Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan döVLƏT ĠQTĠsad unġversġtetġ

Mütənasibliyin qiymətləndirilməsi

Dərəcənin adı	ĠĢ yerləri üzrə dərəcələr
	1	2	3	4
ĠĢlərin dərəcəsi	4	3	3	5
Fəhlələrin dərəcələri	3	3	4	3

Cədvəlın məlumatlarından aydın olur ki, «Ġntellekt» LTD fırmasının 1-ci iĢ yerində fəhlənin dərəcəsi texnologiya üzrə tə- ləb olunan iĢin dərəcəsindən aĢağıdır, deməli, düzgün qərar qə- bul olunmazsa zay məhsul qaçılmazdır. 3-cü iĢ yerində isə ək- sinə, üçüncüdərəcəli iĢi dördüncüdərəcəli fəhlə icra edir, deməli, əməkhaqqında artıq xərclər yaranmıĢdır, çünki fəhləyə onun dərəcəsinə müvafıq əməkhaqqı ödənilməlidir. Sonuncu iĢ yerində isə (ən məsul sahə) beĢincidərəcəli iĢi üçüncüdərəcəli fəhlə icra edir. Əməkhaqqına qənaət zay məhsul istehsalı ilə nəticələnir. Beləliklə, «Ġntellekt» LTD fırmasında texnoloji zəncirin mütənasiblik göstəricilərinə əsasən zəncirin ən «dar» yerində
B  ^3100  60%
⁵ - olur.
Deməli, «Ġntellekt» LTD iĢ yerləri ilə iĢçilərin dərəcələrinin uyğunlıığunu təmin etmək üçün qərarın iĢlənib hazırlanmasında mütənasiblik prinsipinin tələbləri mütləq nəzərə alınmalıdır.
Fasiləsizlik prinsipi dedikdə - iĢ vaxtı və bütövlükdə qərarın hazırlıq prosesinə sərf ediləcək vaxtın nisbəti ilə müəyyən edilən prosesin səmərəli təĢkili baĢa düĢülür:

_{Я } ^Tiş
, (2.2.)

T
фа с илясиз
p
burada, T_iĢ – iĢ vaxtının uzunluğu; T_p - prosesin ümumi uzunlu- ğu, buraya əmək vasitələrinin iĢ yerləri arasında, iĢ yerlərində qalma vaxtı da daxıldir.
Paralellik - idarəetmə qərarlarının hazırlanması əməliyyat- larına çəkilən vaxt məsrəflərinin səviyyəsini xarakterizə edən prinsipdir. Onun ardıcıl, paralel və paralel-ardıcıl növləri möv- cuddur.
Paralel əmsalı aĢağıdakı düsturla hesablanır:

^Япаралеллик
_ ^Tя.пар.
^Tя.ард.
(2. 3 )

Dəqiqlik prinsipi - əmək vasitələrinin, informasiyanın və s. idarəetmə qərarlarının hazırlanması prosesində keçdikləri yolun səmərəliliyini səciyyələndirən təĢkilati prosesin rasionallıq göstə- ricisidir.
Dəqiqlik əmsalını aĢağıdakı düstürla hesablamaq tövsiyyə olunur:

^Ядягиглик ^
Dорт.
D
, (2. 4)

luğu;
факт.
burada, D_ort - əmək vasitələrinin keçdiyi yolun optimal uzun-


Ə_dəq - kənar bölmələrə, əvvəlki yerinə qayıtmağa sərf olun-

muĢ vaxtı nəzərə almır.
Ahəngdarlıq isə bərabər zaman bölgüləri daxilində bərabər həcmdə iĢ həcmlərinin yerinə yetirilməsini təmin edən proseslərin səmərəli təĢkili prosesidır.
Ahəngdarlıq əmsalını aĢağıdakı düstürla təyin etmək tövsiyə olunur:

^Яащянэдарлгы
_ ^V иф
^V ин


, (2.5 )

Burada, V_if - təhlil olunan dövr ərzində (dekada, ay, rüb) plan ye- rinə yetirilmiĢ iĢ həcmləri (plandan əlavə həcm nəzərə alınmır);
V_ın - plan üzrə iĢlərin həcmi.
Ġdarəetmə qərarlarının hazırlanması və təĢkili prosesində (xüsusilə kütləvi istehsal sahələrində) ahəngdarlıq prinsipinə riayət olunması məhsul istehsalı və xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəlməsində aparıcı tələblərdən hesab olunur.

3.