422
Kürdəmir hidr., sadə. Girdiman çayından Kürdəmir Ģəhərinə çəkilmiĢ
arxın adıdır. Arx eyniadlı Ģəhərin adını daĢıyır.
KürdəmiĢ oyk., mür. Göyçay r-nunun Qızılağac i.ə.v.-də kənd.
Düzənlikdədir. Oykonim kür (çay, su) və dəmi/demi (dəmyə, su çıxmayan yer)
sözlərindən, -ş (burada Ģiddətləndirmə bildirir) Ģək.-sindən ibarət olub,
"tamamilə su çıxmayan yer, dəmyə, əkilməyən sahə" mənasındadır. 1917-ci və
1933-cü illərdə ġamaxı r-nu ərazisində də eyniadlı kənd qeydə alınmıĢdır.
Oronim keçən əsrdə Kürdəmiç, Kürdəmic variantlarında iĢlənmiĢdir.
Kürddərəsi hidr., sadə. Gədəbəy r-nu ərazisində çay. ġamxor çayının
yuxarı hövzəsindədir. AraĢdırmalara görə, çay baĢlanğıcını ġahdağ silsiləsinin
yamacındakı Qurddərəsi deyilən yerdən aldığı üçün həmin dərənin adını daĢıyır.
Oronim təhrif olunaraq hidronimə keçmiĢdir.
Kürdəsər oyk, mür. Lerik r-nunun Nüvədi i.ə.v.-də kənd. Dağlıq
ərazidədir. Kəndin əhalisi talıĢ dilində danıĢan kürdlərdən ibarətdir. Bu fakta
istinad edən tədqiqatçılar oykonimi "kürdlər yaĢayan yüksəklik, təpə" kimi izah
edirlər. Yerli əhali kəndin adını Qurdəsə kimi tələffüz edir və oykonimi "qurd
kəndi" mənasında izah edir. BaĢqa bir ehtimala görə isə, kəndin adı talıĢ
dilindəki kirdə (Azərb. dilində girdə, yumru, dəyirmi) və sər (baĢ) sözlərindən
ibarət olub, "dəyirmi baĢlı" mənasındadır. Kəndin coğrafi mövqeyini əks etdirir.
Kürdhacı oyk, sadə. Laçın r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Kürdhacı
çayının sahilində, Qarabağ silsiləsinin yamacındadır. KeçmiĢ adı QasımuĢağı
olmuĢdur. Oykonim yerli əhalinin dilində Qurdqajı kimi tələffüz edilir və "qurd
aĢırımı" Ģəklində izah olunur. Kəndin adının belə dəyiĢməsi rus dilində olan
ədəbiyyatdan uğursuz tərcümənin nəticəsidir.
Kürdhacı hidr., sadd. Laçın r-nu ərazisində çay. Çay adını ərazisindən
axdığı Kürdhacı kəndindən almıĢdır.
Kürdili or., mür. Xəzər dənizi ilə Qızılağac körfəzi arasında yarımada.
Oronim Kür çayının adından və coğrafi termin olan dil (dəniz, göl və çayların
sahil zonasında qum və çınqıllardan ibarət alçaq, hamar səthli uzunsov quru
zolağı) sözlərindən ibarətdir.
Kürdili oyk., sadə. Neftçala r-nunun ġirvanlı i.ə.v.-də kənd. Xəzər
dənizi sahilindədir. Kənd Kürdili yarımadasının adı ilə adlanmıĢdır.
Kürdkənd or., mür. ġərur r-nunun ġəhriyar i.ə.v.-də kənd.
Düzənlikdədir. Oykonim kürd (etn.) və kənd sözlərinin birləĢməsindən düzəlib,
"kürdlərin kəndi" mənasındadır. 1933-cü ildə Kürtkənd variantında qeydə
alınmıĢdır. 2003-cü ildən kəndin adı Kürkənd kimi rəsmiləĢdirilmiĢdir.
Kürdqobu hidr., mür. Ağsu və Kürdəmir r-nları ərazisində çay.
Girdiman çayından ayrılıb bilavasitə Qarasuya tökülür. Tədqiqatçılara görə,
hidronim Qurdqobu (canavar dərəsi) adından təhrifdir. Hidronimin kürd etn.-
indən və qobu (kiçik dərə, yarğan, çay dərəsi, dərin arx və s.) sözündən düzəlib,
"kürdlərə məxsus çay dərəsi" mənasında olması da ehtimal edilir.
423
Kürdlər oyk., sadə. 1. Ağcabədi r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd.
Qarqar çayının sahilində, Qarabağ düzündədir. Kənd musanlı tayfasının kürdlər
tirəsinin məskunlaĢması nəticəsində yaranmıĢdır; 2. Ağdam r-nunun Əlimədədli
i.ə.v.-də kənd. Dağətəyi ərazidədir. Yerli əhalinin məlumatına görə, vaxtilə
kürddilli
ailələrin məskunlaĢması nəticəsində yarandığına görə belə
adlandırılmıĢdır; 3. Cəbrayıl r-nunun Sirik i.ə.v.-də kənd. Qarabağ silsiləsinin
ətəyindədir. Yerli əhalinin məlumatına görə, keçmiĢ adı Hacıisaqlı olmuĢdur.
Əvvəllər bu ərazidə Zəngəzur qəzasındakı Ģotlanlı kürd tayfasına məxsus qıĢlaq
yeri (Kürdlər qıĢlağı adlanırdı) olmuĢdur. Sonralar burada salınmıĢ yaĢayıĢ
məntəqəsi köhnə qıĢlağın adı ilə tanınmıĢdır. Əslində isə kənd sakinlərinin
kürdlərlə heç bir etnik əlaqəsi yoxdur. 1922-ci ildə çap edilmiĢ yaĢayıĢ
məntəqələrinin siyahısında da kəndin adı Hacıisaqlı kimi qeydə alınmıĢdır; 4.
Cəlilabad r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Burovar silsiləsinin Ģm.-Ģ. ətəyindədir.
YaĢayıĢ məntəqəsi XIX əsrin ortalarında panavand tayfasının kürdlər tirəsinin
oturaqlaĢması nəticəsində yaranmıĢdır; 5. Füzuli r-nunun-Əbdürrəhmanlı i.ə.v.-
də kənd. Düzənlikdədir. Mehdibəy Kürdü də adlanır. YaĢayıĢ məntəqəsi
Mehdibəy adlı Ģəxsə məxsus kürd ailələrinin məskunlaĢması nəticəsində
yaranmıĢ və məskunlaĢan ailələrin ümumi adını qəbul etmiĢdir. Etnotoponimdir.
Kürdmahmudlu oyk., sadə. ĠmiĢli r-nunun Xəlfəli i.ə.v.-də kənd.
Düzənlikdədir. YaĢayıĢ məntəqəsi kürdmahmudlu tayfasının burada
məskunlaĢması nəticəsində yaranmıĢdır. Kənd bu tayfanın adını daĢıyır.
KürdmaĢı oyk., sadə. Ġsmayıllı r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd.
Dəvəbalan çayının sahilində, dağətəyi ərazidədir. XIX əsrdə kəndin adı rusca
KurtmaĢı variantında qeydə alınmıĢdır. Tədqiqatçılara görə, oykonim Qurd
ləqəbli Maşı adlı Ģəxsin adından yaranmıĢdır. Oykonimin bitki adından
yarandığını da güman etmək olar.
KürdĢaban oyk., sadə. Göyçay r-nunun Məlikkənd i.ə.v.-də kənd.
ġirvan düzündədir. Oykonim kürd (etn.) və Şaban (Ģ.a.) sözlərinin
birləĢməsindən əmələ gəlmiĢdir. YaĢayıĢ məntəqəsi ilk dəfə orada məskən
salmıĢ Kürd Şabanın nəslinin adını daĢıyır.
Kürdüvan oyk., düz. Ġsmayıllı r-nunun Basqal i.ə.v.-də kənd. Niyaldağ
silsiləsinin ətəyindədir. Oykonim kürd (etn.) və -van (məkan bildirən Ģək.)
komponentlərindən düzəlib, "kürdlər olan yer" mənasındadır. 1917-ci ildə
kəndin adı Kürdivan variantında qeydə alınmıĢdır. Oykonimin kür (çay, su)
sözündən və divan/duvan türkdilli tayfa adından yaranması da mümkündür.
Kürdyurd or., mür. Goranboy r-nu ərazisində dağ. Goran və Buzluq
çayları arasında yerləĢir. Hün. 2190 m. Oronim kürd (etn.) və yurd (məskən)
komponentlərindən düzəlib. Görünür, dağın ərazisi maldar kürdlərin yaylaq yeri
olduğundan belə adlandırılmıĢdır.
Kürəkçay hidr., mür. Xanlar, Yevlax və Goranboy r-nları ərazisində
çay. Kürün sağ qoludur. Mənbəyini Murovdağ silsiləsinin Ģm. yamacından
424
(3100 m. yüksəklikdən) alır. Ən böyük qolları sağdan Ağsu, Sarısu, Buzluq və
ya Balakürək çayları, soldan isə Azad və Korçaydır. Çaykənd kəndindən aĢağıda
suvarma üçün istifadə edilir. Çayın üstündə kiçik SES tikilmiĢdir. Hidronim
mənbələrdə XIV əsrdən məlumdur. Tədqiqatçılara görə, çayın adı qəd. türk
dillərindəki kürək/kükrək (qaçan, sürətlə axan; yuyub aparan) sözü ilə bağlı olub,
"sürətli çay, iti axan çay" mənasındadır.
Kürəkçay oyk, mür. Goranboy r-nunun Goranlı i.ə.v.-də qəsəbə, d.y.
stansiyası. Düzənlikdədir. Kürəkçay d.y. stansiyası yanında salınmıĢdır. D.y.
stansiyası 1908-ci ildə tikilmiĢ, yaxınlıqdan axan Kürəkçayın adı ilə
adlandırılmıĢdır. YaĢayıĢ məntəqəsinin adı da çayın adındandır.
Kürəkçi oyk., sadə. Yardımlı r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. ViləĢ
çayının sahilində, PeĢtəsər silsiləsinin ətəyindədir. YaĢayıĢ məntəqəsi pirembel
tayfasının kürəkçi tirəsinin məskunlaĢması nəticəsində yaranmıĢdır.
Kürəkçidağ/Kürkaçidağ or., mür. AbĢeron r-nu ərazisində dağ.
Veqver çayının sol sahilində yerləĢir. Hün. 521 m. Əsl adının Kürgəcə olduğu
söylənilir. Tədqiqatçılar oronimi tat dilindəki kürg/qurq (canavar) və cə (yer)
sözlərinin birləĢməsi hesab edərək "canavar yaĢayan yer" kimi izah edirlər.
Azərb. dilinin Bakı dialektində kürgə "qotman, ot tayası" mənasında iĢlənir.
Odur ki, oronimi "qotmana bənzər dağ" kimi də izah etmək olar.
Kürkəndi oyk., mür. Sabirabad r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Muğan
düzündədir. Oykonim Kür (çayın adı) və kəndi sözlərindən düzəlib, "Kür keçən
kənd, Kürün yaxınlığındakı kənd" mənasındadır.
Kürkün oyk., sadə. Quba r-nunun Alpan i.ə.v.-də kənd. Qusar maili
düzənliyindədir. Tədqiqatçıların fikrincə, oykonim ləzgi dilindəki kürkün
sözündən olub, "yüksəkliyin yamacı" mənasını bildirir. YaĢayıĢ məntəqəsi təbii-
coğrafi mövqeyinə görə belə adlandırılmıĢdır.
Kürküt hidr., sadə. Qax r-nunda çay. Əyriçayın qollarından biridir.
Böyük Qafqazın c. yamacından axır. Hidronim türk dillərindəki "kükrəyən,
uğuldayan" mənalı küküröt sözündəndir.
Kürmük/Qurmux hidr., sadə. l.Qax r-nunda çay. Qanıx çayının sol
qoludur. Mənbəyini BaĢ Qafqaz silsiləsinin c. yamacından (3280 m.
yüksəklikdən) alır. Alazan-Əyriçay vadisinə çıxdıqdan sonra bir çox qollara
ayrılır. Çayda güclü sel hadisələri baĢ verir; 2. Qax r-nunun Ġlisu kəndi
yaxınlığında min. bulaqlar. Qurmux çayının sağ və sol sahilində yerləĢir. Az
minerallı olub, suyu mülayim-isti iki bulaqdan ibarətdir. Hidronimə ilk dəfə XI
əsr gürcü mənbəyində təsadüf edilmiĢdir. Tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki,
hidronim qədim türk dillərindəki körmük (gölməçə) sözündəndir. Çayın adı
mineral bulaqlardan alınmıĢdır.
Kürsəngi oyk., sadə. Salyan r-nunun Qaraçala qəsəbə i.ə.v.-də qəsəbə.
Cənub-ġərqi ġirvan düzündədir. Keçən əsrin ortalarında 1 №-li sovxozun 3 №-li
Ģöbəsinin malikanəsi yanında salınmıĢ qəsəbə 1965-ci ildən yaxınlığındakı
425
Kürsəngi dağının adı ilə adlandırılmıĢdır. Dağ keçmiĢdə maldar ellərin qıĢlaq
yeri olmuĢdur.
Kürsəngi or., mür. Salyan r-nu ərazisində dağ və sönmüĢ palçıq
vulkanı. Cənub-ġərqi ġirvan düzündədir. Kür-Araz ovalığının ən böyük palçıq
vulkanlarından biridir. Hün. 77 m. Oronim Kür (çayın adı) və fars dilindəki səng
(daĢ, qaya) sözlərindən düzəlib (burada -i mənsub.Ģək.-sidir), "Kür daĢı"
mənasındadır.
Kürtport or., mür. Goranboy r-nu ərazisində dağ. Murovdağ
silsiləsinin Ģm. yamacındadır. Hün. 2190 m. Oronim türk dillərində, o cümlədən
Azərb. dilinin dialektlərində "qar, qar yığını" mənalarında iĢlənən kürt və
pərt/port (parıldayan, iĢıldayan) sözlərindən düzəlib, "qarı parıldayan dağ"
mənasındadır.
Küsəkəran oyk., mür. Lerik r-nunun Veri i.ə.v.-də kənd. PeĢtəsər
silsiləsinin yamacındadır. Yerli əhali arasında Küsəkən Ģəklində iĢlənir.
Oykonim talıĢ dilindəki kü (dağ), sə (üst) və kəran (burada "kənd"
mənasındadır) sözlərindən düzəlib, "dağın üstündə, dağın zirvəsində salınmıĢ
kənd" mənasındadır. YaĢayıĢ məntəqəsi təbii-coğrafi mövqeyinə görə belə
adlandırılmıĢdır.
Küsnət oyk., sadə. 1. Qəbələ r-nunun Qəbələ Ģəhər i.ə.v.-də kənd. BaĢ
Qafqaz silsiləsinin yamacındadır. Kənd Quba r-nunun Küsnət kəndindən çıxmıĢ
ailələrin məskunlaĢması nəticəsində yaranmıĢdır; 2. Quba r-nunun Küpçal i.ə.v.-
də kənd. BaĢ Qafqaz silsiləsinin ətəyindədir. YaĢayıĢ məntəqəsi əvvəlcə indiki
Vladimirovka kəndinin yerində idi və Dağıstanın Küsnət kəndindən qədimdə
gəlmiĢ ailələrin məskunlaĢması nəticəsində yaranmıĢdı. Rus ailələri ora
köçürüldükdən sonra küsnətlilərin bir hissəsi indiki Küsnət kəndinin əsasını
qoymuĢ, digər hissəsi isə Qəbələ r-nuna gedərək Küsnət kəndini yaratmıĢdılar.
Küsnət sözü AğdaĢ r-nunda "ağır-xasiyyətli, qaraqabaq" mənalarında iĢlənir. Bu
sözün türk dillərində "payızlıq", "dağlıq ərazı". "quzey" mənaları da vardır.
Küsnətqazma oyk., mür. Quba r-nunun Küpçal i.ə.v.-də kənd.
Qızılqaya yaylağının ətəyindədir. KeçmiĢdə Qazma Küsnət, Küsnət qazmaları,
Küsnət qıĢlaq da adlanmıĢdır. YaĢayıĢ məntəqəsi XIX əsrin ortalarında Küsnət
kəndinə məxsus pay torpağında həmin kənddən çıxmıĢ ailələrin məskunlaĢması
nəticəsində yaranmıĢdır. Oykonim Küsnət (kənd adı) və qazma (ev tipi)
komponentlərindən düzəlib, "Küsnət kəndinin qazmaları" mənasındadır.
Kyunçal/Günçal/Künçal oyk., mür. Siyəzən r-nunun AğbaĢ i.ə.v.-də
kənd. Samur-Dəvəçi ovalığındadır. Əsli Günçaldır. Yerli əhali arasında
Güneyçal da adlanır. Oykonim "Güneydəki çalda, yalda yerləĢən kənd"
mənasındadır. Oykonim 1917-ci ildə də Günçal variantında qeydə alınmıĢdır.
Kyunçal (Qyunçal) bu coğrafi adın rusca tələffüz formasıdır.
426
MÜNDƏRĠCAT
ÖN SÖZ ................................................................................................................ 3
ġƏRTĠ ĠXTĠSARLAR .......................................................................................... 4
Aa ......................................................................................................................... 6
Bb ....................................................................................................................... 96
Cc ..................................................................................................................... 164
Çç ..................................................................................................................... 180
Dd ..................................................................................................................... 205
Ee ...................................................................................................................... 245
Əə ..................................................................................................................... 250
Ff ...................................................................................................................... 271
Gg ..................................................................................................................... 277
Hh ..................................................................................................................... 310
Xx ..................................................................................................................... 332
Ġi ....................................................................................................................... 361
J j ...................................................................................................................... 377
Kk ..................................................................................................................... 378
427
Buraxılışa məsul:
Əziz Güləliyev
Texniki redaktor:
RövĢən Ağayev
Kompyuter səhifələyiciləri:
Ələkbər Kərimov
Aslan Almasov
Korrektor:
Kəmalə Cəfərli
Yığılmağa verilmiĢdir 17.04.2007.
Çapa imzalanmıĢdır 19.07.2007.
Formatı 60x90
1/
16
. Fiziki çap vərəqi 19.
Ofset çap üsulu. Tirajı 10000. SifariĢ 104.
DÜST 5773-90, DÜST 4.482-87
Kitab “CBS-PP” MMC mətbəəsində çap olunmuĢdur.
Bakı, ġərifzadə küçəsi, 3.
Dostları ilə paylaş: |