Azərbaycan təqribən doqquz milyon əhalisi olan və hökumətə prezidentinin rəhbərlik etdiyi bir respublikadır
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Siyasi motivlərə görə saxlanılanların dəqiq sayına dair heç bir etibarlı məlumat yoxdur. Siyasi motivlərə görə saxlanılanların əksəriyyətinə sonradan “inzibati həbs” kimi qələmə verilən 10-15 günlük müddətə həbs cəzası verilmişdir.
Hökumət ümumiyyətlə BQXK kimi beynəlxalq humanitar təşkilatlar üçün siyasi məhbus olması güman edilən şəxsləri qeyri-məhdud sayda ziyarət etmələrinə icazə vermişdir.
Qanun mülki işlər üzrə müstəqil və qərəzsiz andlıların iştirakını nəzərdə tutmur. Rayon məhkəmələri mülki işlər üzrə ilkin baxış yurisdiksiyasına malikdirlər; apelyasiya şikayətləri Apelyasiya Məhkəməsi və sonra isə Ali Məhkəmə tərəfindən baxılır. Vətəndaşlar insan haqlarının pozulmasının qarşısının alınması və belə pozuntular nəticəsində vurulan ziyana görə təzminatın ödənilməsi üçün məhkəməyə müraciət etmək hüququna malikdirlər. Cinayət işlərində də vətəndaşlar öz işlərinə dair Ali Məhkəmənin çıxardığı ilk hökmündən sonra 6 ay ərzində İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinə müraciət edə bilərlər.
Qanun şəxsi həyata, məktublaşmalara və digər şəxsi ünsiyyətə əsassız müdaxiləni və nəzarəti qadağan etsə də, təcrübədə hökumət bu qanuni qadağalara riayət etməmişdir.
Konstitusiya yaşayış yerində axtarışın keçirilməsinə yalnız məhkəmə qərarı ilə və ya qanunda nəzərdə tutulmuş xüsusi hallarda icazə verir, lakin hakimiyyət orqanları adətən müvafiq sanksiya olmadan axtarışlar keçirmişlər. Çoxları düşünür ki, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi və Daxili İşlər Nazirliyi xarici vətəndaşların, tanınmış siyasi və biznes xadimlərinin və beynəlxalq danışıqlarda iştirak edən insanların telefon və internet danışıqlarına nəzarət edir. Bu halların birində Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi Avroviziya mahnı müsabiqəsi zamanı Ermənistana yazılı mesajla səs verən 43 nəfəri müəyyən etmiş və onlardan bəzilərini dindirmişdir. Araşdırma apardıqdan sonra, müsabiqəni təşkil edən Avropa Yayımlama Birliyi ölkənin İctimai televiziyasını cəzalandırmamağı qərara alaraq, qaydaları elə formada dəyişmişdir ki, gələcəkdə verilişi ölkədə yayımlayan televiziya şirkəti əməkdaşlıq etdiyi telefon operatorunun davranışına görə məsuliyyət daşıyacaqdır.
Polis cinayətdə şübhəli bilinənlərin ailə üzvlərini qorxutmağı və təqib etməyi davam etmişdir. Bu il ərzində insan haqlarının qorunmasına nəzarət edən yerli müşahidəçilər mülkiyyət hüquqları ilə əlaqədar məsələlərdə hüququn aliliyi və müvafiq məhkəmə prosesinə münasibətdə nöqsan və çatışmazlıqların olması ilə bağlı narahatlıqlarını bildirmişlər. Yerli müşahidəçilər məlumat vermişlər ki, mülkiyyət hüququ ilə bağlı il ərzində qeydə alınan şikayətlərin sayı keçən illərlə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Məsələn, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti dənizkənarı bulvarın yaxınlığında yerləşən tarixi binanın sakinlərinə elan etmişdir ki, dərhal binanı tərk etsinlər çünki bina söküləcəkdir. İnsan haqları müdafiəçiləri qeyd etmişlər ki, bu sakinlərə heç bir təzminat verilməmişdir və onları çıxmağa məcbur etmək üçün binada su, işıq və qaz təchizatı dayandırılmışdır. Binanın sakinləri məhkəməyə müraciət etsələr də, məhkəmə ilin sonuna qədər qərar çıxarmamış, bina isə sökülmüşdür.
Söz və mətbuat azadlığı
Qanun söz və mətbuat azadlığını təmin edir və mətbuat senzurasını qadağa edir. Buna baxmayaraq, təcrübədə hökumət əksər hallarda bu hüquqları pozur. İl ərzində hökumət media azadlığının daha da məhdudlaşdırılmasına yönələn bir sıra addımlar atmışdır.
BMT-nin Qlobal Dövrü İcmalı il ərzində Vətəndaş və Siyasi Hüquqlara dair Beynəlxalq Konvensiyaya aid Azərbaycanın öhdəliklərindən yazarkən, bu ölkənin söz azadlığına ciddi məhdudiyyətlərin qoyulması ilə bağlı öz narahatçılığını bildirmişdir. 2008-ci ildə İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsi verdiyi qərarda Azərbaycanın Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası tərəfindən təmin edilmiş söz azadlığı prinsipinin pozmasını qeyd etmişdir. Müxalifət qəzetlərinin çap olunmaqda davam edilməsinə və insan haqları fəallarının əksəriyyətinin təqib olunmaq qorxusu olmadan işlərini davam etməklərinə baxmayaraq, hökumət bəzi hallarda dövlət məmurlarını və onların fəaliyyətini tənqid edənləri cəzalandırmışdır.
Mart ayında keçirilən referendum mətbuat azadlığını məhdudlaşdıran bəzi dəyişikliklər də daxil olmaqla, Konstitusiyada bir sıra dəyişikliklər etdi. Bu dəyişikliklərə öz razılığı olmadan kimisə video kamera ilə və ya fotoaparatla çəkmək qadağası da daxil oldu. Hökumət həmçinin kütləvi informasiya vasitələrinə aid qanunda da əlavələr etməklə hər hansı bir nəşrin bağlanılmasını asanlaşdırdı.
2008-ci ildə yaradılan Mətbuata Dövlət Dəstəyi Fondu 1 sentyabr tarixində 55 media vasitələrinə yardım məqsədilə verilən ilk qrantları elan etdi. Fond həm dövlət, həm də müxalifət qəzetlərinə yardım ayırarkən, bəzi şərhçilər bu addımı onsuz da nəzərətdə olan mətbuatın gələcəkdə maliyyə yardımları vasitəsilə daha da məhdudlaşdırılacağına hesablanmış bir addım kimi səciyyələndirdilər.
Dövlət məmurlarını fəaliyyətlərinə görə tənqid edərkən bəzi jurnalistlərin bu təhqirə, təhdidə və fiziki zorakılıq aktlarına məruz qalmaları onların peşəkar həyatları ilə əlaqəli kimi görünürdü. Sərhədsiz Reportyorlar məlumat vermişlər ki, müstəqil müxbirlər və müxalifət müxbirləri fəaliyyətlərinə görə daim təzyiq altındadırlar.
Görkəmli müxbirlərin fikrincə, şirkətlər və təsisatlar dövlət təmsilçilərinin birbaşa və ya dolayısı olaraq etdiyi tövsiyələrinə görə müxalifət qəzetlərində reklam yerləşdirməkdən çəkinirlər və buna görə də müxalifət qəzetlərində ödənişli reklamlar yerləşdirilməmişdir.
Bir sıra müxalifət və müstəqil media vasitələri il ərzində fəaliyyət göstərmişlər. Obyektiv və peşəkar məlumatın verilməsi nadir hal olsa da, mətbuat hökumətin siyasətinə dair fərqli baxışlar ifadə etmişdir. . Lakin, teleradio yayım vasitələri xəbərlərin işıqlandırılmasında demək olar ki, tam şəkildə dövlətin mövqeyinə uyğun mövqedən çıxış etmişdir.
Ölkədə mətbuat orqanlarının əksəriyyəti hakim partiyaya, müxalifət partiyalarına mənsub olmuş və ya tanınmış dövlət məmurları ilə əlaqəli olduqları hesab edilmişdir. Ölkədə 8 milli və 14 regional televiziya stansiyası olmuşdur. Əlavə olaraq 11 yerli radio yayımlama şirkəti var idi. Hakimiyyət ölkənin FM tezliklərində Amerikanın Səsi, Azad Avropa/Azadlıq Radiosu və BBC radiolarının yayımını qadağan etdi. Bu beynəlxalq yayımlar olmadan ictimaiyyət qərəzsiz məlumat almaq imkanından məhrum oldu. Şəhər və rayon səviyyəli məmurlar tərəfindən maliyyələşdirilən digər qəzetlər də var. Həm iqtidar, həm də müxalifət qəzetlərinin gündəlik dövriyyəsi çox aşağı olaraq, əksər hallarda 5000 ədədi keçmir ki, bunların da böyük hissəsi paytaxtın payına düşür.
Özəl telekanalların bir hissəsi fəaliyyət göstərmiş, lakin, bəzi müstəqil mətbuat araşdırmaları göstərir ki, bu telekanalların proqramlarında hakim partiyanın xeyrinə qərəzli verilişlər yayımlanır. Auditoriyanın lideri sayılan ANS televiziyası 2006-cı ildə Milli Televiziya və Radio Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|