Azərbaycanda kənd təSƏRRÜfati kooperasiyasi: Problemlər və Perspektivlər
Yüklə 220,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Problemlər və Perspektivlər 2 Mündəricat
- Müəlliflər: Sadiq Lətifov Mayis Səfərov
- (cədvəl 4)
| 1
AZƏRBAYCANDA KƏND TƏSƏRRÜFATI KOOPERASİYASI: Problemlər və Perspektivlər 2
GİRİŞ ..................................................................................................................................................... 3 XÜLASƏ................................................................................................................................................ 4 PROBLEMİN ANALİZİ: ...................................................................................................................... 5 KƏND TƏSƏRRÜFATI KOOPERASİYASI NƏDİR? ..................................................................... 8 ARAŞDIRMANIN NƏTİCƏLƏRİ ................................................................................................... 10 KƏND TƏSƏRRÜFATI KOOPERASİYALARININ AZƏRBAYCANDA İNKİŞAF ETDİRİLMƏSİNİN VACİBLİYİ. ....................................................................................................... 14 STATİSTİK RƏQƏMLƏR .................................................................................................................. 18 TÖVSİYYƏLƏR .................................................................................................................................. 19 BIBLIOQRAFIYA ............................................................................................................................... 21 Müəlliflər: Sadiq Lətifov Mayis Səfərov Şəki, Azərbaycan Dekabr, 2013
3
“Uluçay” Sosial-İqtisadi İnnovasiya Mərkəzi tərəfindən aparılan tədqiqatların əsas məqsədi ölkənin kənd təsərrüfatındakı real vəziyyəti araşdırmaqla, perspektivlərin öyrənilməsi və inkişaf etmiş dövlətlərdə fəaliyyət göstərən Kənd Təsərrüfatı Kooperasiyası modellərinin Azərbaycanın aqrar sahəsində işləmə mexanizminin tətbiq etdirilməsi üçün müvafiq dövlət qurumlarına tövsiyələr hazırlamaqdır. Bölgələrdə, kənd təsərrüfatı sahəsində çalışan xırda və orta sahibkarlar arasında aparılmış rəy sorğuları nəticəsində məlum olmuşdur ki, insanlar "Kooperasiya" anlayışına müxtəlif prizmalardan yanaşırlar. Belə ki, bir qrup insanlar keçmiş kollektiv və sovet təsərrüfatları (kolxoz-sovxoz) sisteminin bərpa olunmasını arzuladıqları halda, digər qrup tam əksinə, yəni yeni modellərin tətbiq olunmasını və müasir üslubla çalışmağa üstünlük verənlərdir. Bundan əlavə, “məmurlar” qrupuna aid edilə bilənlərdir ki, onlar da mövcud real biznes mühitlə tam şəkildə razılaşanlardır. Bir qrup insanlar isə, ümumiyyətlə "Kooperasiya" haqqında məlumatları olmayanlardır ki, onlar da öz torpaqlarından bildikləri və bacardıqları kimi istifadə edirlər. Aparılan tədqiqatlar və təhlillər onu deməyə əsas verir ki, yerlərdə çalışan insanların "Kooperasiya"-ya münasibətləri müxtəlifdir. Bu sahə üzrə maarifləndirmə və məlumatlandırma düzgün və ya heç aparılmadığından, onlar "Kooperasiya" anlayışını nəzəri cəhətdən düzgün təhlil edə bilmirlər və səriştəsiz şəkildə aqrar sahədən istifadə etməkdə davam edirlər. Mövcud durumda, xüsusilə dünyada ərzaq təhlükəsizliyi probleminin qlobal məsələyə çevrildiyi bir vaxtda ölkənin aqrar sektorunun inkişafı ilə bağlı problemlərin əksəriyyəti hələ də öz həllini tapmadığı üçün artıq təcili islahatların aparılması çox vacibdir. Bu baxımdan da, "Uluçay" Sosial-İqtisadi İnnovasiya Mərkəzinin qarşısında duran əsas vəzifələrindən biri də odur ki, yerlərdə vəziyyəti araşdırıb, "Kooperasiya"- ların yaradılmasının önəmliliyini vurğulamaqla yanaşı, bu sektorla bağlı bir sıra vacib tövsiyyələr hazırlayaq Milli Məclisinin Aqraq Siyasət Komissiyasına və Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə təqdim etsin Araşdırma Açıq Cəmiyyət Fondlarının Beyin Mərkəzi Fondu (Think-Tank Fund) tərəfindən “Uluçay” Sosial-İqtisadi İnnovasiya Mərkəzinə ayrılmış Ümumi və İnstitusional Yardım çərçivəsində həyata keçirilmişdir. Açıq Cəmiyyət Fondları və Beyin Mərkəzi Fondu sənəddə qeyd olunan fikir və mövqeləri dəstəkləməyə bilər. 4
əsasən, bölgələrdə yaşayan insanların 53,1%-i (cədvəl 4) kənd əhalisinin payına düşür və onların illik ailə büdcəsinin 73,1%-i də məhz aqrar sahədən əldə edilən gəlirlər hesabına formalaşır. Ölkə əhalisinin yarıdan çoxunun kənd yerlərində yaşaması, bu sahənin daima diqqət mərkəzində saxlanmasının, eləcə də, problem və perspektivlərin araşdırılmasının vacibliyini zəruri edir.
Bu zərurəti nəzərə alaraq, "Uluçay" Sosial-İqtisadi İnnovasiya Mərkəzi aqrar sektorda mütəmadi olaraq araşdırmalar aparmaqda davam edir. Bu il də, təşkilatın mütəxəssisləri tərəfindən aparılan tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki, bölgələrdə kənd təsərrüfatı sektoru üzləşdiyi çətinliklərdən hələ də qurtara bilmir. Keçmiş sovet sisteminin süqutundan sonra yerlərdə kollektiv və sovet təsərrüfatları (kolxoz və sovxozlar) kortəbii və səriştəsiz aparılan islahatlar nəticəsində dağıdılmış, nəticədə bölgələrə xas olan məhsul və bitkilərin məhsuldarlığı, heyvandarlığın inkişafı sürətlə aşağı düşmüş, yeni bazar prinsiplərinə keçid mərhələsində rəqabətə davamlılıq qabiliyyəti itirilmişdir. Kənd təsərrüfatı sektorunun tənəzzülə uğraması ölkədə bir çox ciddi problemlərin meydana çıxmasına gətirib çıxarmışdır. Xüsusi ilə də, əhalinin yerli ərzaqla təminatı ilə bağlı təhlükənin yaranması, aqrar sektorda işsizliyin artması, yerli məhsulların keyfiyyət və kəmiyyət baxımından Avropa bazarlarına çıxışlarının məhdudlaşması və digər səbəblər daha aktual şəkildə özünü büruzə verməkdədir. Bütün bunları əsas götürərək dövlət və qeyri-dövlət qurumları kənd təsərrüfatının yenidən inkişafı mexanizmi yollarının çözülməsini məhz aqrar sahədə normal inkişaf etmiş ölkələrin təcrübələrinin öyrənilməsində və yerlərdə tətbiqində görürlər. Bu səbəbdən də, yeni Qanunların işlənib hazırlaması üzərində müzakirələr aparılır, qərarlar qəbul olunur. Belə Qanunlardan biri və bəlkə də, ən önəmlisi fermerlərin fərdi əmək və resurslarını könüllü birləşdirməklə vahid mövqedən çıxış etməyi təmin edən "Kənd Təsərrüfatı Kooperasiyaları Haqqında" Qanun layihəsidir. Artıq Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində "Kənd Təsərrüfatı Kooperasiyaları Haqqında" Qanun layihəsi 1-ci oxunuşdan keçməklə, 2-ci oxunuş üçün hazırlanmışdır. Parlamentin müvafiq komissiya üzvlərinin hazırladıqları sənəd barədə söylədikləri müsbət fikirlər, qeyd edilən Qanunun qəbul ediləcəyini söyləməyə əsas verir.
"Uluçay" Sosial-İqtisadi İnnovasiya Mərkəzi qeyri-hökümət təşkilatı olaraq Qanun layihəsinin müzakirə prosesinin gedişatını yaxından izləyir. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş maddələrin ekspertlərlə birgə təhlilini aparır, əhali arasında həmin Qanunla bağlı sorğular keçirir və öz tövsiyələrini müvafiq dövlət qurumlarına və Parlament Komissiyalarına çatdırır. "Uluçay" SİİM öz növbəsində hesab edir ki, sözü gedən Qanun layihəsinin qəbulu və yerlərdə dəqiq icrası kənd təsərrüfatının güclü inkişafında stimullaşdırıcı rol oynayacaqdır.
Kooperasiyaların yaradılması ilə bağlı Mərkəz tərəfindən aparılmış araşdırmalar, sorğular və təhlillərin nəticələri deməyə əsas verir ki, fermerlərin qruplar şəklində formalaşaraq fəaliyyət göstərməsi, mövcud resurs və potensiallardan birgə istifadə səmərəliliyi artıracaq, bazar rəqabətinə davamlılığı möhkəmləndirəcəkdir.
Yüklə 220,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|