Azsayli xalqlarin folkloru

 
 
154 
Zas sə-ət ıkkan 
Hambaşe Letife karbışıs istolulka sabıme eyhen: 
-
 
Qare daday ğu mısana kikas? 
Dekkis Letif qerni ikkan. Mısacad Letifni xatrek setu deş: 
-
 
Ay bala, zakle ehes əxəs deş, mana Allahna iş. 
Letife  har  xaraqıs  sabıme  med  man  sual  hele.  Axıre  dek 
bizarxa eyhen: 
-
 
Qare Letif na-as hambaşe ğu hayin sual hele. 
Letife eyhen: 
-
 
Qare zas haman yiğın sə-ət ıkkan. 
 
Ata, sən nə vaxt öləcəksən? 
Lətif atasından hər gün yemək vaxtı soruşarmış: 
-
 
Ata, sən nə vaxt öləcəksən? 
Atası isə heç xətrinə dəyməz, gülə-gülə deyərmiş: 
-
 
Bilmirəm, bala, bu Allahın işidir. 
Axırda  günlərin  bir  günü  Lətif  yenə  o  sualı  verir.  Atası 
maraqla soruşur: 
-
 
Ay Lətif, mənim ölməyimi niyə elə tez-tez soruşursan? 
Lətif deyir: 
-
 
Mən o saatı istəyirəm. 
 
Şavna zeri micaqba? 
Sa yığıl hanbazaşe eyhen:  
- Letif, hişda zer huşunçile micaqba. 
Hanbazaşıni  mani  cuvabın  Letif  deşşe  ali-ı.  Letife  xəmde 
laqaran ranq adı zer ranqlamış hav-u. Hambazar sav-u eyhen: 
-
 
İlake həşde şavna zeri micaqba. 
 
Kimin inəyi gözəldi? 
Həmişə uşaqlar Lətifə deyirdilər: 
-
 
Lətif, bizim inəyimiz sizinkindən gözəldir. 
Uşaqların  bu  sözü  Lətifə  çox  təsir  edir,  onu  ağladır.  Axırda 
göy rəngli yağlı boyanı götürüb yatdığı yerdə inəyi rəngləyir. Sonra 
uşaqları çağırıb deyir: 
-
 
Gəlin indi baxın, kimin inəyi daha gözəldir?! 

---

 
 
155 
 
Ğu huşşuna? 
Axıre qoharbı sa fıkrelka kabı eyhen. Mani Letifıs istağ he-es 
yikkan. Davatbı hı-ı istağ Letifni xaka arçu. Letife eyhen: 
-
 
- Ğu huşşuna, hocona eyhe? 
İstağe eyhen: 
-
 
- Qare beynava, zı yiğna istağ vorna. 
Letife şadra eyhen:  
-
 
Ha ğu hişda qoharva sinqə arı. 
 
Sən kimsən? 
Gəlin  gətirəndən  sonra  Lətifi  gəlinin  yanına  aparırlar.  Lətif 
gəlinin ətrafında fırlanandan sonra deyir:  
-
 
Sən kimsən? 
Qız cavab verir: 
-
 
Ay dəli, mən sənə gəlin gəlmişəm. 
Lətif razı halda diyir: 
-
 
Hə, onda sən bizim qohumsan deyə bizə gəlmisən. 
 
Zı ayaykı deş 
Sa  yiğıl  Letife  kuçeyni  uşaxaşika  gizlənpaç  oyunni  huvaqa. 
Letif coni dame axure düqulxa. Qirqıni xəmde xabınbışe Letif tabal 
hı-ı.  
Manisa yiğıl Letif axure aveke. Hala qer şadra eyhen: 
-
 
Şavuklecad zı avaykı deş. 
 
Heç kim məni tapmadı 
Uşaq  vaxtı  Lətif  küçə  uşaqları  ilə  gizlənpaç  oynayırdı.  Lətif 
evə gəlib damda (tövlədə) axurun içində gizlənir.  
Bütün  gecəni  evdəkilər  Lətifi  axtarırlar.  O  biri  günün  səhəri 
Lətifi axurda tapırlar. Hələ çox sevincək halda deyir: 
- Heç kim məni tapa bilmədi. 
 
Şençe sakal hı-ı 
Letifni  dekke  mayıni  vusa  cun  bağni  sulamış  ha-a.  Letifıkle 
eyhen: 

---

 
 
156 
-
 
-  Qare  Letif  ğu  hayna  ilekke  mebınbışe  hişın  san  sakal 
hımaacın.  
-
 
Sıkınni  vaxtale  dek  ilakkana  med  şan  menni  suralkavud 
sakal hı-ı. Dekke Letifikle eyhen:  
-
 
- Qare ğu hama ola-ola na-as şan menni suralka sakal ha-as 
hassır? 
Letife eyhen: 
Qare ğu zakle hayin ciqa haqu, şenbişe şençe sakal hı-ı. 
 
Suyu oradan kəsdilər 
Lətifin atası yay vaxtı bağçanı sulayırmış. Lətifə deyir: 
_ Lətif, bala, sən bura bax, başqaları suyu kəsməsin.  
Bir  vaxt  sonra atası gəlib görür  ki  su başqa  yerə axır.  Atası 
Lətifə deyir: 
-
 
Adə  sən  orada  ola-ola  suyu  başqa  yerə  axmağa  niyə 
qoymusan? 
Lətif deyir: 
- Ata, sən buranı gösdərdin, suyu isə o biri tərəfdən kəsdilər. 
 
Şinqə axecın 
Letifın  silibıni  ıkar.  Dekke  aldamışaa-aldamışaa  silibışdı 
doxduruska  ıkkekka.  Doxturuska  arıme  sili  yuq  kexe.  Man  med 
manisa yığıl ıkar diğal. Letife dekikle eyhen:  
-
 
Qare daday doxturukle ehe sa yiğna şinqə axecın. 
 
Bizdə qalsın 
Lətifin  dişi  ağrayırdı.  Atası  dil-ağız  edib  onu  diş  həkiminə 
aparır. Həkimin yanına keçən kimi qorxudan dişinin ağrısı kəsilir. 
Sabahısı gün bu hadisə təkrar olunur. Lətif atasına həkimi göstərib 
deyir: 
-
 
Ay ata, həkimə de ki, bir-iki gün bizdə qalsın. 
 
Qırqına beynavavur 
Sa vaxt Letif fındıq zavode fehleni vor. Sa yiğıl Letife haray-
həşirıka direktorni kabinete eyhen: 

---

 
 
157 
-
 
Qare  Şəhid  dayi  hina  zavode  qırqına  beynavavur,  zı  hina 
axas deş. 
Direktorus  Letif  qerni  ıkkan.  Manke  Letif  sakit  haasdime 
eyhen: 
-
 
Ay  Letif  hayna  zavode  sa  zınayi  ğu  əsas  insanar  vobunbu. 
Aqar şinab hina deş şavana zavod idara haas. 
 
Hamı dəlidi 
Lətif  bir  vaxt  fındıq  zavodunda  fəhlə  işlədirdi.  Bir  gün  o, 
haray-həşirlə direktorun yanına gəlib deyir: 
-
 
Ay,  Şəhid  dayı,  burda  hamı  dəlidi.  Mən  bu  zavodda  qalıb 
işləməyəcəyəm, çıxıb gedirəm. 
Drektor Lətifi çox istəyirdi. Ona görə də Lətifi sakitləşdirərək 
deyir: 
-  Ay  Lətif,  burda  zavodda  iki  əsas  adam  sənsən  və  mənəm. 
Əgər biz də burdən getsək, zavodu kim idarə edəcək?! 
 
Qikin yığ tamixes deş 
Mıse  hanbaşe  insanaşike  pıl  borç  ha-a,  amma  mısacad  sakal 
ha-a  deşdi.  Sa  yiğıl  sa  borclu  ari  pıl  sakal  he-eva  eyhe.  Mısayni 
qade eyhen: 
-
 
Ay dayi, ğu narahat mexe, deke uvhin sa həftəyle yığin pıl 
keles. Mana adami arkınme Mıse qadeykle eyhen: 
-
 
 Qare,  ay  axmax,  ğu  beynavane  həftə  zarada  tamıxesın, 
amma qika (sabah) misacad tamexe deş.  
 
Sabah heç vaxt qurtarmır 
Musa  ondan-bundan  borc  alırdı,  amma  qaytarmaq  istəmirdi. 
Yenə səhər tezdən borclulardan birisi qapını kəsdirir. Musanın oğlu 
deyir: 
-
 
Ay  dayı,  narahat  olma,  atam  deyib  ki,  bir  həftəyə  sənin 
pulunu verəcəyəm. Kişi gedəndən sonra Musa oğluna deyir:  
-
 
Ay  axmaq,  həftə  qurtarıb  gedəcək,  amma  sabah  isə 
qurtarmır.  
 
 

---