Azərbaycan Respublikasında ali təhsilin yeniləşməsi uğrunda: təhsil islahatlarına dəstək
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
10 sından sonra daha məqsədyönlü və konkret istiqamət almağa baş- ladı. Nəhayət, 2005-ci ildə Azərbaycanın rəsmi olaraq Boloniya prosesinə qoşulması və bu sahədə öz üzərinə konkret vəzifələr və öhdəliklər götürməsi onun məqsədlərinin dönməz olduğunu qəti olaraq sübut etdi. Qeyd etmək lazımdır ki, Boloniya prosesi birinci növbədə Avropanın ehtiyaclarından irəli gəlməsinə baxmayaraq, onun prinsipləri və qarşılarına qoyduqları məqsədlər ona qoşulan yeni ölkələrin maraqlarına tam cavab verirdi. Ona qoşulan hər bir yeni ölkənin ali təhsil sistemi də hər bir Avropa dövlətinin malik olduğu hüquqlara malik olur. Əksinə, təhsil sahəsində onun inkişaf etmiş ən qabaqcıl ölkələri sırasına qoşulmaq və onların səviyyəsinə yüksəlmək, onların standartları səviyyəsində tələblərə cavab vermək həddinə onların özlərinin dəstəyindən də istifadə edərək, cəhd etmək yalnız xeyir verə bilər. Azərbaycanın Boloniya prosesinə qoşulmasına skeptik yanaşanlar çox zaman Təhsildə Ümumavropa Zonasının formalaşmasını qloballaşma ilə qarışıq salırlar. Məsələ bundadır ki, Boloniya prosesi qloballaş- manın yaratdığı reallıqları qarşılamaq, ona hazır olmaq istiqamə- tində həyata keçirilən işlərdir. Azərbaycanın və regionun digər gənc dövlətlərinin belə bir məqamda Avropanın qabaqcıl ölkələri ilə bir arada olaraq bu məsələdən irəli gələn problemlərini yüksək standartlar və Ümumavropa ali təhsil Zonası çərçivəsində həll etməyə qərar verməsi yeganə düzgün addımdır və onun alternativi yoxdur. Eyni zamanda, unutmaq olmaz ki, bu dövlətlərin Ümum- avropa ali təhsil Zonasına qoşulması onun bu sahədə mövcud olan problemlərini həll etmir. Əksinə, bu Zonanın tam hüquqlu üzvü olmaq onun üzərinə çox böyük məsuliyyət qoyur və çox qısa bir müddətdə xeyli problemlərin həll edilməsini tələb edir. Qafqaz regionu dövlətlərinin Boloniya prosesinin tərəfdaşı olaraq, görülən işlərin uğuru üçün bir sıra problemlərin həll etməsi vacibdir. Onların sırasına ilk növbədə ali təhsilin Ümumavropa ali təhsil Zonasının malik olduğu ictimai-iqtisadi mühitə uyğun 11 mühitin formalaşması üçün yeni mövcud şəraitə müvafiq qanunverici bazanın formalaşması daxildir. Bu məsələlərə ali məktəblərin maddi cəhətdən sərbəstliyi, tədrisin təşkili, onun məzmununun müəyyənləşdirilməsi və sair onun ümumi məkanda tam hüquqlu subyekt kimi fəaliyyət göstərməsi üçün vacibdir. Şübhəsiz, bu sərbəstlik anarxiya kimi başa düşülməməli, dövlətin müvafiq orqanlarının optimal təsir və nəzarət çərçivələri dəqiq müəyyənləşməlidir. Bu çərçivə ali təhsil müəssisəsinin ümumi məkanda rəqabət qabiliyyətinin təmin edilməsi və onların digər ölkələrin ali təhsil müəssisələri ilə bərabər hüquq və bərabər imkan səviyyəsində əməkdaşlıq edə bilməsi nöqteyi-nəzərindən müəyyənləşdirilməlidir. Boloniya prosesinə yeni qoşulmuş postsovet ölkələrinin ali təhsil sistemi qarşısında duran problemlərdən biri də təhsilin keyfiyyətinin, uyğun olaraq, buraxılan mütəxəssislərin hazırlıq səviyyəsinin ümumavropa səviyyəsinə yüksəldilməsi məsələsidir. Đlk baxışda çətin, bəlkə də qeyri mümkün görünən bu problemi, zənnimizcə, məsələni radikal şəkildə qoymaqla həll etmək mümkündür. Boloniya prosesinin bu ölkələrdə ən böyük problemlərindən biri də, fikrimizcə, ali təhsil ictimaiyyətinin bu barədə məlumat- lılığının kifayət səviyyədə olmamasıdır, Boloniya prosesinin mahiyyətinin, məqsədlərinin, perspektivlərinin, ziddiyyətli mə- qamlarının bundan sonra da araşdırılmasına və bu barədə ölkə ictimaiyyətində aydın təsəvvürün formalaşdırılması problemi öz aktuallığını saxlayır və bu istiqamətdə görüləsi işlər çoxdur. Dəfələrlə qeyd olunduğu kimi, hər bir ölkədə Boloniya prosesinin uğurları digər vacib şərtlərlə yanaşı yerli mühitin dərindən tədqiq edilməsi, əhalinin, o cümlədən də ali məktəb tələbələri və əməkdaşlarının, bu islahatlara mənəvi-psixoloji cəhətdən hazırlanması, onların maksimum maarifləndirilməsi və güclərinin səfərbər edilməsi ilə bağlıdır. Bu tədqiqatlar və sosioloji sorğu mövcud mühit barədə dolğun təsəvvür yaratmağa imkan verir. 12 Məsələn, Azərbaycanda mindən artıq respondent arasında aparılan sorğu 2 istiqamətə yönəlmişdir. Onlardan biri ancaq tələbələrin, digəri isə ali məktəb müəllimləri, rəhbər işçilər və digər əməkdaşların fikirlərini öyrənməyə, onların münasibətlərini müəyyənləşdirməyə istiqamətlənmişdir. Ümumi nəticələr hər iki istiqamətdə demək olar ki, üst-üstə düşür. Anket sualları əsasında tədrisin forma və keyfiyyətinin real vəziyyətini qiymətləndirərkən hər iki kateqoriya respondentlərdə təsəvvürün eyni olduğu aşkar olunur. Müəllimlərin 70 faizi, tələbələrin isə 74 faizi bu səviyyənin bugünkü gün üçün çox da yüksək olmadığını və onun köklü dəyişikliklərə ehtiyacı olduğunu qeyd etmişlər. Tələbələrin yalnız 14 faizi təhsilin səviyyəsinin günün tələblərinə uyğun gəlməsi qənaəti ilə razılaşırlar. Bu məsələdə ümidverici məqam təhsilin keyfiyyətinin artırılması zərurətinin ali məktəb ictimaiy- yətinin əksəriyyəti tərəfindən dərk edilməsi və onların bu yöndə dəyişikliklərə mənəvi-psixoloji cəhətdən hazır olmasıdır. Onlar “Ali məktəbdə tədrisin forma və keyfiyyəti sizi nə dərəcədə qane edir?” sualına 1) tam 2) qismən 3) qane etmir 4) cavab verməkdə çətinlik çəkirəm cavab variantlarımdan ikinci varianta üstünlük vermişlər. Bu cavablar radikal islahatların keçirilməsinin vacibli- yini, təhsil islahatlarının mənəvi dəstəyə malik olduğunu əyani şəkildə sübut edir. Sorğunu nəticələrinə görə aşkar edilmiş məqamlardan biri Boloniya prosesinin tələblərindən biri olan kredit sistemi(AKTS) haqqında təsəvvürün səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi idi. Mə- sələ bundadır ki, müxtəlif ali məktəblərdə kredit sistemi haqqında məlumatın səviyyəsi müxtəlifdir. Yalnız kiçik struktur səviy- yəsində kredit sisteminin tətbiq edildiyi ali təhsil müəssisələrində onun barəsində məlumat da çox cüzidir və çox zaman bu məlumat kredit sisteminin tətbiq edildiyi kiçik tələbə kontingentindən kənara çıxmır. Təhsilin Boloniya prosesi tələbləri əsasında qurulmağa başladığı, daha çox fakültə və kursları əhatə etdiyi institutlarda və universitetlərdə məlumatlılıq daha genişdir. Lakin onların özündə də təhsilin bu yeni sistemi haqqında və ya onun Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|