, şübhəsiz, bərabər səviyyəli tələbə mobilliyindən, birgə proqramların həyata keçirilməsindən söhbət gedə bilməz. Avropanın özündə öz sambalına, maddi texniki imkanlarına, elmi potensialına görə zəif olan ali təhsil müəssisələri də az deyildir. Əslində, Boloniya prosesinin hədəflərindən biri də həmin ali məktəblərə kömək edərək müvafiq yüksək səviyyəyə qaldırmaqdır. Tələbə və müəllim mübadiləsinin həyata keçirilməsi, onların birgə proqramlara cəlb edilməsi güclü bir rıçaq kimi istifadə olunur. Lakin bu məsələdə də keyfiyyət meyarlarının və standartlarının müəyyən edilməsi, keyfiyyətə nəzarət mexanizmlərinin işlənib hazırlanması aktual problem olaraq qalmaqdadır, Bu mənada müxtəlif variantlar irəli sürülür və birgə iclaslarda müzakirə edilir. Onlardan bir neçəsinin üzərində dayanmaq məqsədəuyğun olardı. Mövcud variantlardan birində dövlətin təhsilə məsul olan orqanlarına keyfiyyətə nəzarət etmək səlahiyyətləri verilməsidir. Bir sıra ölkələrin təhsil nazirliyi nəzdində bu işlərə nəzarət edən attestasiya qurumları fəaliyyət göstərir. Lakin Avropada bu formanın tərəfdarları o qədər də çox deyildir. Çünki bu cür nəzarətin ali təhsil müəssisələrinin müstəqilliyinə təhlükə olduğu güman edilir. Digər bir varianta görə keyfiyyətə nəzarət funksiyasının xüsusi ictimai təşkilatlara – müvafiq sahənin peşəkar mütəxəssis- lərindən təşkil edilmiş agentliklər, şuralar, assosiasiyalara verilməsi təklif olunur. Bəziləri isə bu işin dövlət orqanları ilə ictimai təşkilatların birgə nəzarətinə verilməsini təklif edirlər. Hər bir halda bütün ideyalar onun üzərində cəmləşir ki, son məqsəd Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|