Azsayli xalqlarin folkloru
Yüklə 365,57 Kb. Pdf görüntüsü
|
120 Qarğıdalı çörəyi pendir suyu 58 ilə olurdu çox şirin, Bəzi cavanlarımız vardı quş kimi çevik, Luxunda 59 tökülərdik tut kimi Rak, lukun, daxa, dark, dakruk 60 yadınızdadırmı? Sacın qindaran qık nəxüdni avaki, İçeşıni yıkəl parçın davaki. Serındjeka dazı abayle naki, Çinı əyranike eti yikele? Sac sacayağına necə də yaraşırdı, Qızların belində parç 61 necə dayanırdı. Sərnicə sağıb gətirərdilər südü, Onun ayranından doğramac 62 yadınızdadırmı? Suru uxixanau sesbı, ğulaybı, Tampırbışkan cihileşın tulaybı. Sıpıri kikekqa, xamde kusaybı, Tsintsanğaybı xə havaytan yikele? Sürü otarmağın səsləri, qolayı 63 , Təmbur çalan cavanların tulayları 64 , 58 Qarğıdalı çörəyini pendir suyu ilə yeyirdilər bal – çörək yeyən kimi. Pendir suyunu bir az qaynadırdılar. O da çöküntü verirdi. Ona arxaney deyilir. Həmin pendir suyu ilə çörək yeyilərdi 59 luxun - damın üstünü torpaqla örtmək məqsədilə hamının köməkli şəkildə bayramsayağı gördüyü iş 60 orada işlənən ağac alətlərdir 61 səhəng 62 eti 63 Hər sürünü otarmağın öz səsi var. Sürü çobanın çağırışına öyrəşir. Çoban sürünü öz səsiylə necə çağırırsa, qoyunlar da o səsə o cür öyrəşir 64 Təmbur çalan cavanlar mahnı oxuyurlar, təmbur mahnılarına tulaylar deyirlər. Tulayların öz oxunuş tərzi var. Ola bilsin ki, laylalarda layla sözü vurğulanan kimi, tulaylarda da tulay sözü vurğulanır. “Ay tulay, ay tulay” sözü işlənir 121 Dul arvadı gecə aparan zaman kösöv atılması 65 , Onun göydə uçan qığılcımları yadınızdadırmı? Saz kaleva ğutokalnı şitanvayn, Mıkkil o-ad atıdkınnı ardavayn. Alexa-lexa salat ha-a kığabayn, Kalıpkın xabarbı ha-a yikele? “Sazımı ver 66 ” deyə oxuyurdu quşcuğaz, Buzun üstünə yapışmışdı ərdov 67 . Alex-lexa 68 və onu göndərən kığabay 69 . Nağıl danışana qısılmağımız yadınızdadırmı? Bığaleçak gaha, katarbı kital, Ğekayke mırtelbı, hənkabı ital. Cüm-ə babe exal umlen xal hital, Yolmaynı sentel ğacirar, yikele? 65 Boşanmış qadın ikinci dəfə ərə gedəndə ona toy olmurdu. Onu qaranlıq qarışanda xəlvəti aparırdılar. Çünki xəbər tutsaydılar, təhqir edərdilər. Açıq-aşkar getsəydi, arxasınca kösöv atardılar, ibrət kimi 66 Burada qədim nağılların adı çəkilir. “Sazını ver mənə, quşcuğaz.” Bu nağıl məşhur nağıldır. 67 Ardavay nağıl qəhrəmanı Ərdoydur. Bizdə nağıllarda var ki, Ərdoyu yapışdırmaq üçün onun gəzdiyi yerlərə su səpirlər. Bu, buzun üstündə oturur. Yapışır buza. Belə nağıllar var. İnsan yatır. Narahat yatır. Durmaq istəyəndə dura bilmir. Yuxuda sayaqlayır. Ağlı üstündədir. Fiziki cəhətdən oyana bilmir. Onda deyirlər ki, Alex-lexa üstünə cumub, oyanmağa qoymur. 68 Alex-lexa fantastik heyvandır. Belə bir nağıl var: Alex-lexa. Deyirlər, bir qarı hey şikayət edirmiş ki, Alex-lexa məni incidir, gecələr yatmağa qoymur. Boğur məni. Buna məsləhət görürlər ki, sən həmişə yatdığın yerdə yatma. Həmişə yatdığın yerə də bir dənə kötük qoy. Sən də qıraxda yat, görək nə olur. Alex-lexa gedir qarı yatan yerə, üstünə cumur. 69 Kığabay da fantastik nağıl qəhrəmanıdır. Kığabay əmr verəndir. Alex-lexa isə icraçıdır. Kığabay Alex-lexaya deyir ki, burda qarı var. Alex-lexa deyir ki, bu qarı deyil, kötükdü. Qarı yoxdu. Ona görə deyirlər ki, tək yatmasınlar. Tək olmasınlar. 122 Buğaleçak 70 bağlayıb öndən düyünləməyimiz, Dəridən motallar, xırda cılğılar 71 , Cümə babanın axşamlar canavar ağzı bağlaması 72 Heyvanların parçalandığı yerdə qartalların yığılması yadınızdadırmı? Vuklelka aleççu iratın duvağ, Bılaxna yək haqas yikkekka isdağ. Cila kəs ke-ena , “yixe min bıtağ” Ader Allahıka oka yikele? Başına örtdüyü iratdan duvağı 73 , Gəlinə bulağın yolunu göstərməyə aparmaqları, Getdiyin yerdə qocal, “ol min budaq” Nənələrimizin bu xeyir-duaları yadınızdadırmı? Çüülike ğarqbı ha-a çeylağe, Ğamışbışke katbı ha-a Tsaylağe. Xabarbışe ğatarın Qaxyeylağe, Şava atna naxud ğotxi yikele? Çaylaqda palçıqdan düzələn qoçlar, 70 Bığaleçak qadınların baş örtüyüdür. Cəngavər sayağı. Amazonkalılar sayağı. Gümüşdən hazırlanmış. Saç onun içində olurdu. Qabın içində. Mane olmasın deyə 71 Dəridən düzəldilən qab - pendir yığmaq üçün və s. 72 Cümə baba axşam qoyunun ağzını bağlamaq üçün dua oxuyur ki, sağ-salamat olsunlar. (Umlen canavar deməkdir) Cümə baba qurdun ağzını bağladı. Səhər bir də görürdün ki, qartallar uçur hardansa. Cümə babanın duası baş tutmayıbdı. Canavar qoyunu dağıdıb. 73 Gəlin gələndə iki gündən sonra onu bulaq başına aparırlar. Gəlin abır-həya etdiyi üçün üzündə duvax olurdu. Əlinə şirni, pay verirlər ki, orada olanlara paylasın. Gəlindən pay alanlar gəlinə dua oxuyurlar: Evində qarısın. Oğullu- uşaqlı olsun. Qollu-budaqlı olsun. Yüklə 365,57 Kb. Dostları ilə paylaş:
|