| Təcrübə qurğusu.
V həcmində şüşə qabda m1 kütləli, P1 təzyiqli qaz T temperaturunda doldurulur. Qazın halı aşağıdakı tənliklə hesablanır.
(3)
Qazın bir hissəsi sorulub çıxarılır, nəzərə alaraq ki, T=const. (izotermik proses).
Təcrübə qurğusunun sxematik təsviri.
1-sıxaclı şüşə qab
2-elektron tərəzi
3-manometr
4- tərəzi
5-Kamovski nasosu
6-rezin şlank
Sorulduqdan sonra qazın kütləsi m2, təzyiqi P2, kimi təyin olunur.
(4)
(4) və(3)-ün fərqindən molyar kütləni təyin edək.
(5)
(5) tənliyi ilə məlum temperatur, həcm, kütlə fərqi və təzyiqlər fərqindən molyar kütləni təyin edirik.
Təcrübə qurğusunda havadan istifadə olunur, yəni azot, oksigen və digər elementin qarışığından. Qaz qarışığı üçün yalnız orta molyar kütlədən danışmaq olar. təcrübə yolu ilə (5) tənliyindən təyin olunur.
Təsəvvür edək ki, qaz 2 komponentdən ibarətdir: a və b, hər komponentin halı Mendeleyev-Klapeyron tənliyindən tapılır.
(6)
Burada:
pa və pb , - uyğun olaraq «a» və «b» qazlarının parsial təzyiqləridir.
ma və mb -qaz qarışıqlarının kütləsi
µa və µb –molyar kütlə
(6) və (7) tənliyini Dalton qanununda nəzərə alsaq və tənlikdə dəyişiklikləri nəzərə alsaq
(8) tənliyindən alarıq:
(9) tənliyindən asanlıqla aşağıdakı tənliyi alırıq
Burada: ρ – kolbadakı havanın sorulmayaqədərki sıxlığıdır.
İşin yerinə yetirilməsi ilə bağlı tapşırıqlar.
Hava ilə birgə kolbanı elektron tərəzidə çəkin.
Tıxacın köməyilə rezin boru kolbaya birləşdirilir və manometrin göstəricisi 0,8 kq olana qədər hava sorur.
Kolba sıxacla bağlanır və nasosdan ayrılır.
Yenidən kolba çəkilir və qazın kütlə fərqi təyin olunur.
Atmosfer təzyiqi ilə kolbanın daxilində olan təzyiqlərin fərqi 0,8 kq .
Kolbanın daxilindəki temperatur otaq temperaturuna bərabər götürülür.
Kolbanın həcmi əvvəldən məlum olur.
Alınmış nəticələr cədvəldə qeyd olunur.
Təcrübə 3 dəfə təkrarlanır, (6) və (10) tənliklərindən molyar kütləni və sıxlığı təyin etmək.
Mütləq və nisbi xətanı təyin edərək aşağıdakı formada yazılır
Dostları ilə paylaş: |
