1. Su fondunun torpaqlarına aşağıdakı torpaq sahələri daxildir:
Azərbaycan Respublikasının daxili sularının və Xəzər dənizinin (gölünün)
Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsinin altında olan torpaqlar;
su mühafizəsi zonalarının və sahilboyu zolaqların altında olan torpaqlar, adalar və
bataqlıqlar;
hidrotexniki qurğuların, meliorasiya və su təsərrüfatı obyektlərinin altında olan
torpaqlar.
2. Su fondu torpaqları əhalinin içməli suya tələbatını, məişət, sağlamlaşdırma və digər
ehtiyaclarını təmin edən qurğuların tikintisi və istismarı üçün, eləcə də su təsərrüfatı,
kənd təsərrüfatı, balıqçılıq təsərrüfatı sənaye, energetika, nəqliyyat və digər dövlət
ehtiyaclarının və ya ictimai ehtiyacların təmin edilməsi üçün istifadə edilir.
3. Su fondu torpaqları bu Məcəllə,
Azərbaycan Respublikasının Su Məcəlləsi
və digər
qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada bələdiyyə mülkiyyətinə, hüquqi və fiziki
şəxslərin istifadəsinə və icarəsinə verilə bilər.
4. Su fondu torpaqlarının verilməsi, geri alınması və istifadə qaydaları bu Məcəllə,
Azərbaycan Respublikasının Su Məcəlləsi
və digər normativ-hüquqi aktlarla müəyyən
edilir. (
13
,
16
,
20
)
Maddə 33. Ehtiyat fondu torpaqları
1. Ehtiyat fondu torpaqları dövlət və bələdiyyə ehtiyat torpaqlarından ibarətdir.
2. Dövlət ehtiyat fondu torpaqlarına bələdiyyələrin, vətəndaşların və hüquqi şəxslərin
mülkiyyətinə, istifadəsinə və icarəsinə verilməmiş dövlət torpaqları daxildir.
Dövlət ehtiyat fondu torpaqlarına istifadə hüququna xitam verilən, habelə konservasiya
nəticəsində təsərrüfat dövriyyəsindən çıxarılmış torpaq sahələri aid edilir.
3. Bələdiyyələrin ehtiyat fondu torpaqlarına bu Məcəllənin 47-ci maddəsinin 5-ci bəndi
ilə müəyyən olunmuş torpaqlar aid edilir.
4. Ehtiyat fondu torpaqlarının istifadəsinə onların müvafiq kateqoriyaya keçirilməsindən
sonra yol verilir.
5. Ehtiyat fondu torpaqlarının istifadəsi qaydaları müvafiq normativ-hüquqi aktlarla
müəyyən edilir.
VIII fəsil. Torpaqların mühafizəsi
Maddə 34. Torpaqların mühafizəsinin məqsədi və vəzifələri
1. Torpaqların mühafizəsi onlardan səmərəli istifadə edilməsi, daha qiymətli torpaqların
kənd təsərrüfatı və meşə təsərrüfatı dövriyyəsindən əsassız çıxarılmasına yol
verilməməsi, onların zərərli təbii və antropogen təsirlərdən qorunması, habelə torpaqların
münbitliyinin, meşə fondunun bərpası və artırılması məqsədilə həyata keçirilən hüquqi,
təşkilati, iqtisadi və digər tədbirlər sistemindən ibarətdir.
2. Torpaqların mühafizəsi zona və region xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq
onlara mürəkkəb
təbii (ekoloji) sistemlər kimi kompleks yanaşılması əsasında təbiətin mühafizəsini, təbii
ehtiyatlara qənaəti və torpaqların qorunub saxlanmasını, bitki və heyvanlar aləminə,
geoloji törəmələrə və ətraf mühitin digər tərkib hissələrinə zərərli təsirin
məhdudlaşdırılmasını nəzərdə tutur.
3. Torpaqların mühafizəsi istifadənin optimal strukturunu özündə əks etdirən, elmi
cəhətdən əsaslandırılmış torpaq istifadəçiliyi normativlərinin praktikada tətbiqi, habelə
yerquruluşu əsasında ərazinin səmərəli təşkili vasitəsilə həyata keçirilir.
4. Suvarılan və meliorasiya olunmuş torpaqların səmərəli istifadəsi, onların keyfiyyətinə
nəzarət, münbitliyin qorunması və artırılması, su, duz, hava və qida rejimlərinin
tənzimlənməsi, əkinçiliyin, rasional strukturunun formalaşdırılması məqsədilə
aqrotexniki, aqromeliorativ və meliorativ tədbirlərin həyata keçirilməsi və qarşılıqlı
münasibətlərin əlaqələndirilməsi dövlət tərəfindən müəyyənləşdirilmiş xüsusi proqramlar
üzrə aparılır.
5. Torpaq mülkiyyətçiləri, istifadəçiləri və icarəçiləri torpaqların mühafizəsi sahəsində
aşağıdakı istiqamətdə tədbirləri həyata keçirməlidirlər:
torpağın münbitliyinin və digər faydalı xassələrinin qorunması, bərpa edilməsi və
yüksəldilməsi;
torpaqların su və külək eroziyasından, sellərdən, su basmaqdan, bataqlaşmaqdan,
təkrar şoranlaşma, kipləşmə və quraqlıqdan, istehsalat və məişət tullantılarından,
kimyəvi və radioaktiv maddələrlə çirklənmədən, səhralaşma, sürüşmələr, abraziya
və digər dağıdıcı proseslərdən qorunması;
kənd təsərrüfatı torpaqlarının kol-kos basmaqdan, torpaqların mədəni-texniki
vəziyyətini, habelə meliorasiya və irriqasiya sistemlərinin vəziyyətini pisləşdirən
digər proseslərdən qorunması;
keyfiyyəti pisləşmiş kənd təsərrüfatı torpaqlarının münbitliyinin bərpa edilməsi
üçün onların
konservasiya edilməsi;
korlanmış torpaqların yenidən yararlı hala salınması (rekultivasiyası), onların
münbitliyinin və torpağın digər faydalı xassələrinin yüksəldilməsi;
təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində torpaqların korlanması ehtimalı labüd olan
hallarda onların münbit qatının götürülməsi və təkrar istifadə edilməsi.
6. Torpaqların vəziyyətinə zərərli təsir göstərə bilən təzə tikililər, qurğular və yenidən
qurulan obyektlər yerləşdirilərkən, layihələşdirilərkən, tikilərkən və istismara verilərkən,
habelə yeni texnologiyalar tətbiq edilərkən torpaqların mühafizəsi sahəsində zəruri
tədbirlər nəzərdə tutulmalı və həyata keçirilməlidir.
7. Torpaqların tənəzzülə uğramadan və dağılmadan qorunması tədbirləri ilə təmin
edilməmiş obyektlərin və texnologiyaların istismara verilməsi və tətbiq edilməsi qadağan
olunur.
8. Torpaqların vəziyyətinə zərərli təsir göstərə bilən obyektlərin yerləşdirilməsi aidiyyəti
olan torpaq mülkiyyətçiləri, istifadəçiləri və icarəçiləri, eləcə də
müvafiq icra hakimiyyəti
orqanları
ilə razılaşdırılır.
9. Torpaqların mühafizəsi qaydaları müvafiq normativ-hüquqi aktlarla müəyyən edilir.
Maddə 35. Torpaqların mühafizəsinin iqtisadi stimullaşdırılması