Azərbaycan Texniki Universiteti “Avtomobil texnikası” kafedrası
Yüklə 2,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
42
Nəqliyyat vasitələrinin etibarliliği Etibarlılıq nəzəriyyəsi, riyazi aparatı və statistik üsulu Texnikanın digər sahələrində olduğu kimi (xüsusən radiotexnikada və maşınqayırmada) nəqliyyat vasitələrinin etibarlı işləməsi ilə də etibarlılıq nəzəriyyəsi məşğul olur. Ümumi halda etibarlılıq nəzəriyyəsi maşın və mexanizmlərin köhnəlmə proseslərini nəzərdən keçirir, yəni onların keyfiyyətlərinin zamana görə dəyişmə qanunauyğunluqlarını öyrənir. Tamamilə saz olan hər hansı bir maşın müxtəlif səbəblərə görə istifadə edilmədikdə belə o, müəyyən müddət keçdikdən sonra öz işləmə qabiliyyətini bir qədər itirir. İstismar olunan maşın və mexanizmlərin işləmə qabiliyyətinin itirilməsinin əsas səbəbi yüklərin təsirindən detalların materiallarında daxili gərginliklərin (yorğunluq həddinin) artması nəticəsində onların dağılmaları, yeyilmə proseslərinin təsirindən birləşmələrdəki araboşluqların dəyişməsi, dinamiki və zərbəli qüvvələrin təsirindən birləşmələrdə səslərin və döyüntülərin yaranması, temperaturun yüksəlməsi nəticəsində bəzi detalların iş əsnasında bir-birinə pərçim olunması və s. amillərdir. Bu xüsusiyyətlər nəqliyyatın işində də müşahidə olunur. Nəqliyyat vasitəsinin məhsuldarlığından maksimum istifadə etmək və daşımaların maya dəyərini aşağı salmaq üçün nəqliyyat prosesində hərəkət tərkibinin işləmə qabiliyyəti texniki istismarın tələb etdiyi səviyyədə olmalıdır, yəni onun konstruksiyasında nəzərdə tutulmuş texniki vəziyyət müxtəlif üsullarla qorunub saxlanmalıdır ki, bu üsullardan biri də etibarlılıq nəzəriyyəsinin nəqliyyat sistemində tətbiq edilməsidir. Bu nəzəriyyə aşağıdakıları nəzərdən keçirir: 1. Etibarlılığın kəmiyyət xarakteristikalarının təyin olunma üsullarını öyrənir. 2. İstismar zamanı obyektə (bizim misalda avtomobilə, aqreqata, mexanizmə, detala) təsir edən amillərin fiziki mahiyyətini araşdırır. 3. Etibarlılığını yüksəldilməsi məqsədi ilə müxtəlif təyinatlı konstruktiv, istehsalat və istismar tədbirlərini həyata keçirir. 4. Etibarlılığın tələb edilən səviyyədə saxlanılması üçün mövcud olan istismar üsullarını təkmilləşdirir və s. Etibarlılıq nəzəriyyəsindən istifadə edərək texniki istismarın bir çox praktiki məsələləri asanlıqla həll edilir. Belə ki, bu nəzəriyyə vasitəsilə detalların və aqreqatların resursu təyin edilir, imtinaların baş vermə səbəbləri öyrənilir, ehtiyat hissələrinin tələb olunan miqdarı planlaşdırılır, texniki qulluqlar və təmirlər arası yürüşlər hesablanır, həmçinin korreksiya edilir vəs. Aydındır ki, istehsal edilən nəqliyyat vasitələrinin keyfiyyətləri eyni olmadığı kimi istismar olunan zaman onların texniki vəziyyətinə təsir edən amillər də həddindən çoxdur və müxtəlif xarakter daşıyırlar. Bu cür qarşılıqlı əlaqəni analitik şəkildə ifadə etmək heç cür mümkün deyil. Buna görə hərəkət tərkibinin texniki vəziyyətinin dəyişmə proseslərini nəzərdən keçirərkən etibarlılıq nəzəriyyəsində riyazi aparat kimi
Yüklə 2,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|