27.2. On dörd yaşına çatmamış şəxslərin yaşayış yeri valideynlik hüquqlarını itirməmiş
valideynlərinin yaşayış yeri sayılır, qəyyumluq altında olan şəxsin yaşayış yeri isə
qəyyumun yaşayış yeri sayılır.
27.3. Əgər şəxs hər hansı səbəbdən öz yaşayış yerini müəyyən müddətə tərk edirsə, o,
yaşayış yerini itirmir.
Maddə 28. Fiziki şəxsin mülki hüquq fəaliyyət qabiliyyəti
28.1. Fiziki şəxsin mülki hüquq fəaliyyət qabiliyyəti şəxsin öz hərəkətləri ilə mülki
hüquqlar əldə etmək və həyata keçirmək, özü üçün mülki vəzifələr yaratmaq və icra
etmək qabiliyyətidir.
28.2. Fiziki şəxsin mülki hüquq fəaliyyət qabiliyyəti, o, yetkinlik yaşına, yəni on səkkiz
yaşına çatdıqda tam həcmdə əmələ gəlir.
28.3. 7 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların (azyaşlılar) fəaliyyət qabiliyyəti
yoxdur. 7 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların məhdud fəaliyyət
qabiliyyəti vardır.
28.4. On altı yaşı tamam olmuş yetkinlik yaşına çatmayan əmək müqaviləsi üzrə işləyirsə
və ya valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin razılığı ilə sahibkarlıq
fəaliyyəti ilə məşğul olursa, tam fəaliyyət qabiliyyətli sayıla bilər. Hər iki valideynin,
övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin razılığına əsasən qəyyumluq və himayəçilik
orqanının qərarı ilə, belə razılıq olmadıqda isə məhkəmənin qərarı ilə yetkinlik yaşına
çatmayan tam fəaliyyət qabiliyyətli sayılır (emansipasiya).
28.5. Valideynlər, övladlığa götürənlər və himayəçi tam fəaliyyət qabiliyyətli sayılmış
yetkinlik yaşına çatmayanın öhdəlikləri üçün, o cümlədən onun ziyan vurması
nəticəsində əmələ gəlmiş öhdəliklər üçün məsuliyyət daşımırlar.
28.6. On səkkiz yaşına çatanadək nikaha girməyə qanunun yol verdiyi halda, on səkkiz
yaşına çatmamış fiziki şəxs nikaha girdiyi vaxtdan tam həcmdə fəaliyyət qabiliyyəti əldə
edir. Nikah bağlanması nəticəsində əldə edilmiş fəaliyyət qabiliyyəti nikahın on səkkiz
yaşına çatanadək pozulduğu halda da tam həcmdə saxlanılır.
28.7. Nikah etibarsız sayıldıqda məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayan ərin (arvadın) tam
fəaliyyət qabiliyyətini məhkəmə tərəfindən müəyyənləşdirilən andan itirməsi barədə
qərar qəbul edə bilər.
28.8. Ağıl zəifliyi və ya ruhi xəstəlik nəticəsində öz hərəkətlərinin mənasını başa
düşməyən və ya öz hərəkətlərinə rəhbərlik edə bilməyən şəxslər də məhkəmə tərəfindən
fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayıla bilər. Onlar üzərində qəyyumluq müəyyənləşdirilir.
Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış fiziki şəxsin adından əqdləri onun qəyyumu
bağlayır. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış şəxsin bağladığı əqd sonradan qəyyumun
razılığı ilə etibarlı hesab edilə bilər.
28.9. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış şəxsin sağaldığı və ya sağlamlıq
vəziyyətinin xeyli yaxşılaşdığı halda məhkəmə onu fəaliyyət qabiliyyətli sayır. Onun
üzərində müəyyənləşdirilmiş qəyyumluq məhkəmə qərarına əsasən ləğv edilir. (
12
)
Maddə 29. 14 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların fəaliyyət qabiliyyəti
29.1. Bu Məcəllənin 29.2-ci maddəsində göstərilmiş əqdlər istisna olmaqla, 14 yaşı
tamam olmamış yetkinlik yaşına çatmayanların əvəzinə əqdləri onların adından yalnız
valideynləri, övladlığa götürənlər və ya qəyyumlar bağlaya bilərlər. Bu cür yetkinlik
yaşına çatmayanın bağladığı əqd sonradan onun valideynləri, övladlığa götürənlər və
qəyyumlar tərəfindən bəyənildikdə etibarlıdır.
29.2. 7 yaşından 14 yaşınadək olan şəxslərin aşağıdakı əqdləri müstəqil bağlamaq ixtiyarı
vardır:
29.2.1. xırda məişət əqdləri;
29.2.2. əvəzsiz olaraq fayda götürməyə yönəldilmiş elə əqdlər ki, onlardan əmələ
gələn hüquqların notariat qaydasında təsdiqlənməsi və ya dövlət qeydiyyatına
alınması tələb olunmur;
29.2.3. qanuni nümayəndənin özünün və ya onun razılığı ilə üçüncü şəxsin
müəyyən məqsəd üçün və ya sərbəst istifadə üçün verdiyi vəsait barəsində
sərəncam üzrə əqdlər.
29.3. 14 yaşı tamam olmamış yetkinlik yaşına çatmayanın əqdləri, o cümlədən müstəqil
bağladığı əqdlər üzrə əmlak məsuliyyətini onun valideynləri, övladlığa götürənlər və ya
qəyyum daşıyır, bu şərtlə ki, həmin şəxslər öhdəliyin onların təqsiri üzündən
pozulmadığını sübuta yetirməsinlər. Qanuna uyğun olaraq bu şəxslər azyaşlıların
vurduqları ziyan üçün də cavabdehdirlər. (
12
)
Maddə 30. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların fəaliyyət qabiliyyəti
30.1. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar bu Məcəllənin 30.2-ci
maddəsində göstərilənlər istisna olmaqla, əqdləri öz qanuni nümayəndələrinin—
valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin yazılı razılığı ilə bağlayırlar. Bu
cür yetkinlik yaşına çatmayanın bağladığı əqd sonradan valideynləri, övladlığa götürənlər
və ya himayəçi tərəfindən yazılı surətdə bəyənildikdə də etibarlıdır.
30.2. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların ixtiyarı vardır ki,
valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin razılığı olmadan müstəqil
surətdə:
30.2.1. öz qazancı, təqaüdü və digər gəlirləri barəsində sərəncam versin;
30.2.2. elm, ədəbiyyat və ya incəsənət əsərinin, ixtiranın və ya qanunla qorunan
digər əqli fəaliyyət nəticəsinin müəllifi hüquqlarını həyata keçirsin;
30.2.3. qanuna uyğun olaraq kredit idarələrinə əmanətlər qoysun və onlar
barəsində sərəncam versin;
30.2.4. xırda məişət əqdləri və bu Məcəllənin 29.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan
digər əqdlər bağlasın. On altı yaşı tamam olmuş yetkinlik yaşına çatmayanların
kooperativ üzvü olmaq ixtiyarı da vardır.
30.3. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar bu Məcəllənin 30.1 və
30.2-ci maddələrinə uyğun bağladıqları əqdlər üzrə müstəqil surətdə əmlak məsuliyyəti
daşıyırlar. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar vurduqları ziyana
görə bu Məcəlləyə uyğun məsuliyyət daşıyırlar.
30.4. Yetərli əsaslar olduqda məhkəmə valideynlərin, övladlığa götürənlərin və ya
himayəçinin və ya qəyyumluq və himayəçilik orqanının vəsatəti ilə 14 yaşından 18
yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın (əgər o, tam həcmdə fəaliyyət qabiliyyəti
əldə etməyibsə) öz qazancı, təqaüdü və ya digər gəlirləri barəsində müstəqil sərəncam
vermək hüququnu məhdudlaşdıra və ya ala bilər. (
12
)
Maddə 31. Fiziki şəxsin hüquq qabiliyyətindən və fəaliyyət qabiliyyətindən məhrum
edilməsinin və bunların məhdudlaşdırılmasının yolverilməzliyi
31.1. Fiziki şəxs heç bir halda hüquq qabiliyyətindən məhrum edilə bilməz. Fiziki şəxsin
hüquq qabiliyyəti və fəaliyyət qabiliyyəti yalnız qanunla müəyyənləşdirilmiş hallarda və
qaydada məhdudlaşdırıla bilər.
31.2. Fiziki şəxslərin fəaliyyət qabiliyyətinin və ya onların sahibkarlıq fəaliyyəti və ya
başqa fəaliyyətlə məşğul olmaq hüququnun məhdudlaşdırılmasının qanunla
müəyyənləşdirilmiş şərtlərinin və qaydasının gözlənilməməsi müvafiq məhdudiyyəti
qoymuş dövlət orqanının və ya digər orqanın aktının etibarsızlığına səbəb olur.
31.3. Fiziki şəxsin hüquq qabiliyyətindən və ya fəaliyyət qabiliyyətindən tamamilə və ya
qismən imtina etməsi və hüquq qabiliyyətinin və ya fəaliyyət qabiliyyətinin
məhdudlaşdırılmasına yönəldilmiş digər əqdlər əhəmiyyətsizdir.
Maddə 32. Fiziki şəxsin fəaliyyət qabiliyyətinin məhdudlaşdırılması
32.1. Spirtli içkilərdən, narkotik vasitələrdən və ya psixotrop maddələrdən sui-istifadə
etməsi, habelə qumara qurşanması nəticəsində öz ailəsini ağır maddi vəziyyətə salan
fiziki şəxsin fəaliyyət qabiliyyəti məhkəmə tərəfindən məhdudlaşdırıla bilər. Belə şəxsin
üzərində himayəçilik təyin edilir. Onun xırda məişət əqdləri bağlamaq ixtiyarı vardır. O
yalnız himayəçisinin razılığı ilə başqa əqdlər bağlaya bilər, habelə qazanc, pensiya və
digər gəlirlər götürə bilər və bunlar barəsində sərəncam verə bilər. Lakin bu cür fiziki
şəxs bağladığı əqdlər üzrə və vurduğu ziyan üçün müstəqil surətdə əmlak məsuliyyəti
Dostları ilə paylaş: |