Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan döVLƏT ĠQTĠsad unġversġtetġ
Yüklə 1,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti
- 1.1. Bazar münasibətləri Ģəraitində müĢtərək sahibkarlığın vəziyyəti və məzmunu
7
- Azərbaycanda müştərək sahibkarlığın inkişafına və xarici investisiyaların cəlb edilməsinə təsir edən iqtisadi, siyasi, sosial, hüquqi, təbii-coğrafi mühit amilləri geniş şəkildə tədqiq edilmiş, ölkədəki əlverişli investisiya mühitinin əhəmiyyəti geniş izah olunmuşdur; -
Azərbaycanda müştərək sahibkarlığın müasir vəziyyəti, ölkə iqtisadiyyatına, həmçinin, müştərək sahibkarlığa xarici investisiya qoyuluşu dinamikasının illər üzrə geniş müqayisəli təhlini aparılmışdır; -
müştərək müəssisələrə xarici investisiya qoyuluşunun iqtisadi səmərəlilik göstəriciləri ətraflə tədqiq edilmiş və onların yüksəldilməsi üzrə təklif və tövsiyələr işlənib hazırlanmışdır; -
Azərbaycan müştərək müəssisələrin iqtisadi inkişafı və onlara xarici investisiya qoyuluşu üzrə 2014-cü il baza ili götürülməkə 2015-2018-ci illəri əhatə edən proqnoz işlənib hazırlanmışdır.
əsaslandırılmış konkret nəticə və təkliflər Azərbaycanda müştərək müəssisələrin səmərəli inkişaf etdirilməsi, onların fəaliyyətiin iqtisadi səmərəliliyinin yüksəldilməsi, müştərək sahibkarlığa investisiya qoyuluşu imkanlarının yüksəldilməsi, əlverişli investisiya mühitinin yaradılması və s. istiqamətlərində istifadə edilə bilər. Dissertasiyada irəli sürülən təkliflər və tövsiyələrdən müştərək müəssisələrə yardım üzrə tədbirlərin işlənib hazırlanmasında, əlverişli investisiya mühitinin formalaşdırılmasında, habelə müvafiq elmi tədqiqatlarda, tədris prosesində, proqram və digər normativ-hüquqi sənədlərin hazırlanmasında və s. istifadə oluna bilər. 8
SAHĠBKARLIĞIN NƏZƏRĠ-METODOLOJĠ MƏSƏLƏLƏRĠ. 1.1. Bazar münasibətləri Ģəraitində müĢtərək sahibkarlığın vəziyyəti və məzmunu Müasir dövrümüzdə dünya dövlətləri arasında iqtisadi inteqrasiya prosesləri daha da yüksələn xətt üzrə inkişaf etməkdədir. Dünya iqtisadiyyatında təsərrüfat həyatının beynəlmiləlləşməsi ölkələr arasında təkcə əmtəə və işçi qüvvəsinin deyil, həm də kapitalın hərəkətini gücləndirir və bu isə investisiya əməkdaşlığının müxtəlif formalarının inkişafına səbəb olur. İqtisadi inteqrasiya kapitalların birləşdirilməsi, istehsal-texniki əlaqələrin gücləndirilməsi, resurslardan birgə istifadə, əldə olunan idarəetmə təcrübəsinin bölüşdürülməsi və s. kimi məsələləri özündə cəmləşdirən iqtisadi prosesdir. İqtisadi inteqrasiya həm ayrı-ayrı dövlətlər, həm də bu dövlətlərin müəssisə və firmaları səviyyəsində təzahür edir. İqtisadi inteqrasiya nəticəsində formalaşan istehsalın beynəlxalq kooperasiyasının geniş yayılmış formalarından biri də müştərək müəssisələrdir. Milli iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafı, beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlığın, onun mühüm forması olan müştərək sahibkarlığın genişləndirilməsini obyektiv zərurətə çevirməkdədir. Beynəlxalq təsərrüfat əlaqələrinin formalaşmasında, milli iqtisadiyyatların dünya iqtisadiyyatına sıx inteqrasiya olunmasında müstəsna rol oynayan müştərək sahibkarlıq fəaliyyəti özbaşına və idarə olunmaz proses kimi baş vermir və o əslində dövlətin iqtisadi siyasətinin önəmli istiqaməti , bir qolu kimi çıxış edir. Məlumdur ki, dünya dövlətlərinin çoxu heçdə öz daxili tələbatlarını öz gücləri hesabına ödəyə bilmirlər. Bu onların bir çoxunun zəngin təbii ehtiyyatlara malik olmaması, əlverişli təbii-coğrafi şəraitdə yerləşməməsi, elmi-texniki tərəqqinin inkişafının lazımı səviyyədə olmaması, kifayət qədər peşəkar ixtisaslı kadrlara sahib olmaması və s kimi amillərlə əlaqədardır. Bu kimi amillər isə dünya dövlətəri arasında istehsal, ticarət, elmi-texniki, kredit, satış və s. kimi sahələrdə kooperasiya 9
əlaqələrinin güclənməsini bu isə öz növnəsində müştərək müəssisələrin yaradılması və inkişafını zəruri edir. Müştərək müəssisənin mahiyyəti barədə təsəvvürə malik olmaq üçün, hər şeydən öncə, müştərək müəssisə anlayışı açıqlamaq, dərk etmək lazım gəlir. Qərb ədəbiyyatlarında müştərək müəssisə beynəlxalq əməkdaşlığın çoxcəhətli formalarına daxil olmaqla istehsal fəaliyyətinin təşkilinin xüsusi hüquqi forması kimi səciyyələndirilir və onların aşağıdakı səciyyəvi xüsusiyyətləri göstərilir: -
bölüşdürülməsi, yaxud tərəfdaşlardan hər birinin öz kapital payını qoyması yolu ilə yaradılır və bu zaman tərəflər arasındakı kapital qoyuluşu adətən uzunmüddətli olur; -
müştərək müəssisə istehsal, ticarət, maliyyə, elmi-tədqiqat fəaliyyəti ilə məşğul ola bilər; -
ilə bağlı məsuliyyət və risklər bölüşdürülür və bu zaman mənfəət və sahibkarlıq riski tərəfdaşlar arasında onlardan hər birinin kapital qoyuluşunda payına müvafiq olaraq bölüşdürülür; -
müştərək sahibkarlıq iştirakçıların fəaliyyətinin yalnız bir hissəsini əhatə edir;
Müştərək sahibkarlıq dedikdə tərəfdaşların əsas və dövriyyə kapitalının birləşdirilməsi, məhsul istehsalı, xidmət göstərilməsi nəticəsidə əldə olunan gəlirlərin bölüşdürülməsi, müəssisənin idarə olunması və onun fəaliyyəti ilə baglı risklərin bölüşdürülməsi əsasında yaradılan sahibkarlıq forması başa düşülür. Müştərək müəssisələrin yaranma tarixi çox qədim olmasına baxmayaraq, indiyədək müştərək müəssisə məfhumunun konkret tərifi verilməyib. Bir sıra iqtisadçılar müştərək müəssisə anlayışına müxtəlif mövqelərdən yanaşırlar. Araşdırmalar göstərir ki, «müştərək müəssisə» məfhumu hələ XVI və XVII əsrlərdə İngiltərədə ticarətlə məşğul olan «Mercant Vencers», «Centelmen Advencers» birliklərinə şamil edilmişdir. Qərb ədəbiyatlarında adətən müştərək müəssisə anlamında iki termin Yüklə 1,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|