97
Rəhimov Ə. - 23
Rəhmani Ə. Ə. - 3, 6, 22
Riyö - 7, 17
Romaskeviç A. A. - 7, 12, 20
Röhrborn K. M. - 56, 57, 65
Rüstəm Ağqoyunlu - 50, 71, 78, 108, 110, 111
Sarvanqulu - 102
Sam Mirzə (I Şah İsmayılın oğlu) - 45, 52, 86, 121
Sarı Qaplan (Əlaüddövlə Zülqədərin oğlu) - 15
Sarı Əli (I Şah İsmayılın möhürdarı) - 63
Sarı Pirə (qorçibaşı) - 63, 72
Sevindik bəy Əfşar (qorçibaşı) – 64, 122
Seddon Ç.N. - 7, 11, 12, 15, 19, 20, 24, 25, 26, 27, 23, 35, 70, 71, 72
Seydi Əli (Şəki hakimi) - 95
Seyid Əhməd (Cahanşahın tuqaçisi) - 71
Seyid Mahmud (Qara İsgəndərin vəziri) - 54
Seyid Həsən Fərahani (vəzir) -
55
Səlim (osmanlı sultanı) – 15, 115
Səlcuqşah bəyim (Sultan Yaqub Ağqoyunlunun anası) – 38, 43, 107, 109
I Süleyman (osmanlı sultanı) - 22
II Süleyman (osmanlı sultanı) - 40, 67, 117, 118, 119, 121, 122, 126
Sümer F. - 14, 23, 24, 26, 29, 30
Stori Ç. A. – 7, 13, 40
Sultan Qansu (Misir padşahı) - 15
Sultan Əbu Səid – 28, 29, 58, 69, 75, 78, 95, 97, 99, 100, 101, 102, 104, 126
Sultanəli Səfəvi (I Şah İsmayılın böyuk qardaşı) – 71, 109, 110, 111
Sultan Əhməd Cəlayiri - 27, 28, 62, 65, 77, 87, 89, 90, 91
Sultan Yaqub Ağqoyunlu - 38, 50, 56, 58, 82, 85, 107, 108, 109, 110
Sultan Murad (Sultan Yaqubun oğlu) - 50, 112, 113
Sultan Xəlil (Sultan Yaqubun qardaşı) - 35, 70, 87, 103, 107
Sultan Hüseyn Bayqara - 104, 114
Sufi Xəlil (Ağqoyunlu vəkili) - 45, 48, 50, 107, 109, 110
Taclı bəyim (I Şah İsmayılın arvadı) - 45
Tayer F. - 14
Teymur (Teymurləng) - 27, 86, 87, 89, 92
Uzun Həsən (ağqoyunlu hökmdarı) – 16, 27, 28, 31, 35, 44, 50, 56, 58, 60, 70,
75, 77, 100-106, 108, 110
Uğurlu Məhəmməd (Uzun Həsənin oğlu) - 101, 104, 106, 107, 110
Übeyd (özbək xanı) - 20, 41,60, 115, 116, 117
Üləma Təkəlu (əmirül-üməra) - 52, 117
Fəzullah ibn Ruzbehan Xunəçi (Xacə Mövlanayi-İsfahani, tarixçi) - 35
98
Fəzlullah Nəimi - 96
Fərrux bəy (Baysunqur Ağqoyunlunun əmirül-ümərası) - 46, 50
Fərrux Yasar (şirvanşah) - 29, 38, 43, 82, 103, 104, 108, 109, 113, 114
Filroze H. - 21
Xadim bəy Xüləfa (qızılbaş əmiri) - 34
Xandəmir (tarixçi) - 15, 16, 24, 33, 35, 125
Xanməhəmməd Ustaclu (çərxçibaşı) - 72
Xanıkov V. - 7
Xacə Qiyasəddin Əli (vəzir) - 55
Xacə Əmir bəy Keçəçi (I Şah Təhmasibin vəziri) - 25, 55
Xacə Həbubulla (Sam Mirzənin vəziri) - 86
Xacə Cəmaləddin Əli Təbrizi (vəzir) - 55
Xacə Şəmsəddin (Həsənəli Qaraqoyunlunun vəziri) -54
I Xəlilullah - 43, 95, 97, 100
II Xəlilullah - 116, 119
Hayeri Ə. - 7
Heydər Mirzə (I Şah Təhmasibin oğlu) - 45
Heydər Səfəvi (I Şah İsmayılın atası) - 38, 108
Heydərov M. X. - 6, 23
Həqiqi (Cahanşah) - 16, 17, 30, 31
Həsən bəy Rumlu (tarixçi) - 3,4, 5...
Həsənəli (Cahanşahın oğlu) - 28, 54, 99, 101, 102, 104
Hins V. - 12, 20
Hümayun (moğol hökmdarı) - 9
Hüseyn bəy Lələ Ustaclu (əmir) - 34
Hüseyn bəy Şamlu (əmir) - 46, 47, 51, 52
Hüseyn bəy (Şəki hakimi) - 116
Hüseyn bəy (Şirvanşah Şahruxun vəkili) - 52
Hüseunqulu xəlifə - 9
Hüseynov R. Ə. - 3
Hüseyn xan Şamlu (əmir) - 45
Çayan Sultan Ustaclu (Məhəmməd bəy Süfrəçi Ustaclu, əmir) - 47, 53, 60, 61, 62
Cahangir (Uzun Həsənin qardaşı) - 100
Cahanşah (Qaraqoyunlu hökmdarı) - 16, 17, 28, 29, 31, 43, 45, 48, 54, 59, 68-71,
75, 77, 80, 83, 94, 97-102
Cəlaləddin Məhəmməd Xandəmir Təbrizi (vəzir) - 46, 53
Cəlaləddin Mahmud Şirazi (Həsən bəy Rumlunun müəllimi) - 10
Cünabadi (tarixçi) - 40
Cüneyd Səfəvi (I Şah İsmayılın babası) - 68, 100, 108
I Şah Abbas - 50
Şahverdi bəy (qızılbaş döyüşçüsü) - 9
99
Şah Qasım Ənvar (şair) - 30, 96
Şah Qubad (Qara İsgəndərin oğlu) - 77, 98
Şah Qubad (qızılbaş əmiri Çuhə Sultanın oğlu) - 51
Şahqulu (qızılbaş döyüşçüsü) - 9
Şah Əli (Qara Yusifin nəvəsi) - 98
Şahsuvar Lənkərani (Sultan Heydərin əmiri) - 38
I Şah İsmayıl - 11, 15, 16, 21, 24, 32, 43, 45-54, 60-64, 66, 70, 72, 82-84, 109, 111,
113, 114, 116
II Şah İsmayıl - 5, 10, 12, 20, 21, 40, 43, 55, 59, 64, 65, 121, 122, 124
Şahməhəmməd (Qara Yusifin oğlu) – 90, 94, 98
Şahpəri (Qara İsgəndərin qızı) - 102
Şahrux - 37, 43, 52, 64, 80, 87, 90, 92, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 119
I Şah Təhmasib - 5, 8-10, 19-21, 23, 25, 35, 37, 40, 41, 43, 45, 47, 51, 52, 56, 59,
60, 61, 64, 65, 67, 75, 76, 78, 81, 83, 85, 116-124
Şeyx Məhəmməd Bəqa Səxaranpuri (tarixçi) - 40, 52
Şeyx Nəcməddin Məsud (Sultan Yaqubun vəkili)-50
Şəmsəddin Əli (Şəki hakimi) - 69, 91
Şəmsəddin Gilani (I Şah İsmayılın müəllimi və qızılbaş sədrlərindən biri) - 48
Şəmsi M. İ. - 3, 11, 12, 23
Şərəf xan Bidlisi (tarixçi) - 23
Coğrafi adlar:
Adilcəvaz— 94
Azərbaycan—3, 4, 5...
Amid—84, 100
Anqara—24
Araz—74, 111
Aran—74, 112
Bağdad—48, 61, 77, 87, 90, 94, 98, 101, 113, 117
Bakı—22, 33, 57, 73, 82, 84, 120
Baroda—19
Bəlx—99
Bərdə—43, 74, 95, 102
Buğurd—22, 118, 123
Bursa—28
Qarabağ—68, 74, 95
Qarahasar—101
Qəbələ—74, 121
Qəzvin—8, 10, 43, 59, 82, 93
Qəhqəhə—25
100
Qum—7, 10
Dərbənd—121
Dizful—8
Diyarbəkr—63, 84, 96, 100, 102, 107, 110, 112, 113, 114
Ermənistan—21
Əlincə—61, 71, 77, 87, 88, 98, 110, 125
Ərdəbil—74, 75, 80, 100, 102, 108, 109, 110, 111, 113
Ələmut—25
Ərzincan—49, 90, 91, 107
Ərzrum—101
Əskuyə—78
İraq—49, 55, 59, 100, 105, 110, 112, 113
İran—11, 23, 24, 27, 33, 87,
İstambul—35, 121
İsfahan—45, 71, 83
Yevlax—37, 74, 120
Kabul—24
Kirman—50, 55, 112
Kiş—74, 122
Kür —74, 91, 92, 105
Kürdustan—9, 23, 114
Gəncə—37, 74, 120
Gələsən—Görəsən—74, 122, 123
Gilan—8, 19, 55
Gözəldərə— 51
Gülüütan—22, 34, 74, 118, 12
Gürcüütan—9, 22, 35-37, 55, 69, 78, 82, 91, 98, 100, 101, 115, 120, 121
Leninqrad—12, 13, 50
Lənkəran—38
Mavərənnəhr—60, 115
Maku—74, 99
Marağa—74
Mahmudabad—74, 108, 120
Miyanə—75
Misir—13, 106
Muğan—68, 74, 80, 98
Naxçıvan—66, 73, 86, 95, 113, 118
Paris—35
Rey - 97, 112
Savucbulaq—82
Salyan—38, 74, 118, 120
101
Samur—74, 118, 120
Səlmas—95
Səncəq—102
Səhənd—105
SSRİ—27, 35
Sultaniyyə—80, 82, 92, 93, 94, 97
Sürxab—22
Tarom—93
Tehran—11
Təbəristan—19
Təbriz—28, 31, 37, 43, 54, 57, 65, 74, 75, 77, 78, 81, 87, 88, 90, 92 - 99, 102, 103,
105, 110 - 114, 118, 120 - 125
Təkkə—123
Tiflis—105, 120
Türkiyə—23, 27, 30, 67, 105, 107, 118
Türkmənistan—20
Ucan—95
Fars—49, 55, 105, 112
Xəzər dənizi—19
Xoy—90, 102
Xorasan—31, 41, 49, 55, 60, 87, 92, 101, 115, 116
Xuzistan—8, 49, 100, 105
Herat—20, 87, 92, 94, 96, 101, 104, 117, 121
Həmədan—90, 93, 110
Hindistan—9, 67
Çaldıran—33, 49, 52, 62, 72, 115
Cavad—74
Şabran—123
Şamaxı—38, 74, 118, 121, 123
Şiraz—50, 63, 93
Şirvan—4, 6, 22, 29, 32, 33, 36 - 38, 41, 42, 45, 46, 49, 50, 55, 58, 59, 64, 68, 74,
82, 83, 88 - 90, 92, 97, 98, 100, 103, 108, 110, 112 – 114, 116, 118 - 123, 125
Şəki—4, 6, 32, 37, 43, 55, 69, 74, 88, 89, 91, 103, 113, 116, 118 - 123, 125
Şəhrizur—9
İstilahlar:
Atabəy (lələ)—44
Baş vəzir (etimadüd-dövlə)—53, 55
Bac—81, 82, 83
Bəylərbəyi—65
102
Boranğar (sağ cinah)—69
Bəhre—82
Vali—41, 63
Vəqf—48, 74, 75, 70
Vəzir—23, 43, 46, 47, 53, 54, 55, 57, 53, 61
Vəkil-vəkalət—47, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 57, 61
Qazi—57, 58, 68
Qaziye-əsgər—58
Qarovul—70
Qorçi—8, 9, 55, 63, 64, 65, 66, 67
Qorçibaşı—23, 63, 64, 65, 122
Qul (ordunun mərkəzi)—09
Qulluqçu—68, 72
Qurxanə (silah ambarı)— 68
Daruğə—56, 57
Divan əmiri—23, 47, 61, 62
Etimadüd-dövlə—45
Əmiraxur—62
Əmir, əmarət—23, 40, 41, 43, 44, 45, 51, 52, 54, 57, 58 - 64, 69 - 71, 80, 84, 102,
107
Əmirül-üməra—45 - 47, 50 - 53, 62, 64, 65, 118
Ələfə—84, 85
İqta—76, 79, 80
İstimalətnamə (dəvət məktubu)—69
İxracat—85
Yasaq (qoşun toplayışı)—70
Kərənay (uzun zurna)—68
Kəcim (örtük)—68
Kutval (qala hakimi)—56
Gəbrəkə (böyük nağara)—68
Lələ—44, 45, 83
Mal—82, 83
Male-əmani—83, 84
Mal-o-cehat—82, 83
Mancanaq—68
Mənqəlay (qoşunun ön hissəsi)—69
Meymənə (sağ cinah)—69
Meysərə (sol cinah)—69
Möhürdar—62, 63
Muçi—72
Mübəşşir (xəbəryayan)—73
103
Mühəssil (vergiyığan)—81
Məqbəçi (lağımatan)—72
Nəfir (şeypur)—68
Nəfirçi—73
Rəadə (qaladağıdan silah)—68
Rüsüm, mərsum,mərsumat—86
Sahibdivan (vəzir)—53, 86
Sədr, sədarət—43, 47, 48, 49, 55, 57, 58, 61, 85
Soyurqal—58, 59, 73, 76, 77, 78, 79, 80, 125
Sultan—41, 43
Surən (əsgərlərin nərəsi)—68
Sülhnamə—69
Tamğa—37, 85, 80
Tamğaçı—86
Təvaçi—70
Təcrid (elm)—10
Tiyul—8, 59, 73, 70, 79, 80, 81, 120, 126
Tiyuldar—80
Topçu—23, 72
Topçubaşı—72
Tuqaçi—71
Tüfəngçi—23, 72
Ülufə—84, 85
Xassə—49
Xərac—81, 82, 83
Xunbəha—84
Hakim—12, 43, 44, 55, 56, 57, 63
Çağırçı (carçı)—73
Çərxçi—71
Çərxçibaşı—71
Cəbbədar (cilah ambarının başçısı)—68
Cəvanğar (sol cinah)—69
Şəmsiyyə (bədii sənət növü)—10
Şərtnamə—43
104
Həsən bəy Rumlunun “Əhsənüt-təvarix” əsəri
əsasında tərtib edilən şəcərə cədvəlləri
Dərbəndi-şivanşahlar (1382-1538)
I İbrahim (1382-1417)
Qəzənfər Əbu İshaq
Mənuçöhr Əbdürrəhman Haşım Fərruxzad Köyqubad
Kəyumərs Əsədulla Nəsrulla
I Xəlilullah (1417-1462)
Fərrux Yasar (1462-1500)
Bəhram bəy (1500) Qazi bəy (1510)
II İbrahim (1502-1524)
Məhəmməd Müzəffər
II Xəlilullah (1524-1535)
Qasım Şirvani (1555/56) Şahrux (1535-1538)
Bürhan (1547-1549)
Kavus (1577-78)
105
Qaraqoyunlular (1410-1468)
Qara Məhəmməd
Qara Yusif (1407-1420) Yar Əli
Zeynal bəy
Pirbudaq Əbu Səid İsfahan Məhəmməd
İsgəndər (1420 -1435)
Şah Məhəmməd
Şah Əli
Qasım Əlvənd Həmzə Arayeşbəyim
Yarəli Hüseynəli Şahqubad Şahpərimzəyli
Zeynal
Cahanşah (1435-1467)
Barani Hüseyn ulsan
Pirbudaq Məhəmmədi Əbülqamı Hüseynəli
Həsənəli Əbu Yusif Fərruxzad
106
Ağqoyunlular (1468-1501)
Qara Osman (? 1434)
Yaqub bəy Qasım bəy Mahmud bəy Murad bəy İsgəndər Bəyazid İbrahim
Əli bəy Sultan Həmzə Şeyx Həsən bəy Şəmsəddin Məhəmməd Danə Xəlil
Hacı bəy İbrahim Gözəl Əhməd Nurəy
Üveys Hüseyn Cahangir
Uzun Həsən (1453-1478) Qasım Əlixan H əmzə Murad
Yusif Osman İbrahim
Məhəmməd Sultan Sultan Xəlil (1478)
Uğurlu Maqsud bəy Yaqub Zeynal Yusif Məsih
Mahmud Gödək Əhməd
Baysunqur(1450-94) Murad (1497-1502) Əlvənd Cahangir 1497-1502)
Məhəmmədi (1498-99)
Həsən Yaqub
107
Şəki hakimləri (1405-1551)
Sidi Şəmsəddin Əli
Sidi Əhməd
Əmir Əli Əynaq
Əbdül Qafar
Hüseyn bəy (7-1523/24)
Dərviş Məhəmməd xan (1523/24-1551/52)
108
MÜNDƏRİCAT
Giriş.....................................................................................................................
I fəsil. HƏSƏN BƏY RUMLUNUN HƏYATI
VƏ ONUN ―ƏHSƏNÜT-TƏVARİX‖ ƏSƏRİ.....................................................
II fəsil. ―ƏHSƏNÜT-TƏVARİX‖ ƏSƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ
―Əhsənüt-təvarix‖in tədqiq olunma tarixi.............................................................
―Əhsənüt-təvarix‖in ilk məxəzləri və ondan
istifadə edən orta əsr tarixçiləri............................................................................
III fəsil. ―ƏHSƏNÜT-TƏVARİX‖ ƏSƏRİ
XV-XVI ƏSRLƏR AZƏRBAYCANININ
İCTİMAİ-İQTİSADİ VƏ SİYASİ TARİXİNİN MƏNBƏYİ KİMİ
Dövlət quruluşu məsələləri...................................................................................
İqtisadi vəziyyət...................................................................................................
Siyasi tarix...........................................................................................................
Nəticə...................................................................................................................
Ədəbiyyat............................................................................................................
Göstəricilər..........................................................................................................
Şəcərə cədvəlləri..................................................................................................
Dostları ilə paylaş: |