“Azərbaycanda xarici sərmayəli bankların bank sektorunda rolu”
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
23
keçid faktiki olaraq makroiqtisadi manevr xarakteri daşıyaraq, milli iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi strategiyasının dəstəklənməsinə yönəlib. Mərkəzi Bank bank sektorunun restrukturizasiyası prosesinə başlayıb, sektorun maliyyə dayanıqlığının gücləndirilməsi və risklərin idarə edilməsi tədbirlərini daha da artırıb. Bank sektorunun kredit portfelinin keyfiyyətinin qorunması məqsədilə borcalanların maliyyə yükünün azaldılmasına yönəldilmiş kompleks tədbirlər görülməsi nəzərdə tutulur. Bu istiqamətdə Mərkəzi Bank tərəfindən bəzi tələblər yumşaldılmış, kreditlərin aktiv restrukturizasiyası üzrə bankların imkanları artırılmaqla, xarici kapitalın cəlb edilməsi imkanları da genişləndirilmişdir. Eyni zamanda, bank sektorunda maliyyə dayanıqlığının qorunması və kreditləşmənin dəstəklənməsi ilə bağlı kapitala tələblər də optimallaşdırılmışdır. Real sektorun, bütövlükdə iqtisadiyyatın manata olan tələbatının qarşılanması məqsədilə Mərkəzi Bank yeni mexanizm tətbiq etməklə bankların manat likvidliyini tənzimləməklə, bankların öhdəliklərinin valyuta strukturunun dəyişməsinin səmərəsini yumşaltmışdır. Bundan əlavə, açıq valyuta mövqeləri ilə bağlı limitlərə müəyyən güzəştlər edilərək əhalinin əmanətlərinin istənilən valyutaya rahat konvertasiya edilə bilməsi üzrə bankların imkanları xeyli artırılıb. Mərkəzi Bank tərəfindən tətbiq olunan kontrsiklik yanaşma və dəstəkləyici tədbirlər bank sektorunda riskləri adekvat səviyyələrində idarə etməyə imkan verməklə, bankların şoklara qarşı dayanıqlı imkanlarını artırmalıdır. Bank sektoru ölkənin iqtisadi inkişafına dəstək verməklə, xarici sərmayənin də cəlb olunması üçün səmərəli tədbirləri davam etdirməlidir. Statistik məlumatlara görə 2016-cı ilin əvvəlinə bankların aktivləri 35 milyard manat, iqtisadiyyata kredit qoyuluşlarının həcmi 21 milyard manat təşkil etmiş, bunun da 75 faizi biznes kreditlərinin payına düşür. Ödəniş sistemlərinin sabit və təhlükəsiz fəaliyyətinin təmin edilməsi və inkişafı Mərkəzi Bankın mühüm fəaliyyət istiqamətlərindən biri olub. Milli Ödəniş Sistemi (MÖS) ilə 2015-ci ildə həyata keçirilən ödənişlərin sayı 13 faizdən çox artmış, ödənişlərin həcmi isə ÜDM-in 2,4 mislini təşkil etmişdir.
24
Xarici sərmayələrin ölkə banklarına cəlb edilməsində mühüm təsiredici qüvvə, qanunvericilik bazasıdır ki, bu da xarici sərmayədarları həvəsləndirməyə təsir etməlidir. Xarici sərmayədarların ölkəyə cəlb edilməsi üçün hökumət tərəfindən əsaslı addımlar atılmaqdadır. Bunlardan başlıcası mövcud maneələrin tamamilə aradan qaldırılmasına nail olmaqdır. Bunlardan ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılması, mənfəətin başqa valyutalara maneəsiz çevrilməsi, mənfəətin istənilən ölkəyə köçürülməsi və s. göstərmək olar. Ölkəyə xarici kapitalın cəlb edilməsi daha çox vergi sisteminin təkmilləşdirilməsindən qaynaqlanır. Sahibkarların fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsində vergi güzəştlərinin tətbiqi mühüm rol oynayır. Dünyanın əksər ölkələrində yüksək vergilərin tətbiqi nəticəsində investorlar öz mənfəətlərinin təxminən yarısından məhrum olurlar. Bu vergilər içərisində əsas yeri mənfəət vergisi tutur. Bu vergi üzrə güzəştlər vergi dərəcələrinin azaldılması və ya onun ödənilməsinə uzunmüddətli möhlət verilməsi həm yerli, həm də xarici sərmayədarları xeyli həvəsləndirərdi. Bundan başqa, əmlak vergisi, torpaq vergisi, sadələşdirilmiş vergi, nəqliyyat xidməti üzrə vergi və s. bu qəbildən olan məsələlərdəndir. Azərbaycan hökuməti xarici sərmayənin cəlb edilməsini canlandırmaq məqsədilə, xarici ölkələrin təcrübəsini nəzərə alaraq vergi siyasətini təkmilləşdirməyə başlamışdır. Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin birinci rübünün yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasda ölkə başçısı demişdir: «Azərbaycanda azad sahibkarlığın, azad rəqabətin inkişafı sürətlə gedir. Biz hələ bu yolun başlanğıcındayıq. Əminəm ki, görülən tədbirlər və gələcəkdə iqtisadi sahədə şəffaflığın təmin edilməsi nəticəsində Azərbaycanda sahibkarlıq daha da sürətlə inkişaf edəcəkdir» 1 . Bütün bu tədbirlər Azərbaycana xarici sərmayənin daha böyük həcmdə göstərilməsinə səbəb olacaqdır. Çünki, xarici sərmayəni cəlb etmək üçün hüquqi baza, şəffaf iqtisadi və maliyyə sistemi və qanunun aliliyi təmin edilməlidir ki, bu sahədə də son vaxtlar ölkə başçısı qətiyyətli addımlar atmaqdadır.
1 «Xalq qəzeti», 10 aprel, 2016 25
İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsindən məlum olur ki, sürətli inkişaf yoluna qədəm qoymuş ölkələr bu yolla gediblər və öz ölkələrini xarici sərmayə üçün cəlbedici ölkələrə çevirə biliblər. Bu gün istənilən ölkə xarici sərmayəni cəlb etməyə çalışır. Çünki, bu həm əlavə vəsaitdir – maliyyə resursudur. Həm də əlavə imkanların yaradılmasıdır ki, ölkəmiz də bundan yararlanmalıdır. Respublikamızda «investisiyaların təşviqi» üçün də lazımi addımlar atılmışdır. Cari ilin yanvar ayında Prezident fərmanı ilə investisiyaların təşviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında fərman imzalanmışdır. Bu fərman əsasında Azərbaycana qoyulacaq sərmayələrin həcmi xeyli artacaqdır. Bank sektorunun möhkəmlənməsi və sağlamlaşdırılması prosesi gedir. Maliyyə nəzarətinin gücləndirilməsi də bank sektorunun inkişafına xidmət edəcəkdir. Əmanətlərin tam sığortalanması da əhalinin bank sektoruna inamını artırmalıdır. İndi bütün əmanətlər sığortalanır ki, bu da gələcəkdə «dollarlaşma» meyllərinin qarşısını almağa kömək edəcəkdir. Manatın məzənnəsi sabitləşərsə, tədricən vəziyyət müsbətə doğru inkişaf edəcəkdir. Yerli valyutaya inamın artması, insanlara yeni yanaşma üçün əsas ola bilər. Burada heç nəyi diktə etmək olmaz. Adamlar öz arzuları ilə əmanətlərini manatla saxlamaqla maraqlı olacaqlar. Qeyri-neft sektorunun sürətli inkişafı prioritet olaraq yaxın gələcəkdə də davam etdiriləcəkdir. Hazırda 2 milyard manata yaxın dəyəri olan layihələrin icra edilməsi gündəmdədir. İş adamları, özəl banklar, eləcə də dövlət qurumları bu layihələrin reallaşdırılmasını həyata keçirməlidir. Banklar indi kredit vermək üçün layihələr axtarırlar ki, onlar gəlir gətirsin. Deməli, dövlət, özəl sektor və kommersiya bankları tərəfdaşlıq şəraitində işləyərək, ölkə iqtisadiyyatını sürətlə inkişaf etdirməlidir. Yerlərdə, icra orqanları sahibkarlar üçün münbit şərait yaratmalıdır. Bu həm də regionların sosial-iqtisadi inkişafını təmin etməklə, yeni iş yerləri, yeni istehsal sahələri yaratmaqla, regionlarda «sənaye zonalarının» yaradılmasına imkan verəcəkdir. Ölkəyə xarici sərmayənin cəlb edilməsində nəqliyyat sektorunun da Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|