Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsi

Maddə 40.
 Əmrin və ya sərəncamın yerinə yetirilməsi 
40.1. Müəyyən edilmiş qaydada verilmiş və icrası şəxs üçün məcburi olan əmr və ya 
sərəncamı yerinə yetirərkən həmin şəxs tərəfindən bu Məcəllə ilə qorunan obyektlərə zərər 
vurulması cinayət sayılmır. Belə zərərə görə qanunsuz əmr və ya sərəncam vermiş şəxs 
cinayət məsuliyyəti daşıyır. 
40.2. Bilə-bilə qanunsuz əmri və ya sərəncamı yerinə yetirməklə qəsdən cinayət törətmiş şəxs 
ümumi əsaslarla cinayət məsuliyyətinə cəlb olunur. 
40.3. Qanunsuz əmr və ya sərəncamın yerinə yetirilməməsi cinayət məsuliyyətinə səbəb 
olmur. 
UÇÜNCÜ BÖLMƏ 
CƏZA HAQQINDA 
9-cu fəsil 
CƏZANIN ANLAYIŞI, MƏQSƏDİ VƏ NÖVLƏRİ 
Maddə 41. 
Cəzanın_anlayışı_və_məqsədi'>Cəzanın anlayışı və məqsədi 
41.1. Cəza məhkəmə hökmü ilə təyin edilən cinayət-hüquqi xarakterli tədbirdir. Cəza cinayət 
törətməkdə təqsirli hesab edilən şəxsə tətbiq olunur və həmin şəxs barəsində bu Məcəllə ilə 
müəyyən edilən məhrumiyyətlər yaradılmasından və ya onun hüquq və azadlıqlarının 
məhdudlaşdırılmasından ibarətdir. 
41.2. Cəza sosial ədalətin bərpası, məhkumun islah edilməsi və həm məhkumlar, həm də 
başqa şəxslər tərəfindən yeni cinayətlərin törədilməsinin qarşısını almaq məqsədi ilə tətbiq 
edilir. 
Maddə 42. 
Cəzanın növləri 
42.0. Cəzanın növləri aşağıdakılardır: 
42.0.1. cərimə; 
42.0.2. nəqliyyat vasitəsini idarəetmə hüququndan məhrum etmə; 
42.0.3. müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum 
etmə; 
42.0.4. ictimai işlər; 
42.0.5. xüsusi və ya hərbi rütbədən, fəxri addan və dövlət təltifindən məhrum etmə; 
42.0.6. islah işləri; 
42.0.7. hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma; 
42.0.8. əmlak müsadirəsi; 
42.0.9. Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənara məcburi çıxarma; 

---

42.0.10. azadlığın məhdudlaşdırılması; 
42.0.11. intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama; 
42.0.12. müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə; 
42.0.13. ömürlük azadlıqdan məhrum etmə. 
Maddə 43.
 Əsas və əlavə cəzalar 
43.1. İctimai işlər, islah işləri, hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma, intizam xarakterli hərbi 
hissədə saxlama, azadlığın məhdudlaşdırılması, müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə 
və ömürlük azadlıqdan məhrum etmə cəza növləri yalnız əsas cəza kimi tətbiq edilir. 
43.2. Cərimə, müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan 
məhrum etmə cəza növləri həm əsas, həm də əlavə cəza kimi tətbiq edilir. 
43.3. xüsusi və ya hərbi rütbədən, fəxri addan yaxud dövlət təltifindən məhrum etmə, 
nəqliyyət vasitələrini idarə etmə hüququndan məhrum etmə, əmlak müsadirəsi və Azərbaycan 
Respublikasının hüdudlarından kənara məcburi çıxarma cəza növləri yalnız əlavə cəza kimi 
tətbiq edilir. 
Maddə 44. 
Cərimə 
44.1. Cərimə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda və məbləğdə məhkəmə tərəfindən təyin 
edilən pul tənbehidir. 
44.2. Cərimə törədilmiş cinayətin ağırlığı və məhkumun əmlak vəziyyəti nəzərə alınmaqla on 
min manatadək miqdarda müəyyən olunur. 
44.3. Cərimə əlavə cəza kimi məhkəmələr tərəfindən yalnız bu Məcəllənin Xüsusi hissəsinin 
müvafiq maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda təyin edilə bilər. 
44.4. Cəriməni ödəməkdən qəsdən boyun qaçıran şəxslərə bu cəza növü ictimai işlər, islah 
işləri və ya müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə əvəz oluna bilər. 
Maddə 45. 
Nəqliyyat vasitəsini idarəetmə hüququndan məhrum etmə 
Nəqliyyat vasitəsini idarəetmə hüququndan məhrum etmə cəza növü bu Məcəllənin Xüsusi 
hissəsinin müvafiq maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş hallarda, cinayətin xarakteri, təqsirkar şəxsin 
şəxsiyyəti və cinayətin digər halları nəzərə alınmaqla, bir ildən beş ilədək müddətə təyin edilə 
bilər. 
Maddə 46. 
Müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan 
məhrum etmə 
46.1. Müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum 
etmə dövlət orqanlarında, yerli özünüidarə orqanlarında konkret vəzifə tutmağın və ya 
konkret peşə və ya digər fəaliyyətlə məşğul olmağın qadağan edilməsindən ibarətdir. Bu cəza 
növü əsas cəza kimi bir ildən beş ilədək müddətə, əlavə cəza kimi isə bir ildən üç ilədək 
müddətə təyin edilir. 

---

46.2. Törədilmiş cinayətin xarakterini və ictimai təhlükəliliyini, təqsirkar şəxsin şəxsiyyətini 
nəzərə alaraq, məhkəmə onun müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma 
hüququnun saxlanılmasını qeyri-mümkün hesab edərsə, həmin şəxsə bu Məcəllənin Xüsusi 
hissəsinin müvafiq maddəsi ilə nəzərdə tutulmayan hallarda da müəyyən vəzifə tutma və ya 
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum etmə cəza növünü əlavə cəza kimi 
təyin edə bilər. 
46.3. Müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum 
etmə cəza növünün ictimai işlərə, islah işlərinə əlavə olaraq təyin edildiyi hallarda, habelə 
şərti məhkum etmə zamanı əlavə cəzanın müddəti hökmün qanuni qüvvəyə mindiyi andan 
hesablanır. Bu cəza növü intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama və ya azadlıqdan məhrum 
etmə cəzalarına əlavə olaraq təyin edildiyi hallarda, əlavə cəza əsas cəzanın çəkildiyi bütün 
müddətə və bundan əlavə, hökmdə bu cəza növü üçün müəyyən edilmiş müddətə şamil 
olunur. 
Maddə 47. 
İctimai işlər 
47.1. İctimai işlər məhkumun əsas işindən və ya təhsilindən asudə vaxtlarında haqqı 
ödənilmədən cəmiyyətin xeyrinə ictimai faydalı işlər yerinə yetirməsindən ibarətdir. Belə 
işlərin növləri müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir. 
47.2. İctimai işlər altmış saatdan iki yüz qırx saatadək müddətə müəyyən edilir və gün ərzində 
dörd saatdan çox ola bilməz. 
47.3. Bu cəzaya məhkum olunmuş şəxs həmin işlərin yerinə yetirilməsindən qərəzli boyun 
qaçırdıqda, ictimai işlər azadlığın məhdudlaşdırılması və ya müəyyən müddətə azadlıqdan 
məhrum etmə cəzası ilə əvəz edilir. Bu zaman azadlığın məhdudlaşdırılması və ya müəyyən 
müddətə azadlıqdan məhrum etmə cəzasının müddəti müəyyən olunarkən məhkumun ictimai 
işləri yerinə yetirdiyi müddət nəzərə alınır və səkkiz saat ictimai işə bir gün azadlığın 
məhdudlaşdırılması və ya on iki saat ictimai işə bir gün müəyyən müddətə azadlıqdan 
məhrum etmə cəzası hesabı ilə hesablanır. 
47.4. İctimai işlər aşağıdakı şəxslərə tətbiq oluna bilməz: 
47.4.1. birinci və ikinci qrup əlillərə, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlara; 
47.4.2 hamilə qadınlara; 
47.4.3 himayəsində səkkiz yaşınadək uşağı olan qadınlara; 
47.4.4 pensiya yaşına çatmış qadın və kişilərə; 
47.4.5 hərbi xidmətə çağırış üzrə müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olan hərbi qulluqçulara. 
Maddə 48. 
Xüsusi və ya hərbi rütbədən, fəxri addan və dövlət təltifindən məhrum etmə 
Ağır və ya xüsusilə ağır cinayət törətmiş şəxsin məhkum olunması zamanı məhkəmə 
cinayətin xarakterini, təqsirkarın şəxsiyyətini və işin digər hallarını nəzərə alaraq onun xüsusi 
və ya hərbi rütbədən, fəxri addan və dövlət təltifindən məhrum edilməsinin zəruriliyi 
nəticəsinə gəldikdə, bu barədə xüsusi və ya hərbi rütbəni, fəxri adı və dövlət təltifini vermiş 
orqana müvafiq təqdimat göndərir.
KM2 
Maddə 49.
 İslah işləri 

---