Azərbaycan təqribən doqquz milyon əhalisi olan və hökumətə prezidentinin rəhbərlik etdiyi bir respublikadır
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Mötəbər mənbələrdən verilən məlumatlara görə hakim və prokurorlar Prezident Administrasiyası və Ədliyyə Nazirliyindən xüsusilə beynəlxalq müşahidəçilərin marağını cəlb edən hallarla bağlı göstərişlər almışlar. Hakimlərin əmək haqları 2008-ci ilə qədər əvvəlki bir neçə il ərzində davamlı surətdə artırılsa da hakimlərin vaxtaşırı qaydada rüşvət aldıqlarına dair etibarlı məlumatlar var. İl ərzində Ədliyyə Nazirliyi 10 hakimin inzibati məsuliyyətə cəlb edilməsinə dair məlumat versə də Məhkəmə-Hüquq Şurası 22 hakimi inzibati məsuliyyətə cəlb etdiyini və il ərzində iki məhkəmə sədrinin öz vəzifəsindən uzaqlaşdırdığını bildirmişdir.
9 fevral tarixində Prezident 2009-2013-cü illərdə ədliyyə sisteminin inkişafı üzrə Dövlət Proqramını nəzərdə tutan sərəncamı imzalamışdır. Proqramın hədəflərinə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və kadr hazırlığı və peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması daxildir.
Hüquq Təhsili Cəmiyyətinin (HTC) 2008-ci ildə hakimlərə qarşı inzibati məsuliyyətə dair kitab buraxmasından sonra kitabda adları çəkilən hakimlərdən biri, Hakim Qəzənfər Kərimov HTC- nin rəhbəri İntiqam Əliyevi və onun həmredaktorunu “şərəf və ləyaqətin alçaldılması”na görə məhkəməyə verdi. HTC kitabında bildirilmişdir ki, hakimlərə qarşı inzibati qərarlar çox vaxt icra edilmir və buna misal kimi, Kərimov barəsində məhkəmə qərarının mətnini Məhkəmə-Hüquq Şurasının internet səhifəsindən götürmüşdür. İl ərzində rayon və apelyasiya məhkəmələri hakimin xeyrinə hökm çıxararaq Əliyevdən cərimə ödəməyi, bunun təkzibini çap etməyi, üzr istəməyi və kitabın bütün nüsxələrini geri götürməyi tələb etmişdir. İlin sonuna kimi Əliyevin şikayəti Ali Məhkəmədə hələ də baxılmaqda idi. Müşahidəçilər əmin idilər ki, səlahiyyətli orqanlar Əliyevi və onun layihəsini icra hakimiyyətinin məhkəmə sistemi üzərində nəzarətini ifşa etdiyi üçün hədəfə alıblar.
Ümumi yurisdiksiyalı məhkəmələr cinayət, mülki və yeniyetmələrlə bağlı işlərə baxmaq hüququna malikdir. Rayon məhkəmələri bu işlərin çoxuna baxır. Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəmə cinayətin qəsdən törədildiyi və yeddi ildən çox həbs cəzasının təyin edilə biləcəyi işlərdə birinci instansiya məhkəməsi kimi çıxış edir. İşlərə üç hakimdən ibarət heyət tərəfindən baxılır. Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Hərbi Məhkəmə hərbçilər tərəfindən törədilmiş ağır cinayətlərlə bağlı eyni cür fəaliyyət göstərir. Rayon məhkəməsində və ya Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəmədə ilk məhkəmə dinləmələrinə ya bir hakim və ya üç hakimdən ibarət heyət rəhbərlik edir. Apelyasiya Məhkəməsində baxılan işləri isə üç və ya daha çox hakimdən ibarət heyət dinləyir. Ali Məhkəmə işlərə ilkin olaraq üç hakimdən ibarət tərkibdə baxır. Onların hökmundən ən ali məhkəmə instansiyası olan və doqquz hakimdən ibarət Plenuma şikayət edilə bilər. Bütün ölkə vətəndaşları konstitusiya ilə bağlı məsələlərlə Konstitusiya Məhkəməsinə şikayət etmək hüququna malikdir.
Konstitusiya bir şəxsin eyni cinayətə görə iki dəfə məhkəmədə işinə baxılması və/ya ittiham edilməsini qadağan etsə də Səyyarə Heydərova 2005-ci ildə həbs edildiyi hadisə ilə bağlı 22 aprel tarixində həmin hadisə ilə əlaqədar olaraq yenidən şərti olaraq məhkum olunmuşdur. Heydərova 2005-ci ildə yaşadığı binanın həyətindəki ağacların qanunsuz kəsilməsinin qarşısını almağa cəhd edərkən həbs edilmişdi. O, dörd nəfəri döydüyünə görə ittiham edilmiş və həbsxanaya göndərilmişdi. Yerli insan hüqüqları müdafiəçiləri əmindirlər ki, o, həyətlərində aparılan tikinti işlərinə qarşı şikayət etmək üçün qonşularını bir araya gətirdiyinə görə həbs edilmişdir. Heydərova 2007-ci ildə həbslərinə etiraz əlaməti olaraq, aclıq aksiyasına başlamış və aclıq aksiyasında iştirak edən digər qadın məhbus öldükdən sonra azadlığa buraxılmışdır. Heydərova ikinci dəfə şikayət etsə də ilin sonuna onun şikayəti baxılmaqda idi.
Ölkə 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olduqdan sonra vətəndaşlar iş üzrə Ali Məhkəmənin ilk hökmü verildikdən sonra altı ay ərzində onun qərarlarından Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə şikayət etmək hüququ əldə etdilər. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, vətəndaşlar il ərzində bu hüquqdan tez-tez istifadə ediblər. Avropa Məhkəməsi hesab etmişdir ki, hökumət əleyhinə çıxardığı 12 hökmdən heç biri ilin sonuna tam icra edilməmişdir.
8 oktyabr tarixində Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi hökumətə qarşı qaldırılmış iki işə dair hökm çıxardı. Məhkəmə Ədliyyə Nazirliyinin təşkilatı qanunsuz olaraq ləğv etdiyini iddia edən Təbiəti Mühafizə Cəmiyyəti adlanan bir QHT və onun sabiq sədri Sabir İsrafilovun xeyrinə hökm çıxarmışdır. Məhkəmə İsrafilova pul təzminatının verilməsini müəyyən etmişdir. Məhkəmə həmçinin 1994-cü ildə Bakı metrosunda partlayışın törədilməsində ittiham edilən Rahib Maksimovun xeyrinə də hökm çıxarmışdır. Məhkəmə qərara almışdır ki, hökumət Maksimovun apelyasiya şikayətinə düzgün baxmamış və apelyasiya şikayətinə yenidən baxmağı tövsiyə etmişdir..
Məhkəmə-Hüquq Şurası hakimlərə təlimlərin keçirilməsi məqsədilə beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığını davam etdirmişdir.
Dövlət, kommersiya və ya peşə sirləri və yaxud da məxfi, özəl və ya ailə məsələlərini nəzərdə tutan işlər istisna olmaqla, qanun açıq məhkəmə iclasının keçirilməsini təmin edir. Amma il ərzində beynəlxalq müşahidəçilər bu qanunun təcrübədə icrası zamanı çoxsaylı pozuntular aşkar ediblər.
Qanun cinayət işlərində təqsirsizlik prezumpsiyasını təmin etsə də, sübutlara baxılması, məhkəmədə müttəhimlərin şahidlərlə üzləşdirilməsi və sübutları təqdim etməsi, imkansız müttəhimlər üçün məhkəmənin təsdiq etdiyi vəkillərin tutulması, müttəhim və prokurorlar üçün apelyasiya hüquqlarına təcrübədə riayət edilməmişdir.
Beynəlxalq müşahidəçilər hakimin müttəhimi öz hüquqları barədə və ya ona qarşı irəli sürülmüş ittihamlar barədə məlumatlandırmamasına dair çoxsaylı hallar aşkar etmişlər. Təqsirsizlik prezumpsiyasının aşkar şəkildə pozulmadığı hallarda belə, təqsirli bilinən şəxsin əlləri qandallı bağlı dəmir qəfəsə salınması praktikası dolayı yolla bu hüququn pozulmasını göstərir. Bundan əlavə, hakimlər çox vaxt hökmü açıq oxumamışlar ki, bu da müttəhimin hökmun arxasında duran səbəbi bilməməsi ilə nəticələnmişdir.
Andlılar məhkəməsindən istifadə edilməyib. Xarici və yerli müşahidəçilərin məhkəmələrdə iştirakına adətən icazə verilsə də Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəmə və Hərbi Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəmə 2006 və 2007-ci illərdə ATƏT-in məhkəmə müşahidəçilərinin girişini ciddi surətdə məhdudlaşdırmışdır. Bəzi dinləmələrdə oturacaq yerlərinin kifayət qədər olmaması və kiçik məhkəmə otaqları dinləmədə insanların iştirakının qarşısını almışdır. Məhkəmənin vaxtı və keçirilmə yerinə dair məlumat çox vaxt mövcud olsa da, burada da istisnalar olmuşdur, xüsusən də Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəmə ilə bağlı.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|