134
Azərbaycandakı molokan icmalarından yalnız üçü - Bakı
şəhəri “Molokan ruhani-xristian”, Sumqayıt şəhəri “Molokan
ruhani-xristian” və Qobustan rayonu Hilmilli kəndi “Molokan
ruhani-xristian” dini icmaları Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət
Komitəsində qeydiyyatdan keçmişdir.
1
Hazırda Azərbaycanda yeganə kolxoz məhz İvanovka-
da fəaliyyət göstərir. Dini dünya görüşlərinə görə, kollektiv
işləməyi ibadət qəbul edən ivanovkalı molokanlar kolxozun
özəlləşdirlməsini istəmədilər. Azərbaycan hökuməti də mo-
lokanların istəyini tolerantlıq çərçivəsində qiymətləndirərək
onlara bu imkanı verdi. İvanovkanın unikal mikroiqlimi var.
Orada əldə olunan balın müalicəvi faydası və təkrarolunmaz
dadı da bundan qaynaqlanır.
2
Digər tərəfdən İvanovka özünün süd məhsulları ilə də
məşhurdur. Bakıda müxtəlif yerlərdə “İvanovka” adlı mağa-
zalarda süd və süd məhsulları satılır. Eyni zamanda İvanov-
ka şərabı və südü artıq Azərbaycan və post-sovet məkanında
məşhur ticarət markası olaraq tanınır.
Mehriban icma halında yaşayan İvanovkada 1931-ci ildə
kolxoz qurulmuş və bu status indiyədək, artıq müstəqil dövlət
olan Azərbaycanda da saxlanılır. Təsərrüfatın nizamnaməsini
saxlamağa kolxozun o vaxtkı sədri Nikolay Nikitinə Ümum-
milli Lider Heydər Əliyev ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində
şəxsən özü icazə vermişdir. Bu diqqət və qayğı Prezident İl-
ham Əliyev tərəfindən də davam etdirilir. Təsadüfi deyil ki,
Azərbaycan Prezidenti dəfələrlə İvanovkada olmuş, onların
problemləri ilə maraqlanmış, həmişəki kimi yaşamaları və ça-
lışmaları üçün lazımi şərait yaratmışdır. Hazırda kolxozun adı-
nı daşıdığı Nikolay Nikitin təsərrüfata 41 il başçılıq etmişdir.
Sədrin vəfatından sonra onun işini özlərini məhz “nikitinçilər”
adlandıran şagirdləri davam etdirməkdədir. Kolxozun indi-
1
Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin rəsmi internet saytı, www.scwra.gov.az
2
http://gun.az/social/102149
135
Azərbaycanda tolerantlıq ənənəsi
ki, sayca 13-cü sədri Aleksey Timofeyeviç Kozlovtsov uzun
müddət özünün əfsanəvi sələfi və müəllimi ilə çiyin-çiyinə
təsərrüfatın baş mühəndisi işləmişdir.
Azərbaycan molokanlarının yaşadığı kəndlərdə və rayon-
larda iki qəbiristanlıq mövcuddur. Biri müsəlman, digəri xristi-
an qəbiristanlığı. Molokan, baptist və digər Məsih təriqətlərinin
üzvləri xristian qəbiristanlığında dəf edilirlər. Ancaq molokan
qəbirlərində xaç simvolundan istifadə olunmur. Məhz molo-
kan kəndlərindəki xristian qəbiristanlığına daxil olduqda rahat
şəkildə molokan qəbirlərini müəyyən etmək mümkündür.
Ümumiyyətlə, məşhur alman sosioloqu Maks Veberin “İc-
malarda dini əxlaq və əmirlər iqtisadi fəaliyyətlər üzərində
olduqca təsiredici qüvvəyə malikdir” şəklindəki ifadəsini
Azərbaycanda yaşayan molokanların həyatlarında görmək
mümkündür. Məsələn, türk tədqiqatçı İvanovkada 2006-cı
ildə apardığı sosioloji sorğu və müşahidələrin nəticəsi olaraq
qeyd edir ki, kənddə çayxana yoxdur. Bu onunla izah edilir ki,
kənddə yaşayan molokanlar bütün günü işdə olduqlarına görə
vaxt tapıb çayxanaya gedə bilmirlər. Onlar işlədikləri yerlərdə
çay içirlər. Buna görə də İvanovkada çayxananın olmaması
qəribə qarşılanmır.
1
Məhz belə bir tendensiyanın molokanlar
arasında olması onların dini düşüncələrinə uyğun olaraq iş
əxlaqını da formalaşdıran əsas səbəblərdəndir.
Azərbaycanda molokanların Bakıda, Sumqayıtda, İsmayıl-
lıda və digər rayon və kəndlərdə dua evi (dom malitvı) adlan-
dırdıqları məbədləri mövcuddur. Dua evlərinin divarlarında
heç bir şəkil, ikona və xaç işarəsi yoxdur. Onlar hər bazar günü
səhər tezdən bu dua evlərinin qarşısında toplanır, qadın və
kişilər ayrı yerlərdə oturaraq öz ayinlərini icra edirlər. Dualar
oxunub qurtardıqda molokanlar bir yerdə amin deyirlər. Bəzi
dualar isə xor şəklində oxunur. Molokanlar dua edərkən orta-
da bir xalça olur. Presviter adlandırılan din lider xalçaya yaxın-
1
Çakır Ceyhan Suvari, Malakanlar, Ütopya nəşr, İstanbul, 2013, s. 100-101.
136
laşaraq dua oxuyur və hər dua qurtaranda camaatla birlikdə
səcdə edirlər və bu, doqquz dəfə təkrarlanır.
Əslən İvanovka kəndindən olan ancaq hazırda Bakıda yaşa-
yan Azərbaycan vətəndaşı Vasili Borisov ilə görüşümüz zamanı
o, molokanlara məxsus toy ənənəsini bu şəkildə təsvir etdi:
“Molokanlarda oğlan atasına gedib bir molokan qızından
xoşu gəldiyini deyər və ata da gedib o qızı valideynlərindən istə-
yər. Bizdə toy üç gün davam edir. Birinci gün qızın evinə gedirik.
O gün bəy qızı görmür. Paltar və hədiyyələr verilir. Qızın evindən
gəldikdən sonra bəyin dostları pul toplayıb yeni qurulacaq evin
bəzi ehtiyaclarını qarşılayır. İkinci gün bəy evinə qonaqlar gəlir,
ancaq gəlin gəlməz. O gün yeyilib-içilir və bu günə “iş qurtardı”
deyilir. Üçüncü gün qızı gətirməyə gedərlər və gəlin yeni evinə
gəldiyində ona orada presviteri (molokan din adamı) dualar
oxuyar. Axşamadək məclis qurular, yeyilər-içilər və nəhayət hər
kəs evinə qayıdar. Bəy və gəlin də öz yeni evində qalar”.
Vasili Borisovun həyat yoldaşı Tatyana xanım da bu
görüşümüzdə maraqlı bir məqama toxundu. O, əvəllər daha
çox yaşanılan “proqulka” ənənəsindən bəhs etdi:
“İvanovkada gənclər bazar günləri məktəbin arxasında-
kı böyük bir tarla ərazisinə gedər, qarmonlar çalınar, rəqslər
edilər və cavanlar bir-birləri ilə tanış olarmış. Hazırda bunun
yerini müasir diskoteka tendensiyası almışdır”.
Azərbaycandakı molokanlar yaşadıqları kənd və rayon-
larda çox etnikliliyin bir hissəsini təşkil edir. Bu, daha böyük
mənada Azərbaycanda müxtəlif xalq və qrupların yaşaması
ilə mozaik şəklində multikultural mədəniyyətin və tolerantlı-
ğın yaranmasına səbəb olur. Əlbəttə ki, bu tendensiyanın ta-
rixi kökləri vardır. Müasir dövrdə də bu tarixi kökləri ilə olan
əlaqəsini qoruyaraq reallığı əks etdirir. Məhz Azərbaycanda
yaşayan molokanlar da tarix və müasirlik qovşağında tolerant-
lıq nümunəsi olaraq ölkəmizə öz töhfələrini verirlər.
Dostları ilə paylaş: |