Azsayli xalqlarin folkloru



Yüklə 365,57 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/53
tarix11.03.2018
ölçüsü365,57 Kb.
#31153
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   53

 
 
84 
Sa beynşa tatunşta qərəmzaqo afiri ubsa. Benexsa. Nexe: 
A,  bala  zu  qamişteza  vi  babay  qərəmcux  mani  va?  Mani 
cacluğa? 
Nexe: 
-
 
Efa,  kəvəğaz  zu  busquna  curkaz,  hun  ciq  harekan  begen 
manuva vi bavay qərəmcuq?! 
 
Bir  keşişi  aparırlar  qəbiristanlığa  dua  oxumağa.  Baxır  belə. 
Deyir:  
-
 
Ay  bala,  mən  başa  düşmürəm  ki,  sənin  dədənin  qəbri 
hansıdı? Hansı kol-kosdu?  
Deyir: qoy axtarım, mən pusquda dayanım, sən sür elə gəlsin, 
görək hansıdı, sənin dədənin qəbri?! 
 
Hoha hiş, kobi kandağa tüş 
Yöndəmsiz  arabaciyox  bene.  Hər  ği  hari  nextun  araba 
tarabene,  xena  baftene  tene  ceysa.  Te  vədə  me  əyitmoğo  petun. 
Həysəl saml ağılaxun kəm amdara nextun: ”Hoha hiş, kobi kandağa 
tüş.” Arabina maya bakayin cidal. 
 
Hoha hiş, xəndəyə, qobuya düş 
Yönsüz  arabaçılar  olurdu.  Hər  gün  gəlib  şikayət  eləyirdi, 
araba aşıb, suya girib, çıxmayıb. Onda bu sözü deyiblər. İndi bir az 
başdan  xarab  olanlara  deyirlər:  Hoha  hiş,  xəndəyə,  qobuya  düş. 
Yəni arabasını hara gəldi salıbdı. 
 
Bisi jomokoya baskal 
Te  vaxtamoğo  maşin  tene  be.  Sa  nijlu  aizin  be  bel  qonağe 
eysa. Kaybaki eğatan ko gine bel hari ceysa. İz coxon xavar hakatan 
nexe: bisi jomokoya baskene. Həysəl şu cəyi eğayin mərtun ne: 
-
 
Bisi  jomokoya  baskal.  Mo  şo  upsuneki:  Zu  kə  ava  bakaz 
maya. 
 
Köhnə dəyirmanda yatan 
O vaxt maşın olmayıb. Bir nicli kəndin bu başına qonaq gəlir. 
Qayıdanda  beş  günə  gəlib  çatır.  Arvadından  soruşanda  deyirmiş: 


 
 
85 
Köhnə  dəyirmandadı,  yatıbdı.  İndi  kim  gec  gəlsə,  bu  məsəli 
işlədirlər: Köhnə dəyirmanda yatan. Yəni mən nə bilim, hardadı. 
 
Va zu sa təlinə badazki 
Orazi bikseyan eke popaxun vij kine kankoroy tələtun düzbsa. 
Həysal  əcuğon  bikatan  me  əyitə  əşbestunsta;  “Va  zu  sa  təlinə 
badazki”.
 
 
Səni mən bir tələyə salım ki... 
Qırqovul  tutmaq  üçün  at  tükündən  kəndir  kimi  dairəvi 
formada  tələ  düzəldirlər.  İndi  də  kiminsə  acığı  tutanda  belə  bir 
misaldan istifadə edirlər: “Səni mən bir tələyə salım ki...” 
 
Çovalen kokla laxatan 
Udiğoy  ən  kəsib  vədə  iyuni  xaşe.  Esenaxun  hikal  tene 
mandeebsinoroxol  papi  tene.  Bisiyoroxal  toyesene.  Çovalenal  hate 
vədə koklane laxsa. Şoto qörə nextun va çovalen kokla laxatanyan 
avayan bakon. 
 
Sərçə yumurta qoyanda bilərik 
Udilərin ən kasıb  vaxtı  olub  iyun ayı.  Heç nə qalmayıb.  Heç 
nə olmayıb. Köhnəsini satıblar. Təzəsi də yoxdu. Sərçələr də o vaxt 
yumurta  qoyur.  Səni  sınayır  da.  Ona  görə  deyirlər  ki,  səni  sərçə 
yumurta qoyanda bilərik. 
 
Beğa iz mukə makan bay 
Sa  işkaren  nexe  kit  e  vaxt,  zu  beli  hakoz.  Sa  Bəyəxu  xavare 
haksa.  Hali  nu  haki  tanesa.  Axırda  vezar  bay  nexe:  Beğa,  mukə 
makan  bay.  Motinal  hari  benexsa  butun  belexoy,  gömüş  xoy 
mukəno. Axirda nexeki ay kada tez bəbi. Nexe: viz usene xavaren 
haksa. Mekaxa sirik ten hake. İsə zu ba kə ukas. 
 
Bax ha, buynuzu olmasın 
Bir  kişi  deyir  ki,  o  vaxtlar,  mən  mal  alacağam.  Bir  bəydən 
soruşur. Gəlib almayıb, gedir. Axırda məcbur olub mal alana deyir: 
Bax, buynuzu olmasın. Bu da gəlib görür ki, bütün malların, inəyin, 


 
 
86 
camışın buynuzu var. Axırda deyir ki, ay əmi, tapmadım. Deyir: On 
ildi  soruşursan.  İndiyə  kimi  almamısan.  Mən  indi  sənə  nə 
deyəcəyəm.  
 
 
Axşumkala exlətxo
 
LƏTİFƏLƏR 
 
Fağırın kə kan bi?! (Ədəbiyat: 2, varaq:485; Taranedi: 6) 
 
Udin Üxal balen iz xəye çika Kəsipe laxsa. Xəyəl exti uxələne 
taşta.  İzi  bul  camataxun  exlətəne  kərbaksa.  Aize  bakala  xəyrux 
burum lavane baksa me xəye loxol.
 
Gimginə bakala işkarxoxun soğo sataşmişakseynak nexe:
 
-A işkar, vi Kəsibi bə he ginaxtun laxe.  
25 koncux baftetun sa Kəsibi loxol, fağınen kə kan bi?!
 
 
Yazıx nеyləsin?! (Ə: 2, s:485; Tr: 6) 
 
Udi ovçu itinin adını Kasıb qoymuşdu. İtini götürüb ova gеdir. 
Özü  camaatla  söhbətə  başlayır.  Kənddəki  itlərin  hamısı  düşür  bu 
itin üstünə.  
Gimgədəki kişilərdən birisi sataşmaq üçün deyir:  
- Ə kişi, sənin Kasıbını gör nə günə qoyublar.  
25 xozеyin düşür bir Kasıbın üstünə, yazıq nеyləsin?! 
 
 
Caludlu Dülgəri ğar Aşıq Əvəki nağıl (Ədəbiyat: 2, varaq: 
VII-VIII; Taranedi: 6)
 
Nextun  ki,  Dağıstana  Zərnişan  siyen  sa  çuxe  aşıx  buney. 
Gimxoy sa gina me aşıx Caludlu Aşıq Əvəkəxun yərişane çeri, şoto 
şipepsa.
 
Aşıx Əvəken nexe: 
Xaçmaz, Xalxal, Bumkate
 
Samalaka, cəyin, şumkate
 
Aruxoyloxol dеndaq,
 


 
 
87 
Dеndaqloxol lеvеt,
 
Lеvеtinboş kokots
 
Kokotsiboş hikə?
 
Te vaxt Bum biğe be. Aşıx Əvək Xaçmazin, Xalxalin. Bume 
kat ukatan Vərtəşinatun exstay.
 
Caludlu  Dülgər  oğlu  Aşıq  Əvək  haqqında  rəvayət  (Ə:2, 
Əlavələr.s: VII –VIII. Tr:6) 
 
Deyirlər ki, Dağıstanda Zərnişan adlı bir arvad aşığı varmış. 
Günlərin  bir  günü  bu  aşıq  Caludlu  Aşıq  Əvəklə  yarışa  girir,  onu 
susdurur. 
 
Aşıx Əvək deyir: 
Xaçmaz, Xalxal, Bum arasında,  
Bir qaşıq yağ çörək arasında.  
Od üstdə sacayaq
Sacayağın üstdə qazan, 
Qazanın içində toyuq. 
Toyuğun içində nə? 
O vaxtlar Bum mərkəz olub. Aşıq Əvək Xaçmaz, Xalxal, Bum 
arasında dеyəndə Vartaşeni (indiki Oğuzu) nəzərdə tuturmuş. 
 
Udixoy Ukunxo 
Udilərə məxsus yeməklər (S: 7, 10, 9; Tr: 5) 
 
Afar  -  meş  təzə  çexatan  qonşiyox  sa  kala  ğiresi.Suntun 
yuxinane  həzirsa,  suntin  ükə,  suntin  şəraba.  Əsasal  şotaynak  nə 
əşesa. Yuxa qayesa, iz loxol ğoğe şərab ləmesa. Oşa meş xuri-xuri 
kasesi şərabi loxal batune. İz loxol ük xuribay zitune.İz loxon butki 
deydani loxol apestunbsa. 
Afar (Qutab)  -  Cişkan  (gicitkən)  təzə  çıxanda  qonşular 
yığışardı  bir  yerə.  Biri  yuxasını  hazırlayardı,  biri  qozunu,  biri 
şərabını və s. Əsasən onda nə istifadə olunur? Yuxa açılardı, üzə-
rinə  alça  şərabı
13
sürtülərdi.  Sonra  cişkan  xırda-xırda  doğranıb 
                                                           
13
 maye halında turşu 


Yüklə 365,57 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə