3.
Torpaq mülkiyyətçisinin, istifadəçisinin və icarəçisinin öz sahəsinə xidmət göstərmək
üçün qonşu torpaq mülkiyyətçilərinin, istifadəçilərinin və icarəçilərinin torpaq sahələrinə
servitut qoyulmasını tələb etmək, o cümlədən məhkəmə qaydasında tələb etmək hüququ
vardır.
4. Torpaq sahəsinə aşağıdakı servitutlar müəyyən edilə bilər:
torpaq sahəsindən piyada və ya nəqliyyat
vasitəsilə keçmək;
torpaq sahəsindən fərdi, kommunal, mühəndis, elektrik və digər xətt və
şəbəkələrin çəkilməsi və təmiri üçün istifadə etmək;
torpaq sahəsində drenaj işləri aparmaq;
torpaq sahəsində su toplamaq və içməli su götürmək (mal-qaranı suvarmaq);
torpaq sahəsindən mal-qaranı keçirmək;
yerli şəraitə və adətlərə uyğun olaraq, özgənin torpaq sahəsində ot biçmək və mal-
qara otarmaq;
torpaq sahəsindən axtarış, tədqiqat və digər işlərin aparılması üçün müvəqqəti
istifadə etmək;
qonşu sahədə dayağı olan və ya müəyyən hündürlükdə qonşu sahəsinə keçən
tikililər
və qurğular ucaltmaq;
qonşu sahədə müəyyən hündürlükdən artıq olan tikililərin və qurğuların
ucaldılmasını qadağan etmək;
torpaq sahəsində qoruyucu meşə əkinləri və zolaqları salmaq və digər
təbiətqoruyucu obyektlər yaratmaq;
qanunvericiliyə zidd olmayan hallarda torpaq sahəsi üzərində digər servitutlar.
5. Servitutlar, onların müəyyən edildiyi torpaq sahəsinə mümkün qədər az
məhdudiyyətlər yaradan üsullarla həyata keçirilməlidir.
6. Qanunvericilikdə başqa hallar nəzərdə tutulmamışdırsa, üzərində servitut müəyyən
edilən torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinin həmin servitutdan istifadə edən şəxsdən müvafiq
ödəniş tələb etmək hüququ vardır.
7. Kənd əhalisinin və onların birliklərinin xeyrinə müəyyən edilən kənd təsərrüfatı
servitutlarına görə ödəniş tutulmur.
8. Servitutlar müvəqqəti və daimi ola bilər. Torpaq sahəsi üzərində hüququn formasından
asılı olmayaraq, bütün torpaq sahəsinə servitut müəyyən edilə bilər.
9. Servitutlar qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada dövlət qeydiyyatından
keçirilməlidir.
10. Torpaq sahəsi başqa şəxslərə keçdikdə, qanunvericiliklə müəyyən edilmiş servitutlar
saxlanılır.
11. Müəyyən edilmiş servitutun əsasları sonradan aradan götürülərsə, torpaq
mülkiyyətçisinin tələbinə görə həmin servitut dayandırıla bilər. Üzərində servitutun
müəyyən edilməsi nəticəsində torpaq sahəsindən məqsədli təyinatına görə istifadə
edilməsi mümkün olmadığı hallarda, həmin sahənin mülkiyyətçisinin bu servitutun
məhkəmə qaydasında dayandırılmasını tələb etmək hüququ vardır. (
3
)
Maddə 55. Torpaq sahəsi üzərində hüquqların yaranmasının əsasları
Hüquqi və fiziki şəxslərin torpaq sahəsi üzərində hüquqları:
müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının
və ya bələdiyyələrin qərarları və onlarla
bağlanan müqavilələr;
hüquqi və (və ya) fiziki şəxslər arasında bağlanan müqavilələr və torpaqla bağlı
digər əqdlər;
məhkəmənin torpaq sahəsi üzərində hüququn müəyyən edilməsinə dair qərarı və
ya hökmü;
vərəsəlik hüququ əsasında və qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər yollarla
yaranır.
XIII fəsil. Torpaq sahələrinin mülkiyyətə, istifadəyə və
icarəyə verilməsi
Maddə 56. Torpaq sahələrinin mülkiyyətə, istifadəyə və icarəyə
verilməsinin ümumi əsasları
1. Azərbaycan Respublikasının torpaq qanunvericiliyinə uyğun olaraq mülkiyyətə,
istifadəyə və icarəyə verilməyən dövlət torpaqlarını
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
,
bələdiyyə torpaqlarını isə bələdiyyələr müəyyən edir.
2. Bələdiyyələrin ehtiyat fondunun özəlləşdirilə bilən torpaqları xüsusi mülkiyyətə satıla
bilər. Bələdiyyələrin ehtiyat fondunun yaşayış məntəqələrinin perspektiv inkişafı üçün
cəlb olunan torpaq sahələri, habelə kənd təsərrüfatına azyararlı və yararsız torpaqları,
hüquqi və fiziki şəxslərin istifadəsinə və icarəsinə verilməsi kənd təsərrüfatına azyararlı
və yararsız torpaqların öz vəsaiti hesabına yararlı hala salınmış kənd təsərrüfatı təyinatlı
torpaqları, qeyri-kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün istifadəyə və icarəyə verilmiş torpaq
sahələri özəlləşdirilə bilər. Özəlləşdirilməsi barədə qərar qəbul edilənədək bu torpaqlar
ərazinin perspektiv inkişaf proqramına xələl gətirməmək şərtilə hüquqi və fiziki şəxslərin
müvəqqəti istifadəsinə və icarəsinə verilə bilər. Bələdiyyənin ərazisində daimi yaşayan və
eyni zamanda ən azı beş il müddətində yaşayış yeri üzrə qeydiyyatda olan Azərbaycan
Respublikası vətəndaşlarının mülkiyyətinə fərdi yaşayış evinin tikintisi üçün torpağın
ayrılması istisna olmaqla, digər hallarda bələdiyyə torpaqları üzərində mülkiyyət və
icarə hüquqları yalnız açıq torpaq hərracları və ya müsabiqələri vasitəsilə əldə edilə
bilər.
3. Bələdiyyələrin ehtiyat fondunun kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqları yalnız kənd
təsərrüfatı istehsalı üçün istifadəyə və icarəyə verilə bilər.
4. Bələdiyyə torpaqlarının mülkiyyətə (icarəyə) verilməsi məqsədilə torpaq hərracları və
ya müsabiqələrinin keçirilməsi zamanı bərabər təkliflər irəli sürüldükdə aşağıdakı
şəxslərə üstünlük verilir:
bu torpağın əvvəlki istifadəçilərinə və ya icarəçilərinə;
Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü uğrunda aparılan döyüşlərdə əlil
olmuş şəxslərə və həlak olanların ailəsinə;
yaşına, xəstəliyinə, ştatların ixtisarına, ailə vəziyyətinə görə həqiqi hərbi
xidmətdən ehtiyata və ya istefaya buraxılmış, 20 təqvim ili və daha çox xidmət
etmiş hərbi qulluqçulara (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından
başqa);