Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan döVLƏT ĠQTĠsad unġversġtetġ magġstratura məRKƏZĠ
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 2.1.2. Əsas kapitala yönəldilmiĢ vəsaitlər (mln.manat)* ĠLLƏR
- §2.2. Əsas kapitala investisiyalar və onların maliyyələşmə mənbələri
26
Amortizasiyanın hesablanması üsulları
Sürətli amortizasiya 2 üsulla həyata keçirilir: 1 üsul. Əsas fondun normativ xidmət müddəti süni surətdə ixtisar edilir, yəni amortizasiya norması 2 dəfədən çox olmamaqla artırılır. 2 üsul. Bu üsulda əsas fondun dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş normativ xidmət müddəti ixtisar edilmir. Lakin ayrı-ayrı firmalara icazə verilir ki, bir neçə il ərzində amortizasiya ayırmalarını yüksək həcmdə hesablasınlar. Ancaq sonrakı illərdə isə amortizasiya norması azaldılmalıdır.
Amortizasiyanın hesablanması Xətti Azalan
qalıq Faydalı istifadə vaxtının rəqəmlə məbləği ilə dəyərin silinməsi Məhsulun həcminə mütənasib dəyəin silinməsi Əsas fondun ilk və ya qalıq dəyərinəgörə amortizasiya norması əsasında bərabər səviyyədə amortizasiya hesablanır Əsas fondun ilk və ya qalıq dəyərinəgörə amortizasiya norması əsasında bərabər
səviyyədə amortizasiya hesablanır Amortizasiya məbləği əsas fondun ilk dəyəri və onların xid- mət müddətinin (rəqəmlə məblə- ği) nisbəti əsa- sında müəyyən ediıir
Amortizasiya ayarmaları hesabat dövründə məhsu- lun həcminin natu- ral göstərici və əsas fondların ilk dəyəri və əsas fon- dun istifadəsinin bütün müddətində buraxılacaq məh- sulun həcminə nis- bəti kimi hesabla- nır
27
Cədvəl 2.1.2. Əsas kapitala yönəldilmiĢ vəsaitlər (mln.manat)* ĠLLƏR MƏBLƏĞ 2000
967,8 2005
5769,9 2006
6234,5 2010
9905,7 2014
17618 *Azərbaycanın statistik göstəriciləri. 2015
Yuxarıdakı cədvəl məlumatları Azərbaycan iqtisadiyyatında əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin dinamikasını xarakterizə edir. Cədvəl məlumatlarından göründüyü kimi, 2000-ci illə müqayisədə (967,8 milyon manat) 2014-cü ildə əsas vəsaitə y.nəldilən vəsaitin həcmi 16650,2 milyon manat artaraq 17618 milyon manata çatmışdır. Müəssisədə əsas kapitaldan səmərəli istifadə bir sıra göstəricilərlə xarakterizə olunur. 1.
fondverimi; 2.
fondtutumu; 3.
fondlara silahlanma. Mənfəət və rentabellik göstəriciləri də müəssisədə əsas kapitaldan səmərəli istifadəni xarakterizə edir.
28
Əsas fondlardan səmərəli istifadə amilləri
Müəssisənin maliyyə işində əsas kapitalın idarə olunmasının məzmunu aşağıdakı istiqamətlərdə müəyyən edilir: - düzgün amortizasiya siyasətinin müəyyən edilməsində; - əsas vəsaitin tam amortizasiya olunmaması nəticəsində zərərlərə yol verilməməsində; - təmirin maliyyələşdirilməsində və avadanlığın modernləşdirilməsinin təşkilində; - avadanlığın alınması ilə onun lizinqinin arasında iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış variantın seçilməsi; - əsas vəsaitin optimal quruluşunun saxlanılması (likvidlik nöqteyi nəzərindən); - artıq və lazım olmayan avadanlıqların vaxtında satılması; - istifadə olunmayan istehsal və sosial obyektlərin icarəyə verilməsi; - müəssisənin əsas vəsaitinin istifadəsinin arasıkəsilmədən təhlili və planlaşdırılması. Fəaliyyətdə olan müəssisələr- də və yeni obyektlərdə texniki rekonstruksiya nəticəsində avadanlığın əmək məhsuldar- lığının yüksəıdiıməsi Avadanlığın iş növbəsi əmsalının yüksəldiıməsi Istehsal gücıərinin və vaxtdan istifa- dənin yaxşılaşdırıl- ması Yeni istifadəyə verilən güclərin məbimsənilməsini n sürətləndirilməsi Yenidən istifadəyə verilən və rekon- struksiya olunan müəssisələrdə güc vahidinin dəyəri- nin aşağı salınması Əl əməyi- nin maşınla əvəz olun- ması
29
§2.2. Əsas kapitala investisiyalar və onların maliyyələşmə mənbələri Müəssisənin iqtisadi gücünün elementlərinin təkrar istehsalı investisiya fəaliyyəti ilə sıx əlaqədardır. İnvestisiya – cəlir və ya sosial səmərə əldə etmək məqsədi ilə sahibkarlıq fəaliyyəti növləri və obyektlərinə qoyulan maliyyə vəsaitindən, habelə maddi və intellektual sərvətlərdən ibarətdir. Məzmununa görə investisiya pul vəsaiti, qiymətli kağızlar, əmlak, əmlak hüququ və s. ibarətdir. İnvestisiyanın növləri: real investisiyalar, maliyyə investisiyaları, portfel investisiyası və s. Real investisiya – maddi istehsala uzunmüddətli qoyuluşlardır. Maliyyə investisiyası maliyyə alətlərinə qısa və uzun müddətli qoyuluşlardır. Portfel investisiyası uzunmüddətli qiymətli kağızlara vəsait qoyluşudur. Müəssisələrdə investisiyanın tərkibi: Birbaşa investisiyalar; vençur investisiyaları; portfel investisiyası. Birbaşa investisiya – əsas kapitala qoyulan xərclərdir; Vençur investisiyası – riskli tədbirlərə qoyulan xərclərdir. Birbaşa investisiyanın texnoloji quruluşu: tikinti – quraşdırma xərcləri; avadanlıq alınması xərcləri və sair xərclər. Birbaşa investisiyanın təkrar istehsal quruluşu: yeni obyektlərə xərclər; fəaliyyətdə olan müəssisələrə xərclər. Azərbaycan Respublikasında investisiya fəaliyyəti «İnvestisiya fəaliyyəti haqqında» AR Qanunu (1995) ilə tənzimlənir. Qanun Azərbaycan Respublikasının ərazisində investisiya fəaliyyətinin ümumi, sosial, iqtisadi və hüquqi şərtlərini müəyyən edir. «İnvestisiya fəaliyyəti haqqında» - Qanunda göstərildiyi kimi, investisiya fəaliyyəti investorların investisiya qoyuluşu və onun həyata keçirilməsi ilə əlaqədar bütün hərəkətlərin məcmusudur.
Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|