Azərbaycan Respublikasında ali təhsilin yeniləşməsi uğrunda: təhsil islahatlarına dəstək
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Boloniya prosesinə qoşulmuş dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar
75 ümumdünya miqyasında yeritdiyi qlobal strategiyanın bir hissəsidir. O özündə çoxşaxəli fəaliyyət və tədbirlər kompleksini nəzərdə tutur ki, onlar haqqında danışılan ümumi məqsədə xidmət edir. Boloniya deklarasiyasında regionda vahid ali təhsil məkanının formalaşdırılması və qoyulan məqsədlərə çatılması üçün bir sıra vəzifələrin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu vəzifələr birinci növbədə ümumi standartların tətbiqinə aiddir. Asan başa düşülən və müqayisə oluna bilən ixtisasların, ikipilləli dərəcə sistemlərinin tətbiqi, tələbənin biliyinin ölçülməsi və tədris yükünün zəruri həcminin müəyyənləşdirilməsi üçün kreditlərin tətbiqi, diplomlara Avropa əlavəsinin verilməsi, tələbələrin, müəllimlərin və tədqiqatçıların mobilliyinə nail olunması, təhsilin keyfiyyətinin təmin edilməsi, ali təhsil müəssisələrinin muxtariyyətinin qorunması, üçüncü dərəcənin – doktoranturanın ali təhsil sisteminə daxil edilməsi, ali təhsilə Avropa ölçülərinin (Avropa dəyərləri) üstünlüyünün təmin edilməsi, Avropa ali təhsilinin rəqabət qabiliyyətinin və cəzbediciliyinin artırılması, ali təhsilin sosial rolunun reallaşmasına dönüş, ömür boyu təhsil. Son illərdə daha çox qaldırılan məsələlərdən biri ümumavropa təhsil və tədqiqat məkanlarının ayrılmazlığıdır. Boloniya prosesinə qoşulmuş dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar 1999-cu ildə Boloniya Bəyannaməsini 29 dövlət imzalamışdır. Onlar Boyük Britaniya, Almaniya, Đtaliya, Fransa, Avstriya, Belçika, Bolqariya, Macarıstan, Yunanıstan, Danimarka, Đrlandiya, Đslandiya, Đspaniya, Latviya, Litva, Lüksemburq, Malta, Niderland, Norvegiya, Polşa, Portuqaliya, Rumıniya, Slovakiya, Sloveniya, Finlandiya, Çexiya, Đsveçrə, Đsveç və Estoniyadır. 2001-ci ildə - Cənubi Kipr, Lixtenşteyn, Türkiyə, Xorvatiya; 2003-cü ildə - Albaniya, Andorra, Bosniya və Hersoqovina, Vatikan, Makedoniya, Rusiya, Serbiya və Çernoqoriya; 76 2005-ci ildə - Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan, Moldova, Ukrayna. Beynəlxalq təşkilatlar; • Avropa Komissiyası; • Avropa Şurası – məşvərətçi üzv; • Avropa Universitetlər Birliyi– məşvərətçi üzv; • EURASHE– məşvərətçi üzv; • ESĐB – Avropa Tələbələri Milli birliyi– məşvərətçi üzv; • YUNESKO-CEPES– məşvərətçi üzv; • ENQA– məşvərətçi üzv; • Edication Đnternational Pan-Europea Strukture– məşvərətçi üzv; • UNĐCE– məşvərətçi üzv; Boloniya prosesinin mərhələləri. Boloniya prosesinin xronologiyası Boloniya prosesinin tarixini şərti olaraq iki mərhələyə bölmək olar. Birinci mərhələ bilavasitə Boloniya deklarasiyasının qəbul edilməsinə qədərki dövrü əhatə edir. Hələ ötən əsrin 80-ci illərində vahid ümumavropa ali təhsil məkanının yaranmasına olan ehtiyac sosial-iqtisadi inkişafın məntiqindən irəli gələrək daha çox hiss olunmağa başlayır. Bunun nəticəsi olaraq, bu ehtiyacı qismən ödəyə bilən ayrı-ayrı proqramlar həyata keçirilməyə başlayır. 1980-ci illərdə fəaliyyətə başlamış “Erasmus” və “Sokratesd” tipli proqramlar zamanın tələbindən meydana çıxmış, lakin gördüyü işdən daha çox problemin aktuallığını nümayiş etdirən reallıqlar idi. 1986-cı ildə Boloniya Universiteti öz 900 illik yubileyinə hazırlaşarkən Universitetlərin Böyük Xartiyasını qəbul etməyi təklif edir və bu ideya Avropa universitetləri tərəfindən ruh yüksəkliyi ilə qarşılanır. Nəhayət 1988-ci ildə bu Magna Charta Universitarum adlanan bu sənəd 80 ali məktəb rektoru tərəfindən 77 imzalanır. Bu sənəddə universitet təhsilinin başlıca dəyərləri vurğulanır və onlar arasında sıx əlaqələrin vacibliyi qeyd olunur. Universitetlərin Böyük Xartiyasından Boloniya Bəyannaməsinin imzalanmasına qədərki dövrü böyük axtarışlar və dəqiqləşdirmələr dövrü kimi qiymətləndirmək olar. Bu dövrdə bir- birinin ardınca keçirdilən görüşlər və qəbul olunmuş sənədlər Boloniya prosesinin mükəmməl bir proqram kimi yetişdirilməsinə xidmət etmişdir. 1998-ci ildə Paris görüşündə imzalanmış “Avropa ali təhsil sisteminin arxitekturasının hormonizasiyası haqqında” Sorbon Bəyannaməsi Avropa ali təhsil Zonasının yaradılması strategiyasını hərtərəfli əsaslandırdı və hazırlıq işlərinin sürətlənməsinə təkan verdi. Hazırlıq mərhələsinin zirvəsi 1999-cu ildə Boloniya şəhərində 30 Avropa dövlətinin təhsilə məsul olan nazirinin Boloniya Bəyannaməsinin imzalanması oldu. Bu sənəd həmin vaxta qədər görülmüş işləri yekunlaşdıraraq vahid Avropa ali təhsil Zonası yaradılmasını təsdiq edərək prosesə yeni impuls vermiş oldu. Bəyannamədə prosesin məqsədləri, gözləntiləri, başlıca prinsipləri və digər vacib məqamlar öz əksini tapdı. Bəyannamənin 1999-cu ildə qəbulundan sonra vaxtaşırı keçirilən görüşlər və onlarda qəbul edilmiş qərarlar prosesin gedişində maneələri aradan qaldırmağa, strateji planda dəyişikliklər və düzəlişlər etməyə, Avropa ali təhsil Zonasına yeni üzvlər qəbul etməklə onun əhatə dairəsini və təsirini artırmağa xidmət etmişdir. Onu da xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır ki, Boloniya prosesi Avropada asanlıqla gedən və heç bir problemi olmayan bir proses deyildir, o davam etdikcə dəqiqləşdirilir, mübahisəli, ziddiyyətli məqamlar işin gedişində aradan qaldırılır, hətta əsalı dəyişikliklər də edilir. Məsələn, prosesin əvvəllərində iki dərəcəli ali təhsil sisteminin qurulması məqbul sayılırdısa, sonradan dəqiqləşdirmələr və müzakirələr nəticəsində üçpilləli ali təhsilin tətbiq edilməsi qərara alınmışdır. Bu faktı diqqətə çatdıraraq onu qeyd etmək istərdik ki, Avropanın özündə boloniya prosesi Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|