418
fikirlə meydana gəlmişdir. Əski zamanda Rusiyanın hüdudları böyük və müntəzəm general orduları tərəfindən
mühafizə edilirkən, yenə bu kandrabant məsələsinin böylə zəif bir qüvvəyə verilmişdi. Bu kandraband üzərində
ola biləcək bir mübahisəyə maliyyə naziri məsul ikən qüvvət hərbiyə nəzarətinin olur. Demək vəzifə ayrı,
məsuliyyət də ayrı adamda olur. Beləliklə işin içindən ixtilaf çıxa biləcəyindən o vaxtda maliyyə nəzarətinə
verilirdi.
Sədr - Aşurov.
Aşurov - Mən söyləmək istəmirəm.
Sədr - Sırada natiq olmadığından son söz məruzəçinindir.
Rza bəy Ağabəyov - Möhtərəm əfəndilər! Burada bu təklif qanunun əsasına aiddir. Əsasən qanunun əsasları
müzakirə və təsdiq olunduqdan sonra, təkrar maddə-maddə səsə qoyuldu. Bunu gərək biz əvvəlcə səsə qoya
idik. Və yenə Qarabəy bir takım cərəyanlardan, müəssisələrdən bəhs buyurdular, halbuki mən təklif edərdim ki,
biz məsələnin əsasına gedəlim. Bizə hüdud mühafizə bölüyü lazımdır, ya yox? Bir paraları deyirlər ki, hüdud
gərək açıq olsun, sərbəst ticarət olsun, biz hürriyyət pərvərik, mühafizə bölgü olmasın. Fəqət biz bir kərə qərar
qoymuşuq ki, gömrükxanalar kimi müəssisələr olsun. Madam ki, bunu qəbul etmişsiniz. O halda onlara qüvvə
də verməliyik. Mən başa düşürəm əgər məsələ qanunun əsası üzərinə danışılsa idi. Yoxsa əsas qanunu maddə-
maddə oxuyanda yerindən bir şəxs etiraz edir. Bir maddə xüsusunda bir çox danışıq olur və nəticədə bütün
məsələ əsasilə geri qalır. Və yenə dedilər ki, bu müəssisə hərbiyə nəzarətinin əmrinə verilsin. Bakalım, hərbiyə
naziri bu təklifə razı olacaqmı, ya yox... Deməyəcəkmi "Bən alış-verişçi deyiləm". hər halda onun rəyini
sormalıyıq. Burada polisdən bəhs edildi və söyləndi ki, polisə icabında maliyyə nəzarətinə naloqları, vergilərin
toplanmağı xüsusunda kömək edir. Halbuki, bu da doğru deyildir. Çünki polisyanın vəzifəsi başqa. Vergi
toplamağa məxsusi maliyyə nəzarətinin intizab edəcəyi məmurların vəzifəsi başqadır. Bunun üçün biz gərək hər
bir işi öz müəssisəsinə və öz əhlinə verək ki, arzu edilən eyni nəticə olsun...
Sədr - Mən təklifi səsə qoyuram, kim tərəfdardır rica edirəm əllərini qaldırsın. Kim əleyhinə, kim səs
verməyir? Lehinə 10, əleyhinə 27, səs verməyən 5. Əksəriyyət rəy ilə təklif qəbul edilməyir.
[955 - 956]
Üçüncü
maddəni səsə qoyuram. Kim üçüncü maddəni komisyonun təklif eylədiyi kimi qəbul edir, rica edirəm əllərini
qaldırsın. Kim bunuu əleyhinədir? Kim səs verməyir?
Lehinə 26, əleyhinə 8, səs verməyən 9. Əksəriyyət rəylə maddə qəbul edilir. 4-cü maddəni oxuyunuz.
Katib - Dördüncü maddəni oxuyur.
Sədr - 4-cü maddə xüsusunda kim danışmaq istərdi? 4-cü maddəni səsə qoyuram. Etiraz yoxmu? Etiraz
olmadığından qəbul edilir. 5-ci maddəni oxuyunuz.
Katib - 5-ci maddəni oxuyur.
Sədr - Beşinci maddə xüsusunda kim danışmaq istərdi? 5-ci maddəni səsə qoyuram. Etiraz yoxmu? 5-ci
maddə qəbul edilir. 6-cı maddəni oxuyunuz.
Katib - Oxuyur.
Sədr - 6-cı maddə xüsusunda kim danışmaq istərdi? Səsə qoyuram, etiraz yoxmu? 6-cı maddə qəbul edilir.
7-ci maddəni oxuyunuz.
Katib (Bayram Niyazi) - 7-ci maddəni oxuyur.
Ağabəyov - Rusca tərcümə edir.
Sədr - 7-ci maddə xüsusunda kim danışmaq istərdi? Danış-maq istəyən yoxdursa səsə qoyuram. 7-ci
maddəyə etiraz yoxdur ki? Yoxdursa qəbul edilir. 8-ci maddəni oxuyunuz.
Katib - 8-ci maddəni oxuyur.
Ağabəyov - Eyni maddəni tərcümə edir.
Sədr - 8-ci maddə xüsusunda danışmaq istəyən yoxdur ki? Yoxsa səsə qoyuram. Etiraz yoxdur? Onda 8-ci
maddə qəbul edilir. Birinci maddəyə əlavə cədvəli oxuyunuz.
Katib - Oxuyur.
Sədr - Əvvəlinci maddəyə aid cədvəl xüsusunda kim danış-maq istərdi? Rusca oxuyunuz.
Ağabəyov - Rusca oxuyur.
Sədr - Kim danışmaq istərdi, əvvəlinci maddənin əlavəsi xüsusunda? Səsə qoyuram. Etiraz yoxdur ki?
Əvvəlinci maddəyə əlavə olunan məmurun cədvəli qəbul edilir. Üçüncü maddəyə əlavə edilən cədvəli
oxuyunuz.
Katib - Oxuyur.
Ağabəyov - Tərcümə edir.
Sədr - 3-cü maddənin əlavəsi xüsusunda kim danışmaq istərdi? Danışmaq istəyən yoxdur ki? Səsə qoyuram.
Etiraz yoxdur ki, buna? Etiraz olmadığından üçüncü maddəyə əlavə olunacaq cədvəl qəbul edilir. Müsaidə
verəsiniz növbədəki məsələlərə keçək. Yoxsa bir təklif var ki, məclis qapansın. Buna etiraz yoxdur ki?
İclas qapanır.
İclas qapanır saat 3.10 dəqiqə.
419
Arxiv, f. 895, siy. 1, iş, 128, vər. 1-22.
420
№ 66
Altmış altıncı iclas
18 avqust 1919-cu il.
İclas saat 11.35 dəqiqədə açılır.
Sədr - Həsən bəy Ağayev.
Katib - Mehdi bəy Hacınski.
Sədr - İclas açılır. (Katibə) Yomiyyeyi-müzakiratı oxuyunuz.
Katib – Müzakiratia-yomiyyə: 1 - Daxil olmuş kağızlar. O cümlədən: a) Ağdamda təsis olunacaq xəzinənin
ştatası haqqında; b) Gömrük idarələrində alınan vergilər barəsində maliyyə naziri hüququnun genişləndirilməsi
haqqında. 2) Sülh məhkəmələrinin cinayət işlərində daireyi-nüfuzunun tovşəsi və sülh hakimlərinin təqviysilə
əhvali-xassəyə qarşı icra edilən bəzi cinayətlərə biçiləcək qanunların təbdil və təğyiri haqqında qanun
layihəsinin 3-cü qiraəti. - Məruzəçi Rzayev Bağır; 3) Azərbaycan sərhədində mühafizə bölüyü təsisi haqqında.
3-cü qiraət. Məruzəçi - Ağabəyov; 4) Azərbaycan darülfünunu təşkili haqqında; 5) Azərbaycan hökumət bankası
təşkili haqqında. - Məruzəçi Ağabəyov; 6) Spirt məhsulatın-dan alınan aksiz vergisi miqdarlarının artırılması
haqqın-da. Məruzəçi - Ağabəyov; 7) Tövcü vergisinin artırılması ilə bərabər torpaq gəlir və məxaric smetasının
və torpaq vergi miqdarlarının təmdidi haqqında. Məruzəçi - Ağabəyov; 8) Nəşri-elan haqqında; 9) Maliyyə
nəzarəti şurası haqqında; 10) Fabrika inspeksiyasına dair qəvaiddin təğyiri haqqında.
11) Ümumi əyləncə və tamaşaxana yerlərindən alınan müvəqqəti
[957 - 958]
verginin hökumət məbaliği-
müstəhfizəsinə idxalı haqqında. Məruzəçi - Ağabəyov; 12) həmin sənə üçün İrəvan ümuri-xeyriyyə naziri
vəkilinin maaşı və onun idarəsi məsarifatı üçün nazirə 177.000 rüblə kredit açılması haqqında. Məruzəçi -
Ağamalov; 13) Tamğa rüsumatı qanunnaməsinin bəzi maddələrinin təbdili və rüsum miqdarlarının təzyidi
haqqında. Məruzəçi - Rüstəmbəyov; 14) Şəhadətnaməsiz olan içki kartından alınan xərclərin qüvvələnməsi
haqqında. Məruzəçi -Hacinski; 15) Bakı xəzinə palatası müdiri-müavinliki vəzifəsinin ləğvi haqqında. Məruzəçi
- Muxtar Əfəndizadə; 16) Azərbaycan cümhuriyyəti ümumi-xeyriyyə nəzarətinin ştatının siyahısı və maaşlarının
artırılması haqqında. Məruzəçi -Mustafa Vəkilov; 17) Hökumət fraksiyasının hökumətə sualı.
Ağdamda təsis olunacaq xəzinənin ştatı haqqında qanun layihəsi verilir ləvayehi-qanuniyyə komissiyonuna
(rusca).
Sədr - Yomiyyeyi-müzakirata etiraz yoxdur? Yomiyyeyi-müzakirat qəbul edilir.
Növbədəki: Sülh məhkəmələrinin cinayət işlərində daireyi-nüfuzunun tövsi və sülh hakimləri hökmlərinin
təqviyəsilə əmvali-xassəyə qarşı icra edilən bəzi cinayətlərə biçiləcək qanunların təbdili və təğyiri haqqında
qanun layihəsinin üçüncü qiraəti. (Katibə) Layihəni oxuyunuz.
Katib - Layihənin birinci babını oxuyur.
Sədr - Əvvəlinci bab xüsusunda kim danışmaq istərdi. Danışmaq istəyən yoxsa, səsə qoyuram. Əvvəlinci
babdan gərək ki, yadınızdadır, keçən dəfə parlamanın qərarı üzrə dördüncü maddə ixrac edilmişdir. Ona görə 3
maddədən ibarət birinci babı səsə qoyuram. Etiraz yoxdur. Qəbuluna etiraz yoxdur? Etiraz yoxdur. Üç
maddədən ibarət əvvəlinci bab qəbul edilir.
Katib - Layihənin 2-ci babını oxuyur.
Sədr - İkinci bab xüsusunda kim.danışmaq istərdi? Danışmaq istəyən yoxsa səsə qoyuram. İkincini layiheyi-
qanuniyyə komisyonunun qərarı üzrə kim qəbul edirsə, rica edirəm əlini qaldırsın. Əksəriyyət rəy ilə ikinci bab
komisyon qərarı üzrə qəbul edilir. (Katibə) Üçüncü babı oxuyunuz.
Katib - Layihənin üçüncü babını oxuyur.
Sədr - 3-cü bab xüsusunda kim danışmaq istərdi? Səsə qoyuram. Üç maddədən ibarət üçüncü babı səsə
qoyuram. Etiraz yoxdur
[958 - 959]
buna. 3-cü bab qəbul edilir. Layiheyi-qanuniyyəni tamamən səs qoyuram.
Etiraz olmadığından layiheyi-qanuniyyə tamamən qəbul edilir. Layiheyi-qanuniyyə veriləcək təshih
komisyonuna. Növbədəki məsələ Azərbaycan sərhədində mühafizə bölüyü təsisi haqqında qanun layihəsinin 3-
cü qiraətidir. (Katibə) Oxuyunuz.
Katib (Bayram Niyazi) - Oxuyur.
Sədr - Bunun əlavəsini də oxuyunuz, cədvəlini. Əvvəlinci maddəyə əlavə cədvəl var, onu oxuyunuz.
Katib - Cədvəli oxuyur.
Sədr - Əvvəlinci maddə xüsusunda kim danışmaq istərdi? Danışmaq istəyən olmadığından səsə qoyuram.
Əvvəlinci maddəni və ona aid cədvəli səsə qoyuram. Bunun qəbuluna etiraz yoxmu? Səsə qoyuram. Kim bunu
qəbul edirsə, əvvəlinci maddəni qəbul edirsə rica edirəm əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). Sayınız. Kim bunun
əleyhinədir? Kim səs verməyib? Lehinə 32, əleyhinə 7, səs verməyən 3. Əksəriyyət rəylə əvvəlinci maddə və
ona aid cədvəl qəbul edilir. 2-cini oxuyunuz.
Katib - 2-ci maddəni oxuyur.
Sədr - 2-ci maddə xüsusunda kim danışmaq istərdi? Səsə qoyuram. İkinci maddəni kim qəbul edirsə rica
edirəm əlini qaldırsın. Kim əleyhinədir? Səs verməyənlər? Bir də səsə qoyuram. 2-ci maddənin kim əleyhinədir