Azərbaycan Texniki Universiteti “Avtomobil texnikası” kafedrası

texniki  vəziyyəti 

strukturparametrlərinin  ədədi 

qiymətləri ilə qiymətləndirilir: 

-

 

strukturparametrinin nominal və ya başlanğıc qiyməti; 

-

 

strukturparametrinin buraxılabilən  qiyməti; 

-

 

strukturparametrinin həddi  qiyməti; 

Avtomobil, aqreqat və ya qovşaq üç texniki vəziyyətdən birində ola bilər: 

   - saz və işləmə qabiliyyətli; 

   - nasaz, lakin hələ işləmə qabiliyyətli; 

   - nasaz və işləmə qabiliyyətsiz. 

    Sonuncu texniki vəziyyət aqreqat və ya qovşaqda imtina baş verdikdə yaranır. 

    Digər  maşın  və  mexanizmlər  kimi  nəqliyyat  vasitəsinin  də  texniki  vəziyyəti  istismar 

prosesində  sabit  qalmır,  yürüş  (işləmə  müddəti)  artdıqca  müxtəlif  amillərin  təsirindən  pisləşir. 

Bunun  qarşısını  almaq  üçün  texniki  istismarda  müxtəlif  vasitələrdən  (texniki  qulluğu  planlı 

surətdə  yerinə  yetirməklə,  diaqnostikanı  geniş  tətbiq  etməklə,  bir  çox  praktiki  məsələləri 

etibarlılıq  nəzəriyyəsinin  köməyi  ilə  həll  etməklə  və  s.)  istifadə  edilir.  Bu  cəhəti  avtomobilin 

tormoz mexanizminin misalında nəzərdən keçirək (şəkil   ). 

---

10 

 

 

 

Şəkil    . Texniki qulluğun aparılma sxemi. 

y

 - texniki vəziyyətin parametri; 

l

 - yürüş, km. ilə; A -   imtina oblastı; B - işləmə oblastı. 

 

     Sxemdən  görünür  ki,  avtomobilin  yürüşü  artdıqca  (0-dan 

1

l

  -ə  qədər)  tormoz 

mexanizminin  texniki  vəziyyətini  qiymətləndirən  parametr  -  araboşluq  böyüyür,  çünki  detallar 

yeyilir. 

1

l

  yürüşündə  araboşluq  maksimum  buraxıla  bilən  qiymətinə  çatır.  Mexanizmin  sonrakı 

istismarı  qəzaların  baş verməsinə  səbəb olur. Deməli, tormoz  mexanizmi  öz  funksiyasını ancaq 

1

...

0

l

  intervalında  yerinə  yetirə  bilir.  Mexanizmin  işini  bərpa  etmək  üçün  onda  profilaktik 

xarakterli  texniki  təsirlər  (bizim  misalda  nizamlama  işləri)  yerinə  yetirilir,  yəni  texniki  qulluq 

aparılır (

1

l

 yürüşündən sonra). 

      Deməli,  müxtəlif  xarakterli  texniki  təsirləri  yerinə  yetirməkləhər  hansı  mexanizmin 

işləmə  qabiliyyətini  bərpa  etmək  olur 

(

əgəronun  konstruksiyası  imkan  verirsə).  Bizim  misalda 

araboşluğun 

Y

n

 - 

b

Y

qiymətlərində tormoz mexanizmi işləmə qabiliyyətinə malikdir. 

    Parametrləri  texniki  sənədlərdə  göstərilmiş  qiymətlər  hüdudunda  olmaq  şərtilə  nəqliyyat 

vasitəsinin öz funksiyasmı yerinəyetirə bilmə qabiliyyətinə onun