Azərbaycan xalqinin maddi VƏ MƏNƏVİ MƏDƏNİYYƏTİNİn qəDİm köKLƏRİ
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
4 daşından hazırlanırdı.Azıx mağarasının alt təbəqələrində Quruçay mədəniyyətinin ilk dövründəki kimi kobud daş alətlərlə yanaşı,daşlaşmış heyvan sümükləri də ta- pılmışdır.Bəzi sümüklər itiağızlı alətlər ilə çapılıb sındırılmışdı.Sümük qalıqları Quruçay mədəniyyətinin ilk pilləsinin heyvanat aləmi haqqında təsəvvür yaradır.” Ekranda İngiltərə istehsalı olan və milyon il öncə yaşamış insanların həya- tından bəhs edən “Milyonuncu illər” bədii filmindən səssiz kadrlar görüntülənir.Bu kadrların fonunda diktor mətni səslənir: “Bu dövrdə ovçuluq bəsit idi.Əsasən xırda heyvanlar,iri heyvan balaları, habelə kirpi,tısbağa və sairə ovlanırdı. Çox güman ki,insanlar artıq təbii oddan isti-fadə edə bilirdilər. İbtidai ovçuluqla yanaşı,giləmeyvə yığmaq vərdişi də təşəkkül tapmağa başlamışdı. Quruçay mədəniyyəti dövründə yaranan ibtidai insanların nəsli-icma dövrünə qədəm qoyması ilkin cəmiyyətin başlanğıcına təsadüf edir.İbtidai icma quruluşunun Mustye dövründə,yəni 120-100-cü minilliklərlə 40-30-cu minilliklər arasında formalaşdığı hesab edilir.” Ekranda yenidən tarixçi alim H.Cəfərov görünür və ekranın altında onun adı,soy adı və elmi rütbəsi yazılır.O,sözünə belə davam edir: “Quruçay mədəniyyətinin ikinci inkişaf mərhələsi erkən və orta Aşöl dövrünü əhatə edir ki,bu dövrün tarixi 700-150 min il arasındadır. Erkən və orta Aşöl dövründə əmək alətləri xeyli təkmilləşmiş (Ekranda daş alətlər görünür.),eyni zamanda yeni növ alətlər meydana gəlmişdir. Azıx mağarasın müvafiq təbəqələ- rindən tapılmış çoxsaylı qəlpələr və istehsal tullantıları əmək alətlərinin elə yerindəcə, yəni düşərgədə hazırlanmasını sübut edir. Əmək alətləri çay daşlarından,caxmaq daşı və başqa daş növlərindən hazırlanırdı.Bunların içərisində əl çapacaqları, habelə itiuclu alətlər,müxtəlif növ qaşovlar,dişli-gəzli iskənəyə bənzər alətlər və sairə vardı. Bu alətlər kəsmək.deşmək.sıyırmaq işlərində tətbiq olunurdu.” Ekranda Balaxanı yaxınlığında yerləşən Yanardağ görünür.Daşlar və qayalar arasından cıxan təbii alov öncə ümumi planda,daha sonra isə iri planda gö- rüntülənir.Bu kadrları Astara rayonu ərazisində yerləşən yanan bulağı və Suraxanı- dakı atəşgahı müxtəlif planlardan ekrana daşıyan kadrlar əvəz edir.Həmin kadrların fonunda diktor mətni eşidilir: “Arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki,Azərbaycanın ən qə- dim sakinləri hələ ən azı 700 min il öncə süni yolla od əldə etməyi və onu uzun müddət yanar vəziyyətdə saxlamağı öyrənmişdilər.Ocaqdan isinmək,vəhşi heyvan- lardan qorunmaq,yemək hazırlamaq üçün istifadə olunurdu.Azıx mağarasında aparılan qazıntılar nəticəsində aşkar olunanan və yaşı təqribən 700 min ilə 5 bərabər olan ocaq izləri indiyə qədər bütün dünyada tapılan ən qdim ocaq izidir.Bu fakt ölkəmizin dünyada süni yolla od əldə edərək,onu uzun müddət yanar vəziyyətdə sax-lamaq texnologiyasının ilk dəfə kəşf və tətbiq edildiyi ərazi olduğunu söyləməyə əsas verir.Bu da təbiidir.Çünki Azərbaycan ərazisi ən qədim zamanlardan odun yerdən təbii şəkildə çıxdığı yeganə ərazidir.Bu baxımdan Balaxanı kəndi yaxınlığındakı Yanardağ və Astara rayonundakı yanan bulaq deyilənlərə ən gözəl misaldır.Təsadüfi deyil ki,qonşularımız ən qədim zamanlardan Azərbaycanı “Odlar yurdu” adlandırmışlar.” Ekranda “Milyonuncu illər” bədii filmindən ibtidai insanların ocaq başında ət qızartdıqları səhnələr nümayiş etdirilir.Diktor mətni davam edir: “Maraqlıdır ki,təmiz türk sözü olan “ocaq”kəlməsi bu gün heç bir dəyi- şikliyə məruz qalmadan və ya cüzi dəyişikliklə qonşu xalqların dilində də işlən- məkdədir.Bu baxımdan rus,erməni,gürcü,tat, ləzgi,avar,tabasaran,lak,fars,dargin və sairə dilləri misal gətirmək olar.Bu isə onu göstərir ki,qonşu xalqlar ocaq qalamaq və onu yanar vəziyyətdə saxlamaq texnologiyasını məhz bizim ulu babalarımızdan əxz etmiş və bu texnologiya ilə birlikdə “ocaq”kəlməsi də onların dilinə keçmişdir.Deyiənləri qonşu xalqların,eləcə də qədim yunanların əfsanələri də sübut etməkdədir...” Ekranda qədim yunan şairi Esxilin “Seçilmiş əsərləri” kitabınin üz qabığı görünür.Kitab yavaş-yavaş açılır və aramla səhifələr bir-birini əvəz edir. Diktor mətni: “Qədim yunan şairi və dramaturqu Esxil özünün məşhur “Zəncirlənmiş Prometey”əsərində minilliklərin dərinliklərindən gələn miflərə istinad edərək,odun tanrılardan oğurlanaraq insanlara təslim edildiyi yer kimi İskitlər,yəni türklər ölkəsi və Qafqazın adını çəkir.Bu,insanların odla ilk tanışlıq yerinin Qafqazdakı türklər ölkəsinin olduğu deməkdir.Esxil sözügedən əsərin ən başında Hakimiyyət və Qüdrətin dili ilə deyir.” Ekranda aktyor peyda olur.Onun əlində Esxilin kitabı var və o,kitabdan oxuyur: “Bir uzaq guşəsinə gəlib yetişdik yerin, Boş,tənha çöllərinə yırtıcı iskitlərin. Atanın buyruğuna itaət eyləyərək, Bu yaramaz canini öz əllərinlə gərək Mıxlayasan qayaya,Hefest,budur vəzifən; Ona bir zindan yarat zəncir həlqələrindən. O sənin çiçək kimi açılan atəşini, Şəfəqləri dörd yana saçılan atəşini, Oğurlayıb aparmış,vermişdir insanlara...” Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|