116
olunan bu şal ibadət əsnasında çiyinlərə atılır. Kipa kişilərin
istifadə etdiyi təkkəyə oxşar baş örtüsüdür. Bunlardan başqa,
Roş-Ha-Şana bayramında istifadə olunan Şofar buynuzdan
düzəldilmiş nəfəsli bir çalğı alətdir.
1
Dağ yəhudiləri bu gün
Hazırda dağ yəhudiləri öz dini ibadətlərini yüksək sə viy-
yədə həyata keçirirlər. SSRİ dövründə onların dini ibadətlərinə
rəhbərlik edəcək şəxslərin olmamasından çox narahat olduq-
ları halda indi bu problem ortadan qalxmışdır. Şimtu Yusifov
artıq çox rahat olduqlarını deyir. Burada dini ayinləri icra edən
din xadimlərinin yetişməsi üçün heç bir problemin olmadığını
insanların kifayət qədər dini təhsil ala bilmə imkanlarının ya-
randığını bildirir.
Qırmızı qəsəbə dağ yəhudilərinin dini ibadətlərinə ravvin
Elezar Nisimov rəhbərlik edir. O, uşaqlıq illərindən ibadətlə
məşğul olduğunu, özündən əvvəlki ravvinlərin yanında yetiş-
diyini deyir.
İcma sədri Boris Simanduyev hər şənbə günü müqəddəs
Tövrat qarşısında Azərbaycan Respublikasının Preziden-
ti cənab İlham Əliyev üçün ravvinin dua etdiyini bildirir.
Bura da əmin-amanlıq içərisində müxtəlif millətlərin, din
mənsublarının və etnik qrupların birgə yaşamasını icma
rəhbəri Azərbaycanda hökm sürən stabilliklə əlaqələndirdi. Bu
işdə istər Ümummilli Lider Heydər Əliyevin, istərsə də cənab
İlham Əliyevin çox həssas mövqe nümayiş etdirdiyini bildirən
Boris Simanduyev Azərbaycanın onların da vətəni olduğunu
qeyd etdi. Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan bütün xalqlar
üçün Vətəndir” kəlamını xatırladan Simanduyev icma olaraq
Vətənin rifahı naminə əllərindən gələni etməyə hazır olduq-
larını bildirdi. Boris Yusifoviç Simanduyev xalqlar arasında
1
Şinasi Gündüz, eyni əsər, s. 239.
117
Azərbaycanda tolerantlıq ənənəsi
dostluq münasibətlərinin inkişafındakı səmərəli fəaliyyətinə
görə 2013-cü ilin aprel ayında Azərbaycan Prezidenti İlham
Əliyev tərəfindən “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilmişdir.
Bütün fəaliyyətinin Uca Yaradan qarşısında dostluq və
qardaşlıq münasibətlərinin davam etdirilməsindən ibarət ol-
duğunu bildirən Simanduyev digər dini icmalarla da əmək-
daşlıq şəraitində olduqlarını və milli-mənəvi dəyərlərin qo-
runmasında yaxından iştirak etdiklərini deyir. Dövlət-din
mü na sibətlərinin daha yüksək səviyyədə tənzimlənməsi, dini
maarifləndirmə işinin təşkili və aparılması, həmçinin dini ic-
maların cəmiyyətdə radikalizm meyllərinin qarşısının alınması
və sosial problemlərin həlli prosesinə cəlb olunması məqsədilə
keçirilən regional konfransların işində də Quba rayonu Qır-
mızı qəsəbə Dağ Yəhudiləri dini icması yaxından iştirak edir.
Mütəmadi hal alan bu konfranslardan biri Dini Qurumlarla İş
üzrə Dövlət Komitəsi və İslam Konfransı Gənclər Forumu Av-
rasiya Regional Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı və Quba Rayon
İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə respublikanın şimal bölgəsində
fəaliyyət göstərən dini icma sədrləri, imam və axundlar, eləcə
də fəal dindar və ilahiyyatçılar üçün “Dövlət-din münasibətləri
və maarifləndirmə işi” mövzusunda Quba rayonunda 2013-cü
ilin iyun ayında keçirilmişdir.
2014-cü il sentyabr ayının 16-17-də Qubada Dini Qurum-
larla İş üzrə Dövlət Komitəsinin təşkilatçılığı ilə respublikanın
şimal bölgəsində fəaliyyət göstərən dini icma sədrləri, imam
və axundlar, eləcə də fəal dindar və ilahiyyatçılar üçün “Mil-
li adət-ənənələrimiz və müasirlik” mövzusunda ikigünlük
növbəti regional konfrans keçirilmişdir. Bu konfransda da
Boris Simanduyev geniş və dolğun məzmunlu məruzəsi ilə
Azərbaycanda mövcud tolerantlığın yüksək səviyyədə oldu-
ğunu xüsusi vurğulamış, yaradılan şəraitə görə Prezidenti İl-
ham Əliyevə öz dərin təşəkkürünü bildirmişdir.
118
2014-cü il sentyabr ayının 16-da Qubada “Milli adət-ənənələrimiz
və müasirlik” mövzusunda konfransda Boris Simanduyev çıxış edərkən
Qırmızı qəsəbədə yaşayan dağ yəhudilərinin yerli mü-
səlman əhali ilə münasibətlərinin yüksək səviyyədə olduğu-
nu deyən Quba rayonu Xanəgah kənd sakini 94 yaşlı Yunus
Kazımov bizə bir çox maraqlı faktlar söylədi: “Mənim uşaq-
lıqdan bəri görüb müşahidə etdiyim ayrı-ayrı səmavi dinlərin
təmsilçiləri olan bu iki xalqın həmişə birgə dost və qardaşcası-
na yaşamış olmasıdır. Bizim kənd ilə dağ yəhudilərinin yaşa-
dığı Qırmızı qəsəbə arasındakı məsafə 30 km-dən çoxdur. Biz
ticarət məqsədi ilə Qırmızı qəsəbəyə gedərək istehsal etdiyimiz
kənd təsərrüfatı mallarını sataraq oradan lazım olan şeyləri alıb
gətirirdik. İndi müasir dövrdə nəqliyyat olsa da, yarım əsr bun-
dan əvvəl keçmiş SSRİ və ondan əvvəlki dövrlərdə bu yolu atla
və ya piyada gedib gəlməli olurduq. Elə hallar da olurdu ki, bu
məsafəni bir gündə gedib qayıda bilmirdik. Məcbur qalaraq Qu-
banın özündə və ya Qırmızı qəsəbədə gecələməli olurduq. Bu
cür hallarda çox vaxt biz yəhudilərin evində qonaq qalır, onlar
da bizə yüksək səviyyədə qonaqpərvərlik nümayiş etdirirdilər.
119
Azərbaycanda tolerantlıq ənənəsi
Bir sözlə, biz onlara öz malımızı, canımız etibar edirdik. Həmişə
onlarla qardaşcasına yaşamışıq. Əsas məşğuliyyətləri ticarət
olan qəsəbənin yerli əhalisi bir çox hallarda malları səyyar
şəkildə kəndləri dolaşaraq satırdılar. Onlar da bu kəndlərin
müsəlman sakinləri ilə dostluq, qardaşlıq münasibətində olur-
dular. Burada yerli kənd sakinlərinin evində qonaq qalırdılar.
Tarixən mövcud olan bu dostluq münasibətləri çox gözəl bir
haldır ki, bu gün də yüksək səviyyədə davam edir”.
Beləliklə, Qubanın yaşlı sakini fərqliliyin bir zənginlik ol-
duğunu, müxtəlif dinlərə, etnik qruplara və xalqlara mənsub
olmanın birgəyaşayışa heç bir maneə olmadığını bildirir.
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi sədrinin Quba rayonu üzrə
səlahiyyətli nümayəndəsi Elnur Əfəndi sözünə Allahın adı ilə
başlayaraq Qurani-Kərimin “Hücurat” surəsinin 13-cü ayəsini
misal gətirdi: “Ey insanlar! Biz sizi bir kişi və bir qadından
(Adəm və Həvvadan) yaratdıq. Sonra bir-birinizi tanıyasınız
(kimliyinizi biləsiniz) deyə, sizi xalqlara və qəbilələrə ayır-
dıq. Allah yanında ən hörmətli olanınız Allahdan ən çox qor-
xanınızdır (pis əməllərdən ən çox çəkinəninizdir). Həqiqətən,
Allah (hər şeyi) biləndir, (hər şeydən) xəbərdardır”.
Babası Sabir müəllimin uzun illər Qırmızı qəsəbə orta
məktəbində direktor müavini işlədiyini, həmişə müsəlman və
yəhudilərin birgə çalışdığına özünün bilavasitə şahid olduğu-
nu deyən Elnur Əfəndi Uca Yaradandan bu birlik və mehriban-
çılığın əbədi olması üçün dua dilədi.
Azərbaycanda yaşayan yəhudilərlə yerli xalq həmişə dost-
casına yaşamış və tam əminliklə deyə bilərik ki, bu dostluq
gələcəkdə də mehribancasına davam edəcəkdir.
Dostları ilə paylaş: |