Azərbaycanlilarin II dünya müharġBƏSĠNDƏ ĠġTĠraki

General-leytenant 
ƏLĠAĞA ġIXLĠNSKĠ
 
(1865-1943) 
 
Azərbaycanın  Qazax  qəzasında  dünyaya  göz  açmış  Əliağa  İsmayıl  oğlu 
Şıxlinski  Peterburqda  artilleriya  məktəbini  bitirdikdən  sonra  (1886)  Rusiya-
Yaponiya  müharibəsində  (1904)  iştirak  etmiş  və  Port-Arturun  müdafiəsində 
igidliyinə görə Qızıl Qılıncla mükafatlandırılmışdı. Port-Arturun süqutundan sonra, 
ayağından yaralı olan Ə.Şıxlinski 1905-ci ilin aprelində dəniz vasitəsilə xarici ölkə 

---

18 
 
gəmilərində  Sinqapuru  və  Seylonu  keçərək  Hind  okeanı,  Aralıq  dənizi  və  Qara 
dəniz  vasitəsilə  Odessaya  gəlmiş  və  məşhur  kurort  Yesentukidə  (Həsən  tiki) 
müalicə olunmuşdur. 
1912-ci  ildə  Ə.Şıxlinski  general-mayor  hərbi  rütbəsi  almışdır.  Onun 
artilleriya  sahəsində  yeni  nəzəri  müddəaları  və  ixtiraları  dünya  hərb  elmində  
“Şıxlinski  üçbucağı”  və  “Şıxlinski  formulu”    adı  ilə  məşhurdur  və  dərsliklərə 
“Artilleriya allahı”nın kəşfləri kimi daxil edilmişdir. 
 Birinci dünya müharibəsinin əvvəlində Petroqradın artilleriya müdafiəsi Ə. 
Şıxlinskiyə tapşırılmışdı. 1915-1916-cı illərdə o, qərb cəbhəsi artilleriya qoşunları 
rəisi, 1917-ci ilin sentyabrından isə Rusiyanın X Ordusunun komandanı olmuş və 
general-leytenant rütbəsinə layiq görülmüşdür.  
Hərbi  xidmətlərinə  görə  general  Ə.Şıxlinski  Rusiyanın  11  ordeni  və 
Fransanın yüksək legion ordeni ilə təltif edilmişdi.  
1921-ci  ilin  yayından  general  Ə.Şıxlinski  Azərbaycan  Sovet  Respublikası 
qoşunları  qərargahında  işləməyə  başlamış,  1924-1928-ci  illərdə  Birləşmiş  Hərbi 
Komanda  heyəti  məktəbində  rəis  müavini  işləmişdir.  General  Ə.Şıxlinski 
Azərbaycan tarixində ilk dəfə olaraq “Rusca-azərbaycanca  qısa hərbi lüğət” tərtib 
etmiş və onu 1926-cı ildə nəşr etdirmişdir. 
1929-cu  ildə  hərbi  xidmətdən  istefaya  çıxmış  general  Ə.Şıxlinski  hərbi-
publisist  əsərlər  yazmış,  tərcüməçiliklə  məşğul  olmuş,  Səməd  Vurğun  və  Osman 
Sarıvəllinin bir sıra şerlərini rus dilinə tərcümə etmişdir. 
General-leytenant  Ə.Şıxlinski  haqqında  məşhur  filosof  Heydər  Hüseynov 
1945-ci  ildə  geniş  məqalə  çap  etdirmişdir.  Sabir  İbrahimovun  “General 
Ə.Şıxlinski”  adlı  monoqrafiyası  və  yazıçı  Qılman  İlkinin  “General”  adlı  povesti 
(1975)  Ə.Şıxlinskinin  həyat  və  fəaliyyətinə  həsr  olunmuşdur.  Generalın  özünün 
“Xatirələrim” kitabı ilk dəfə 1944-cü ildə nəşr olunmuşdur.