Azerbaycanda tolerantliq enenesi indd
Yüklə 79,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
95 Azərbaycanda tolerantlıq ənənəsi 1990-cı ildə Gəncə, Balaxanı, sonrakı illər Sumqayıt, Nax- çıvan, Salyan icmaları bərpa olunur. Onların bəzilərində yer- li məhfillərə seçkilər keçirilir. 1993-ci ildə Bakı icması, 2001-ci ildə sə Sumqayıt icması dövlət qeydiyyatına alınır. Bununla da Azərbaycan bəhai dini icması dövlətlə münasibətlərində yeni mərhələyə qədəm qoyur. 1 Hazırda Azərbaycanda Bakı, Sumqayıt və Gəncə icmaları fəaliyyət göstərir və ilk ikisi dövlət tərəfindən qeydiyyatdan keçiblər. Mömin bəhailər icmalarla əlaqə qurmalı və icmaların fəaliyyətlərində iştirak etməlidirlər. Çünki bəhailiyin bir çox ayin və ehkamları məhfillər və icmalarla bağlıdır. Mömin bəhai isə əməli ilə imanını nümayiş etdirməli və bu ehkamların icra- sında məhfil və icmalarla əməkdaşlıq etməlidir. Azərbaycanda təxminən iki min bəhainin olduğu ehtimal edilir. Dünyada isə bəhailərin sayı ilə əlaqədar 2-8 milyon arası fərqli rəqəmlər səsləndirilir. Yalnız qeyd edək ki, dünyanın hər bölgəsində, hətta uzaq Afrika qitəsində belə bəhai icmaları mövcuddur. Bu icmalar sivil dövlətlərdə qanunlar çərçivəsində qeydiyyatdan keçir, qəbilə qanunları ilə yaşayan bəzi Afrika dövlətlərində isə yerli qanunlara əsasən fəaliyyət göstərirlər. Bəhai icmaları bayramların qeyd olunması, təlim-tərbiyə, dua məclisləri və s. istiqamətlərdə üzərinə götürdüyü öhdə- likləri icra edirlər. Bunun üçün isə müəyyən məbləğdə büdcəyə ehtiyac vardır. Bu büdcə isə dindar bəhailərin ianələri ilə for- malaşır. Bəhai icmasının digər nümayəndəsi Abin Əfəndiyevə bu barədə ünvanladığımız sualın cavabında belə deyir: “Bəhai icmaları çoxistiqamətli fəaliyyət göstərirlər. Hətta icma üzvlərindən birinin əgər övladını oxutmağa imkanı yox- dursa, icma ona yardım etməli və onun övladını oxutdurma- lıdır. Bütün bu fəaliyyətlər üçün müəyyən maliyyə vəsaiti lazımdır. Bəhai icmalarının büdcəsi yalnız və yalnız mömin 1 Bax: Səlahəddin Eyyubov, Bəhai dini Azərbaycanda və ya vəd olunmuş kəsin zühuru, s. 75-81; Əzər Cəfərov, Bəhai dini Azərbaycanda, s. 22-26. 96 bəhailərin ianələri ilə formalaşır. Bəhai olmayan bir şəxs icma- ya yardım etmək istəsə belə, onun ianəsi qəbul edilmir. Bəzən bəhailiyi İsrail tərəfindən maliyyələşdirilməkdə günahlandı- rırlar. Lakin belələri bilməlidirlər ki, bu, bəhailiyin prinsip və qaydalarına ziddir və qeyri-mümkündür. Bəhailik nə İsrail, nə də başqa bir dövlət və ya təşkilat tərəfindən maliyyələşdirilmir. Yalnız və yalnız mömin bəhailərin ianələri ilə formalaşır. Bir neçə il öncə Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Nazirlər Kabineti dini icmalara maliyyə yardımı ayırmışdı. Dini prinsipimizə uyğun olmadığı üçün biz hökumətimizə təşəkkür edərək bu yardımı almaqdan imtina etdik”. Bəhailiyin siyasi-ictimai zəmində formalaşmasına baxma- ya raq, daha sonra bu cərəyanın liderləri siyasətdən uzaq, mövcud olduqları ölkələrdə dövlət siyasətinə qarışmamağı tövsiyə etmişlər. Bəhai icmasının nümayəndəsi Ramazan Əs- gər li ilə görüşümüz zamanı o, da bu fikri təsdiqləyərək qeyd etdi ki, “Bəhailər fəaliyyət göstərdiyi ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda dövlətin qayda-qanunlarına əməl edir və bu, icmanın öz mənsublarının üzərinə qoyduğu vəzifələrdən biri- dir”. Onun sözlərinə görə, bəhailiyin vəlisi Şövqi Əfəndi icma nümayəndələrini yaşadıqları dövlətlərin hakimiyyətlərinə həmişə loyal münasibət göstərməyə çağırmışdır. Ramazan Əsgərli, həmçinin qeyd etdi ki, “Bəhailik tərəfdarların üzərinə yaşadıqları ölkələrinin höku mətləri ilə münasibətdə sədaqətli, vicdanlı və səmimi olmaq vəzifəsini qoyur. Bəhailiyə görə, dövlətin qanunlarına əməl etmək hər bir bəhainin vəzifəsidir”. Bəhai icmaları hər cür dini fanatizmi, mövhumat və cəha- ləti pisləyir, maarifçiliyi, uşaqlara, xüsusən də qızlara dünyəvi təhsilin verilməsini, qadınların cəmiyyətdə və ailədə hüquqları- nın qorunmasını təbliğ edir, dinlərarası dialoq və əməkdaşlığa can atırlar. Ramazan Əsgərli, eyni zamanda bildirdi ki, bəhailik pla ne- ti mizdə sülhü, qlobal ekologiyanı və insan haqlarını qorumağa, 97 Azərbaycanda tolerantlıq ənənəsi xalqların iqtisadi, sosial və mədəni inkişafına nail olmağa çağı- rır. Sülhsevərlik, insansevərlik, tolerantlıq... bəhailiyin əsasını təşkil edir. Hər zaman tərəqqipərvərliyi təbliğ edən dinimizə görə, radikalizm və ekstremizm yolverilməzdir. Bəhailikdə par çalanmalar, məzhəb və təriqətlər mövcud deyil. Dünya bəhailəri, hətta ən ucqar bölgələrdə olanlar belə yerli icmalar vasitəsi ilə vahid mərkəzə - Ümumdünya Ədalət Evinə bağlı- dırlar. Bu isə möminlərin hər hansı bir şəkildə parçalanmasını qeyri-mümkün edir. Bəhailik digər dinlərə və mənsublarına qarşı tolerantlıqdan da yüksək münasibət nümayiş etdirir. Dinimizə görə, bütün səmavi dinlər vahid Allah tərəfindən göndərilmiş və bir-birinin davamıdırlar. Yer üzərində Allahın bir dini mövcuddur, bütün dinlər onun tarixi mərhələləridir. Dinlər arasında fərq insanla- rın İlahi təlimlərə əlavələr etmələri və təhriflərə yol vermələri nəticəsində yaranmışdır. 98 İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT 1. Abdu`l-Baha, A Traveller’s Narrative Written to Illustrate the Episode of the Bab, Translated by Edward G. Browne, Cambridge, U.K., 1891; reprint, Amsterdam, 1975. 2. Azər Cəfərov, Bəhai dini Azərbaycanda, Bak, Təhsil NPM, 2004. 3. Bəhai icması; təməli, məqsədi və niyyəti, Bakı,1998. 4. Ethem Fığlalı, “Bahailik”, TDV, Ankara, 1991. 5. Ethem Ruhi Fığlal – Ramazan Şimşek, Bahalik ve el-Kitabul- Akdes, Ankara Univerisitesi Mezhep Araştırmaları, Ankara, 2010. 6. http://www.bahai.az/index.php/az/men- yu-6/2013-01-26-08-14-28/2013-01-26-08-14-27. 7. M.S.Ordubadi, Həyatım və mühitim, tərtib edən: İsa Həbib- bəyli, Naxçıvan, 2012. 8. Mehmet Demirci, “əl-Ahsai”, TDV (Türkiyə Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi), İstanbul, 1989. 9. N. Özşüca, Bahai dini, Ankara, 1967. 10. Səlahəddin Eyyubov, Bəhai dini Azərbaycanda və ya bü- tün dinlərdə vəd edilmiş kəsin zühuru, Bakı, Ekspress Nəşriyyatı, 2013. Yüklə 79,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|