Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ GƏNCƏ DÖVLƏt unġversġtetġ

---

 
AZƏRBAYCAN RESPUBLĠKASI TƏHSĠL NAZĠRLĠYĠ 
GƏNCƏ DÖVLƏT UNĠVERSĠTETĠ 
 
 
ġahin Tağıyev 
 
 
FƏNLƏRARASI ƏLAQƏ  
VƏ MƏKTƏBLĠ-GƏNCLƏRĠN 
ÇAĞIRIġAQƏDƏRKĠ HƏRBĠ HAZIRLIĞI 
 
(monoqrafiya) 
 
 
 
 
 
Bakı - 2012 

---

 
2 
Monoqrafiya Gəncə Dövlət Universitetinin Elmi Şurasının  
26 dekabr 2011-ci il tarixli iclasında müzakirə edilərək bəyənilmiş və 
çapa məsləhət görülmüşdür (protokol № 8). 
 
 
Elmi redaktor:  
Əməkdar elm xadimi, pedaqoji 
elmlər doktoru, professor N.M. Kazımov 
 
Rəyçilər: 
Əməkdar elm xadimi, pedaqoji elmlər 
doktoru, professor Z.Ġ. Qaralov 
 
Texnika elmləri doktoru, professor,  
1-ci dərəcəli kapitan (polkovnik) 
H.O. Ocaqov 
 
  
 
 
Pedaqoji elmlər doktoru, 
 professor F.B. Sadıqov 
 
Pedaqoji elmlər doktoru,  
professor A.N. Abbasov 
 
 
 
 
Tağıyev Şahin Tağı oğlu. Fənlərarası əlaqə və məktəbli-gənclərin 
çağırışaqədərki hərbi hazırlığı. Monoqrafiya. – Бакы: Мцтяръим, 2012.     
– 280 с. 
 
 
 
 
T 
026
4306022000
 29-12 
 
 
 
 © 
Ş.Tağıyev
, 2012 

---

 
3 
MÜNDƏRĠCAT 
 
GiriĢ ...........................................................................................................5  
 
I FƏSĠL. Gənclərin çağırıĢaqədərki hazırlığı kursunun  
ümumtəhsil fənlərilə əlaqəli tədrisinin nəzəri 
və praktik məsələləri  
1.1. Orta ümumtəhsil fənlərinin əlaqəli tədrisinin  
elmi-pedaqoji və psixoloji əsasları............................................................17  
1.2. Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı kursunun  
ümumtəhsil fənlərilə əlaqəli tədrisinin didaktik şərtləri ...........................29  
1.3. Ümumtəhsil fənlərilə əlaqəli tədris olunma baxımından  
gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı üzrə proqram  
və dərsliyin imkanlarının müəyyənləşdirilməsi.........................................41 
1.4. Mövzu baxımından metodik ədəbiyyatın təhlili ................................57 
1.5. Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı (ibtidai hərbi hazırlıq)  
kursunun digər ümumtəhsil fənlərilə əlaqəli tədrisinin məktəb 
praktikasında vəziyyəti..............................................................................75 
 
II FƏSĠL. Gənclərin çağırıĢaqədərki hazırlığı  
(Ġbtidai hərbi hazırlıq) kursunun sistematik təliminə qədər  
digər ümumtəhsil fənlərinin tədrisi zamanı zəruri hərbi  
biliklərin öyrədilməsinin imkan və yolları   
2.1. Riyaziyyat dərslərində şagirdlərə ilkin hərbi-texniki  
məlumatların verilməsi  .......................................................................... ..95 
2.2. Fizikanın tədrisi prosesində hərbi-texniki və taktiki  
biliklərin nəzəri məsələlərinin verilməsi ................................................ 101 
2.3. Coğrafiyanın riyaziyyat və gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı  
ilə (ibtidai hərbi hazırlıqla) əlaqəli tədrisi metodikası  ........................... 115  
2.4. Əmək təlimi dərslərində sadə hərbi ləvazimatların  
hazırlanması zamanı şagirdlərin digər fənn biliklərindən  
istifadənin məzmunu və metodikası ....................................................... 123 
 
III FƏSĠL. Gənclərin çağırıĢaqədərki hazırlığı (ibtidai 
hərbi hazırlıq) məĢğələlərində Ģagirdlərin ümumtəhsil fənləri  
üzrə əldə etdikləri biliklərdən istifadə priyomları  
(fizika və riyaziyyat fənləri nümunəsində)  
3.1.
 
Fizika və riyazi biliklərdən ibtidai hərbi hazırlıq kursu üzrə 
materialların izahında istifadənin əsas mərhələləri ................................. 135 

---

 
4 
3.2.
 
“Taktiki hazırlıq” bölməsi üzrə mövzuların tədrisi prosesində 
şagirdlərin fizika və riyazi biliklərindən istifadə .................................... 139 
3.3. “Silahlar və atıcılıq hazırlığı” (“Atəş hazırlığı”) bölməsinin  
tədrisində şagirdlərin fizika, riyaziyyat və rəsmxət fənləri üzrə 
biliklərindən istifadə ............................................................................... 154 
3.4. Hərbi topoqrafiyanın şagirdlərin riyazi, rəsmxət  
və coğrafi biliklərilə əlaqəli tədrisi. ........................................................ 165 
3.5. “Mülki müdafiə” bölməsinin şagirdlərin fizika  
və riyazi biliklərilə əlaqəli tədrisi ........................................................... 178 
 
IV FƏSĠL. Fizika və riyazi məzmunlu hərbi çalıĢmaların  
tərtibi və onlardan gənclərin çağırıĢaqədərki hazırlığı  
(ibtidai hərbi hazırlıq) məĢğələlərində istifadə 
4.1. “Əsgərin döyüşdə davranış qaydaları” (“Taktiki hazırlıq”)  
bölməsinin tədrisində fizika, riyazi və coğrafi məzmunlu  
hərbi çalışmalardan istifadə...... .............................................................. 195  
a) Çalışmalardan istifadənin ümumi metodikası. ................................... 195 
b) “Taktiki hazırlıq” məşğələlərinə aid fizika  
və riyazi məzmunlu hərbi çalışma nümunələri. ...................................... 203 
c) “Taktiki hazırlıq” üzrə çalışmaların həllinə aid 
metodik göstərişlər. ................................................................................ 209 
4.2. “Atıcılıq hazırlığı” üzrə materialların tədrisi prosesində  
fizika və riyazi məzmunlu hərbi çalışmalardan istifadə ......................... 224  
a) Çalışmalardan istifadənin metodiki xüsusiyyətləri. ............................ 224 
b) “Atıcılıq hazırlığına” aid fizika və riyazi məzmunlu  
hərbi çalışmalar. ..................................................................................... 236  
c) “Atıcılıq hazırlığı” üzrə çalışmaların həllinə dair  
metodiki göstərişlər. ............................................................................... 243  
4.3. “Sıra təlimi” və “Hərbi topoqrafiya” bölmələrində  
riyazi və coğrafi məzmunlu hərbi çalışmalardan istifadə ....................... 257  
a) Çalışma nümunələri.  .......................................................................... 257 
b) Çalışmaların həllinə dair metodik göstərişlər.  ................................... 259 
 
Ümumi nəticələr və təkliflər ................................................................ 267 
 
Ədəbiyyat............................................................................................... 273
 
  

---