Azərbaycanda ipoteka sistemi : real vəZİYYƏTİn təHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİqaməTLƏRİ



Yüklə 0,65 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə26/26
tarix05.04.2018
ölçüsü0,65 Mb.
#35966
növüXülasə
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   26

AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 83 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



ipoteka  faizləri  2-5%  arasında  qərarlaşdığı  halda  ölkəmizdə 

müvafiq  göstərici  4-12%  -dir.  Hətta,  təbii  sərvətləri  olmayan  və 

ölkəmizlə  oxşar  keçmişə  malik  Gürcüstanda  belə  ipoteka  faizləri 

3.5-5%  arasında  dəyişir.  Hazır  ki,  adi  ipoteka  məqsədli  50  min 

manat  qarşılığında  25  il  müddətində  kreditin  aylıq  ödənişi  386 

manat  olmaqla  təxminən  ölkədəki  orta  aylıq  əmək  haqqına 

bərabərdir.  Yaxud  digər  bir  yanaşma  ilə  nəzər  salsaq,  adi  ipoteka 

kreditinin  25  il  müddətinə  geri  qaytarılması  ipoteka  məbləğinin 

130%-i  həcmində  və  ya  65  min  manat  məbləğində  və  yaxud 

ipoteka  kreditinin  130%-i  nə  bərabər  əlavə  vəsaitin  ödənilməsinə 

səbəb  olur  ki,  bu  da  orta  hesabla  aylıq  220  manat  faiz  xərcinin 

olması deməkdir. 



 Təklif edirik ki, ipoteka faizləri minimum 2 dəfə azaldılsın, güzəştli 

ipoteka  faizləri  2,  adi  ipoteka  faizləri  isə  4  olaraq  müəyyən  edilisin. 

Çünki,  ölkə  iqtisadiyyatında  makroiqtisadi  sabitliyin  olması,  inflyasiya 

həddinin  1-2%  arasında  dəyişməsi,  dövlət  rezervlərinin  həcmi  daha 

mülayim  faizlərin  tətbiqinə  şərait  yaradır.  Həmçinin,  əhalinin  daha 

aztəminatlı  ailələrinin  imkanlardan  istifadəsinə  yol  açılmış  olur. 

Faizlərin aşağı salınması məqsədi ilə ARDNF-in vəsaitlərindən istifadə 

edilsin. 

3.

 

Real  bazar  qiymətləri  ilə  müqayisədə  ipoteka  kreditinin 

maksimum  məbləği  azdır  və  bu  məbləğ  krediti  alan  insanların 



AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 84 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



mənzil  problemini  uzunmüddətli  həll  etməsinə  kifayət  etmir. 

Nəzərə  alsaq  ki,  vətəndaş  ipoteka  krediti  ilə  ev  aldıqda  25  il 

müddətində  bu  mənzildə  yaşamaq  məcburiyyətindədir.  Demək 

ki,  vətəndaş  ipoteka  krediti  ilə  ev  almaq  istəyirsə  yumşaq 

mənada  25  il  öncəni  proqnozlaşdırmalı  və  aldığı  evin  gələcək 

ailə şərtlərinə cavab verməsini təmin etməyə çalışmalıdır. Lakin, 

ipoteka 

kreditinin 

maksimum 

50 


minlik 

həddi 


bu 

planlaşdırmaya  imkan  vermir  və  ya  başqa  sözlə  ailə  mənzil 

problemini uzunmüddətli perspektivdə həll edə bilmir.  

Təklif  edirik  ki,  ipoteka  krediti  üçün  maksimum  hədd  ilkin 

olaraq  80  min  manat  məbləğində  müəyyən  edilsin.  Gələcəkdə 

isə  maksimum  2  ildə  bir  dəfə  daşınmaz  əmlak  bazarında  baş 

verən  qiymət  dəyişmələrinə  uyğun  olaraq  maksimum  hədd 

yenidən  indeksləşdirilsin.  Ümumiyyətlə  isə  tikinti  sektorunun 

dayanıqlı  inkişafını  təmin  etmək,  daşınmaz  əmlak  bazarına 

dövlət  dəstəyini  artırmaq  məqsədi  ilə  gələcəkdə  maksimum 

həddin aradan qaldırılması daha məqsədə uyğundur. 

4.

 



Borcalan tərəfindən ipoteka girovu olaraq təqdim edilən əmlakın 

mülkiyyət  hüququnun  dövlət  reyestrində  qeydiyyatı  kimi  tələb 

ilkin  mənzil  bazarının  əksər  hallarda  prosesdən  kənarda 

qalmasına  səbəb  olur.  Çünki,  bir  çox  yeni  tikililərin  dövlət 

qeydiyyatına  alınmasındakı  ləngimələr  bu  aktivlərin  ipoteka 



AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 85 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



bazarlarınında  təklif  predmeti  olmasına  əngəl  yaradır.  Bu  hal 

ipoteka  ilə  ev  almaq  istəyən  vətəndaşların  daha  bahalı  bazar 

sayılan  təkrar  əmlak  bazarında  seçim  etmək  kimi  dilemma  ilə 

üz-üzə qoyur və seçim imkanları məhdudlaşır. 



Təklif  edirik  ki,  yeni  tikililərin  ipoteka  bazarına  cəlb 

edilməsi məqsədi ilə tikinti şirkətlərinin alqı-satqı zamanı tərtib 

etdiyi  müqavilələrin  standartı  yaradılsın  və  bu  müqavilələr 

Daşınmaz  Əmlakın  Dövlət  Reyestr  Xidməti  tərəfindən 

qeydiyyata  salınsın.  Qeydiyyata  salınan  alqı-satqı  müqavilələri 

isə  ipoteka  girovu  olaraq  qəbul  edilsin.  Binanın  dövlət 

qeydiyyatına  alınması  və  rəsmi  olaraq  mənzil  üzərində  hüquqi 

mülkiyyətin 

təmin 

edilməsini 

təsdiqləyən 

“Çıxarış”ın 

verilməsindən  sonra  bu  sənədin  ipoteka  saxlayana  təqdim 

edilməsi  mümkün  haldır.  Bu  proses  zamanı  baş  verə  biləcək 

neqativ  halların  qarşısının  alınması  üçün  alqı-satqı  müqaviləsi 

ipoteka  girovluğunda  olan  mənzil  üçün  “Çıxarış”ın  Daşınmaz 

Əmlakın  Dövlət  Reyestr  Xidməti  tərəfindən  birbaşa  ipoteka 

saxlayana  təqdim  edilməsi  rəsmi  tələb  olaraq  ipoteka  sistemi 

haqqında qanunvericiliyə əlavə edilə bilər.  

5.

 



Ailə həyatı qurmayan şəxslərə ipoteka kreditinin verilməməsi və 

bununla 


əlaqədar  aztəminatlı  vətəndaşların  daha  çox 

problemlərlə  üz-üzə  qalması  ölkədə  nigah  yaşının  artmasına  və 




AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 86 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



əhalinin artım səviyyəsinin azalmasına səbəb olur. Hətta bir çox 

hallarda  qurulan  ailələr  sonradan  yaranan  sosial  problemlər 

səbəbindən  dağılır  ki,  nəticədə  ölkədə  boşanma  hallarının  sayı 

ilbəil artır. 



Daha  yaxşı  olar  ki,  ipoteka  sistemi  haqqında  qanunlarda 

müəyyən  dəyişikliklər  edilməklə  subay  gənclərə  ipoteka  kreditinin 

verilməsi təmin edilsin. Belə ki, subaylar üçün nisbətən yüksək faizli 

ipoteka  krediti  verilsin.  İpoteka  krediti  alan  vətəndaş  ipoteka 

saxlayana  nikah  haqqında  rəsmi  sənəd  təqdim  etdiyi  gündən 

kreditin  qalan  hissəsinə  tətbiq  olunan  faizlər  adi  ipoteka  faizlərinə 

uyğunlaşdırılsın. 

6.

 



AİF-in  maliyyə  mənbələri  məhduddur.  Məhz  bu  səbəbdən 

qurum daha geniş spektrli kreditləşmə həyata keçirə bilmir. Son 

8  ildə  AİF  tərəfindən  verilən  kreditlərin  məbləği  0.5  milyard 

manata  çatır  ki,  bu  da  orta  hesabla  illik  60-70  milyon  manat 

vəsait  və  yaxud  da  il  ərzində  1000-1500  müraciətə  müsbət 

cavabın  verilməsini  mümkün  edir.  Nəzərə  alsaq  ki,  ölkədə  il 

ərzində  təxminən  40-45  min  yeni  ailələr  qurulur  və  bunlarında 

böyük  əksəriyyətinin  mənzil  problemi  var  bu  zaman  AİF-in 

hazırkı  imkanlarının  kifayət  qədər  məhdud  olduğunu  anlamış 

oluruq. 



AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 87 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



AİF-in  maliyyə  mənbələrinin  şaxələndirilməsi  və 

imkanların  artırılması  məqsədi  ilə  ARDNF-nin  vəsaitlərindən 

istifadə  edilsin,  sığorta  fondları  ipoteka  kreditləşməsinin 

maliyyələşməsinə  cəlb  edilsin,  qiymətli  kağızlar  bazarında 

aktivliyi artırmaqla bu sahəyə  özəl sərmayə axını təmin edilsin. 

Bundan  başqa  tikinti  əmanət  bankları  yaradılsın  və  bu  üsulla 

əhalinin passiv yığımları ipoteka bazarına cəlb edilsin.  

7.

 



İpoteka kreditlərinin verilməsi bir çox hallarda daşınmaz əmlak 

bazarında  qiymətlərin  artımına  səbəb  olur.  Çünki,  bazarlara 

daxil  olan  vəsaitlər  əlavə  tələb  formalaşdırır  və  tikinti 

sektorunun  inkişaf  tempi  buna  uyğun  olmadığı  təqdirdə  təklif 

edilən  qiymətlərdə  arzu  olunmayan  artımlar  baş  verir.  Onu  da 

nəzərə  alsaq  ki,  hazırkı  qanunlarla  yeni  tikililərin  ipoteka 

bazarındakı  yeri çox azdır və əsas tələb təkrar bazara və köhnə 

tikililərə yönəlib, bu zaman problem özünü daha qabarıq şəkildə 

büruzə verir.  

Daşınmaz  əmlak  bazarında  inflyasiya  yaratmamaq  və 

daha çox vətəndaşın problemlərini həll etmək məqsədi ilə dövlət 

xüsusi  layihələr  həyata  keçirməklə  yeni  yaşayış  kompleksləri 

inşa  edib  uzun  müddətli  kreditlərlə  vətəndaşlara  sata  bilər. 

Əlbəttə  ki,  bu  zaman  kommersiya  marağı  nəzərə  alınmır.  Bu 

variant aşağıdakı səbəblərdən daha məqbul hesab edilir: 



AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 88 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



-  yeni  mənzillərin  inşa  edilməsi  əmlak  bazarında  əlavə  təklifin 

formalaşmasına  və  dolayısı  ilə  inflyasiyanın  qarşısının 

alınmasına səbəb olacaq

-  layihədə  kommersiya  marağı  olmadığı  üçün  qiymətlər 

bazarlara nisbətən ucuz olur ki, bu da kreditin aylıq məbləğinin 

azaltmağa imkan verir

-  mənzillərin  tikilməsinə  onun  alınmasından  daha  az  maliyyə 

tələb edildiyi üçün ayrılmış  vəsaitlərlə daha çox insanın  mənzil 

problemini həll etmək mümkündür. 

Sadaladıqlarımızla  yanaşı  dövlət  tərəfindən  yeni  yaşayış 

massivlərinin  salınması  dövlətin  demoqrafik  siyasətinin  həyata 

keçirilməsini asanlaşdırır.  

8.

 



İpoteka  haqqında  qanunvericilikdə  nəzərdə  tutulduğu  kimi  hər 

bir  Azərbaycan  vətəndaşının  ömründə  bir  dəfə  ipoteka 

kreditindən  istifadə  etmək  hüququ  var  və  bu  zaman  onun 

mənzilinin olması ipoteka hüququnu məhdudlaşdırmır. Bu isə o 

deməkdir  ki,  mənzili  olan  və  əmək  haqqı  ipoteka  krediti  almaq 

üçün münasib biri bu proqrama müraciət edərək AİF-in məhdud 

maliyyə  imkanlarından  istifadə  edə  bilir  ki,  nəticədə  həqiqətən 

ehtiyacı  olan  vətəndaşın  AİF-dən  kredit  almaq  ehtimalı  azalır. 

Bu  isə  dövlət  maliyyəsi  hesabına  verilən  ipoteka  kreditinin 

mahiyyətinə  kölgə  salır.  Yəni,  mənzili  olan  vətəndaş  AİF-in 




AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 89 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



məhdud  imkanlarından  istifadə  etdikdə  evsiz  vətəndaşlara  qarşı 

sosial ədalət prinsipi pozulur.. 



Təklif  edirik  ki,  dövlətin  maliyyə  qaynaqları  hesabına 

verilən  adi  və  güzəştli  ipoteka  kreditlərindən  mənzili  olan 

vətəndaşların istifadəsinə məhdudiyyət qoyulsun. Bu kateqoriya 

insanlar  kommersiya  ipotekasından  və  ya  tikinti  şirkətlərinin 

təklif etdiyi digər variantlardan istifadə etsin.  

9.

 



Sonuncu  olaraq  qeyd  etmək  istəyirik  ki,  praktikada  müvəkkil 

bankların  vətəndaşlara  bəzi  vaxtlarda  doğru  olmayan 

informasiyanı  verdiyinə  rast  gəlinir.  Bir  çox  hallarda  isə 

vətəndaş  yalnış  istiqamətə  yönləndirilir.  Buna  səbəb  məlumat 

almaq imkanının olmamasıdır. 

Bu  kimi  halların  qarşısını  almaq,  hesabatlılığı  və 

şəffaflığı artırmaq məqsədi ilə AİF hər ayın əvvəlində ötən ayın 

nəticələri ilə  yanaşı yeni ayın proqramını dərc etsin. Bu zaman  

müvəkkil  bankların  hər  birinin  yeni  ayda  hansı  məbləğdə 

güzəştli və adi ipoteka krediti vermə imkanının olduğu öz əksini 

tapsın. 

Beləliklə, 

ipoteka 

kreditləşməsi 

prosesində 

manipulyasiya və yaxud subyektiv yanaşmanı aradan qaldırmaq 

mümkündür.  

 

 




AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ 

REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 

İSTİQAMƏTLƏRİ

 

  Rəşad Həsənov, MA, 



Gülnar İsmayılova, MSc, 

Fərhad Bayramov

 

Səhifə 90 / 91 



 

 

İSİM

 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

 

Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət

 

 

 



Ədəbiyyat siyahısı 

1.

 



“İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu 

 

2.



 

“Daşınmaz  əmlakın  dövlət  reyestri  haqqında”  Azərbaycan 

Respublikasının Qanunu 

 

3.



 

“Dövlət  rüsumu  haqqında  Azərbaycan  Respublikasının 

Qanunu”Azərbaycan Respublikasında

 

4.



 

 “İpoteka 

kreditləri 

sisteminin 

yaradılması 

haqqında” 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı 

 

5.



 

“Azərbaycan  Respublikasının  Mərkəzi  Bankı  nəzdində 

Azərbaycan  İpoteka  Fondu  haqqında  Əsasnamənin  təsdiq 

edilməsi  barədə”  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin 

Fərmanı

 

6.



 

www.amf.az/ 

7.

 

www.cbar.az/



 

 

8.



 

www.stat.gov.az/

 

9.

 



 

http://abtc.az/index.php

 

10.


 

www.toki.gov.tr 

11.

 

www.hypo.org 



12.

 

www.ahml.ru



 

13.


 

www.kredipazarı.com

 

14.


 

www.tradingeconomics.com

 

15.


 

http://www.southeastmortgage.com

 

16.


 

http://www.bausparkassen.de




 

 

 



 

Dilarə Əliyeva, 115 

115, Dilara Aliyeva str 

Bakı, Azərbaycan 

Bаku, Azerbaijan 

Tel: (99412) 4975684/5970691 

Tel: (99412) 4975684/5970691 

Fax: (99412) 4975684 

Fax: (99412) 4975684 

Е-mail: info@cesd.az  

Е-mail: info@cesd.az  

http://www.cesd.az    



http://www.cesd.az 

 

Yüklə 0,65 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   26




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə