Azərbaycan tarixində yüzlərcə parlaq şəxsiyyət olmuşdur



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/129
tarix14.03.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#31427
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   129


 
E.ə.  VII  əsrdən  başlayaraq  Azərbaycan 
ərazisinə  şimal  tərəfdən  kimmer,  skit,  sak 
tayfaları köçməyə başlmışlar. Onlar burada 
məskunlaşmış  və  yerli  əhaliyə  qaynayıb-
qarışmışlar. 
Bu 
zaman 
Şimali 
Azərbaycanda, 
Araz 
çayı 
sahilində 
massaget    tayfaları  yaşayırdı.  E.ə.VI  əsrdə 
İran Əhəməni dövlətinin başçısı II Kir  bu 
tayfaları  bu  tayfaları  tabe  etmək  məqsədi 
ilə  şimala  yürüş  edir.  Massagetlər    tayfa  
başçıları  Tomrisin  (bəzi  mənbələrdə  - 
Tomris)  başçılığı  ilə  inadlı  müqavimət 
göstərirlər.  E.ə.  530-cu  ildə  həlledici 
döyüşdə II  Kir  məğlub edilir və öldürülür. 
Azərbaycan 
tarixinə 
Tomris  ölkənin 
azadlığı 
uğrunda 
mübarizə 
aparan 
sərkərdə-qadın kimi daxil olmuşdur.
 
 
Tomris 
(e.ə. VI əsr) 
E.ə.  VII  əsrdən  etibarən  Şimali  Qafqaz,  Krım  yarımadası  və  Qara  dəniz 
sahillərində yaşayan qədim türkdilli xalqlar - kimmer, skit, saklar cənuba doğru köç etməyə 
başlayırlar.  Onların  böyük  qismi  Qafqaz  dağlarını  aşaraq  Azərbaycan  ərazisində 
məskunlaşır.
 
Azərbaycanın  şimal  və  qərb  rayonlarında  kimmerlər  məskən  salırlar.  Onlardan 
bizim  dövrümüzədək  Qımır,  Qımırlı,  Qəmərli,  Kəmərli  adları  ilə  tanınan  kəndlər  yadigar 
qalmışdır.
 
Sak  tayfaları  şimal-qərb  rayonlarında,  həmçinin  Kür  və  Arazın  qovuşduğu  yerdə 
və  Araz  çayından  Urmiya  gölünün  şimalınadək  uzanan  ərazilərdə  məskunlaşırlar.  Onların 
məskunlaşdığı  ərazilər  Balasakan,  yəni  "sak  düzü",  Sakatala,  yəni  "sak  otlağı"  (indiki 
Zaqatala), Sakasena, yəni "saklara bənzəyənlər" adları ilə tanınırdı.
 
Skit 
tayfa 
birlikləri 
əsasən  indiki  Cənubi  Azərbaycan  ərazilərində 
məskunlaşmışlar. Tədricən yerli əhali ilə qaynayıb-qarışmış tayfalar Azərbaycanı özləri üçün 
vətən  sanmış,  əzəldən  burada  yaşayan  əhali  ilə  bərabər  ölkəmizdə  quruculuq  işləri  ilə 
məşğul olmuş, ərazilərimizi düşmənlərdən qorumuşlar.
 



 
Kimmer, sak, skit tayfa birliklərinə onlarca ayrı-ayrı tayfalar daxil idi. Bu tayfalar 
arasında  sak  tayfa  birliyinin  tərkibində  olan  massagetlər  seçilirdilər.  Onlar  əsasən  Şimali 
Azərbaycanda - Araz çayı sahilində məskunlaşmışdılar.
 
E.ə.  V  əsrdə  yaşamış  qədim  yunan  tarixçisi  Herodot  "Tarix"  əsərində 
massagetlərin təsvirinə böyük yer ayırmışdır.
 
Massagetlər  köçəri  həyat  tərzi  sürür,  əsasən  maldarlıqla  məşğul  idilər.  Mal-qara, 
süd, ət, yun, dəri məhsulları istehsal edən massagetlər qonşu xalqlarla ticarət əlaqələri qurur, 
məhsullarını  onlara  satır, özlərində  olmayan  məhsulları  isə onlardan  alırdılar.  Köçəri  həyat 
tərzi  sürmələrinə  baxmayaraq  sənətkarlıq  yüksək  inkişaf  səviyyəsinə  çatmışdı.  Massagetlər 
ölülərini torpaq qəbirlərdə dəfn edir, axirət dünyasına, ölümdən sonrakı həyata inandıqlarına 
görə  mərhumun  yanına  qab-qacaq,  silah,  bəzək  əşyaları  qoyurdular.  Ən  hörmətli  şəxslərin 
qəbirləri üzərində kurqan ucaldılırdı. Belə kurqan qəbirlərə yüzlərcə
 
müxtəlif  bahalı  əşyalar  -  qızıl  və  gümüş  qab-qacaq,  daş-qaşlarla  bəzədilmiş 
bilərziklər, boyunbağılar, üzüklər, silahlar qoyulurdu.
 
Massagetlərdə hər bir həddi-büluğa çatmış kişi döyüşçü hesab olunurdu, həmçinin 
qadınlar  və  yeniyetmələr  də  silah  işlətməyi  bacarırdılar.  Massagetlərin  ordusu  təkcə 
süvarilərdən ibarət idi.
 
E.ə.  VI  əsrin  40-cı  illərində  massagetlərin  tayfa  başçısı  vəfat  etmiş,  onun  oğlu 
kiçik  olduğundan  müvəqqəti  olaraq  tayfa  başçısı  vəzifəsinə  onun  həyat  yoldaşı  Tomris 
seçilmişdir. Massagetlərdə qadınların hüquqları kişilərin hüquqları ilə eyni olmuşdur.
 
İran  Əhəməni  dövlətinin  banisi  II  Kir  işğalçı  siyasət  yürüdərək  qısa  müddət 
ərzində Aralıq dənizindən başlamış Xəzər dənizinədək əraziləri zəbt etmişdir. Yüz minlərlə 
döyüşçüsü  olan  Əhəməni  ordusunda  süvarilər,  piyadalar,  dəvə  süvari  dəstələri,  daşatan 
qurğular  da  var  idi.  Midiya,  Lidiya,  Babil  kimi  dövrün  möhtəşəm  dövlətlərinin 
mövcudluğuna  son  qoyan  II  Kir  dünyanın  hakimi  olmaq  fikrinə  düşmüşdü.  Qərbdə 
rəqiblərini məğlub etdikdən sonra o, şimala - Araz çayına doğru üz tutur. Onun fikri burada 
yaşayan massagetləri məğlubiyyətə uğradıb Şimali Azərbaycanı zəbt etmək idi.
 
II  Kir  massagetlərin  başçısı  Tomrisə  məktub  yollayaraq  ondan  tabe  olmağı  tələb 
edir.  Məktubu  alan  Tomris  dərhal  tayfanın  ən  müdrik  və  təcrübəli  şəxslərindən  ibarət 
ağsaqqallar şurası çağırır və məktubu səsləndirir. Massagetlər ya II Kirin tələbini qəbul edib 
qul  olmalı,  ya  da  onun  tələbini  rədd  edib  ağır  müharibəyə  hazırlaşmalı  idilər.  Azadlıqsevər 
massagetlər ikinci yolu seçirlər - Tomris II Kirə rədd cavabı verir.
 
Rədd  cavabı  alan  II  Kir  bərk  qəzəblənir  və  böyük  ordu  ilə  şimala  doğru  yürüşə 
başlayır.  Qoşunlarının  başında  II  Kir  özü  dururdu,  o,  massagetləri  qırmaq,  onlann  qanını 
şəxsən axıtmaq istəyirdi. II Kirin orduları Arazı keçərək şimala doğru irəliləyirlər.
 
Massagetlərin  qoşunları  tədricən  geri  çəkilirlər.  Onlar  kəşfiyyatçılarından  düşmənin 
sayca  çox  üstün  olması  barədə  məlumat  almışdılar.  Ona  görə  də  massagetlər  geri  çəkilərək 
düşməni  sərhəddən  uzaqlaşdırmaq,  sonra  kəskin  zərbələrlə  onun  qüvvələrini  zəiflətmək  və 
 
nəhayət, son zərbə ilə düşməni tam  məhv  etmək qərarına gəlirlər. Massagetlərin ordusu üç 
hissəyə  bölünür:  birinci  hissə  Əhəməni  qoşununun  qarşısına  çıxır  və  onu  öz  ardınca  susuz, 
səhralıq  yerlərlə  aparır.  Bu  hissənin  başında  Tomrisin  oğlu  dayanırdı  və  o,  vaxtaşırı 
Əhəmənilərə  zərbələr  vuraraq  onlan  sanki  döyüşə  səsləyir  və  yenidən  geriyə  çəkilərək 
ölkənin dərinliklərinə aparırdı. Bu hissəni təqib edən II Kir elə zənn edirdi ki, onun önündə 


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   129




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə