Azsayli xalqlarin folkloru

 
 
162 
 
Mançıs pıl hivvu 
Yişdi  çoçeşina  sa  Mişleşile  araylena  Zakatalayni  bazareka. 
Bazare sa micaqni karana baqlama qavcu alivşes vukkikın. Ucuzda 
qavcu qırqın bağlama alışu. Çoci bazarni sa kuncul dü-ur otxanan. 
Sayıb insanar ilakambı çoci deşşe-deşşe istiotub obxan. 
İnsanaşe yazux hav-u eyhen: 
-
 
Qare ay çoci hayin kar oyxanan kar deş vodun. 
 Mışleşele eyhen: 
-
 
Qare ay çoc zı mançis pıl hivvu, nəxudna manbı dağa-as. 
 
Pul vermişəm 
Bir  Mişleşli  Zaqatala  bazarına  gəlir.  Bazarda  bir  qəşəng 
bağlamanı  görüb  alır.  Bu  qardaş  bazarın  bir  kənarına  çəkilir  və 
aldığını  yeməyə  başlayır.  Yol  ötənlər  görürlər  ki,  bir  nəfər 
gözlərindən də yaş axa-axa acı istiotu yeyir.  
İnsanların ona yazığı gəlib deyir: 
-
 
Can qardaş, o acı istiotdur, onu yemək olmaz, at getsin. 
Mışleşli deyir: 
-
 
Mən ona pul saymışam, necə atım?! 
 
 
Hizın kanfitbi ko 
Dursunəli  xəppa  vaxtini  zəifa  deşda.  Sa  vaxtal  sa  qohare 
eyhen,  qare  Dursun  hayni  qonşu  xive  sa  adami  deşda  zəifa  vorna, 
Hora  ilekke  belke  vas  ayrele.  Dursun  haykanna  mani  adresın. 
Dukanençe sura kile “Nanali” konfitbı alişu. Xilece xabarbişile içini 
yede eyhen: 
-
 
Zas  həməxüd  qanmişexe  ğu  elçivalis  arı.  Bes  vas  mana 
hişda içi şavnimena yikkan? 
Dursune zaradaeyhen: 
-
 
Hayni zı qadeynime yikkan. İçini yede eyhen: 
Manke şi mana vas hele deş Dursune manke eyhen: 
Yiçu manke hizın sura kile kanfitbışın sakal he-ecad. 
 
 

---

 
 
163 
Onda mənim konfetlərimi ver 
Dursunun arvadı yox idi. Bir gün qohumlardan biri Dursuna 
deyir ki, bu qonşu kənddə bir dul arvad var. Get bax, bəlkə sənə ərə 
gəldi.  Dursun  həmin  ünvana  gedir.  Mağazadan  yarım  kilo  nanəli 
konfeti alır. Xeyli söhbətdən sonra qızın anası soruşur:  
-
 
Mənə elə gəlir ki, sən elçiliyə gəlmisən. Bəs onda de görək, 
qızımızı kiminçün istəyirsən? 
Dursun tez sevincək deyir: 
-
 
Bax  bu  oğlan  üçün  istəyirəm,  deyib  özünü  göstərir.  Qızın 
anası deyir: 
-
 
Onda biz qızı sənə verəsi olmadıq. 
Onda Dursun deyir: 
-
 
Bacım,  onda  mənim  yarım  kilo  konfetlərimi  də  ver,  mən 
gedim. 
 
 
Aliddin dayi xoş geldi ğu 
Alibni  Suvaqilençe  xurun  uşaxar  eçeşıni  bageka  sixbişıs 
havaykananbı.  Sayıd  birdan  uşaxaşinı  sesbışılka  Aliddin  araylena 
mani  bağeka.  Aliddinni  harayle  uşaxarharna  sa  suralka  hixu. 
Uşaxaşini  sanqun  çarıxna  bağ  aşmiş  vuxa  axana  hocome  ha-as. 
Aliddin cuska hirxılme hocome ehes axu zarada xıl hotku eyhen: 
-
 
Aliddin dayi xoş geldi ğu.  
Man cuvab Aliddinni hamnime xoşeka kayle, uşaxış uba hı-ı 
eyhen: 
-
 
Ay sağ ol, ay sağ ol, bax hina yuqna, ğu mer arı sıxbı he-e. 
 
Aliddin dayı, xoş gördük 
Köhnə  Süvagildə  uşaqlar  alma  oğramağa  gedirlər.  İlin  ən 
yaxşı vaxtında Aladdin bunları görüb dala düşür. Aliddindən nəinki 
uşaqlar  böyüklər  də  qorxurdular.  Uşaqlar  haray-həşirlə  qaçmağa 
başlayırlar.  Uşaqlardan  birinin  çarığı  ayağından  çıxır  və 
dayanmalı  olur.  Aliddin  ona  yanaşanda  uşaq  nə  edəcəyini  bilmir. 
Və ona görə də əlini uzadıb: 
- Aliddin dayı, xoş gördük . 
 Bu söz Aliddinin o qədər xoşuna gəlir ki, üzündən öpüb deyir: 

---

 
 
164 
-  Ay sağ ol,  ay sağ  ol,  bax sən çox yaxşı  oğlansan, sabah  da 
gəl, alma oğra. 
 
Yığni bıtağıl kok deşda 
Sa  yiğıl  Asvar  sa  işığ  deşdı  adamis  hanbar  exe.  Sa  kıdıkni 
yiveyska  hibxırme  uvhin  sikınin  kıdıkar  oxanas.  Har  kıdıkıs  işığ 
deşunqe Asvarıkle eyhen: 
-
 
Qare çoci hayna yuqbaye, hayinçe kok dişe. 
Axıre Asvar bezmısxa eyhen: 
Qare çoci yigni suralinbı qırqınbı yuqunbuvud. 
 
Sən olan budaqda qurd yoxdur 
Günlərin bir günü Asvar kor bir kişi ilə yol yoldaşı olur. Bir 
əzgil  ağacına  çatanda  dedilər  bir  az  əzgil  yeyək.  Hər  əzgili 
qopardanda kor əzgili Asvara göstərib deyir: 
-
 
Ədə, qardaş, bu əzgildə qurd varmı, yaxşıdırmı?  
Axırda Asvar dözməyib deyir: 
-
 
Ə, qardaş, sən oturduğun budaqda heç qurd yoxdur. 
 
Mısayı ikkan alxıle 
 Sa  yiğıl  Asvar  cuna  hanbaz  Aliddinıka  sana  sa  çoleni 
vobunbu.  Mikadava  Asvare  osbı  sı-ı  uçağ  kaha.  Sayıd  birdan 
kanedın taxılın çolud alışmışexe. 
Mani  xivun  insanar  kurakbışka,  yababışka  hoharanbi  hinbi 
dotasva. İnsanar hivixarme Asvar saki eyhen: 
Ay  beynavabı,  şu  hudura  çol  tətke-e,  şalme  mısayi  ikkan 
alxile. 
 
Bizi sabah döyərsiz 
Bir  gün  Asvar  dostu  Aliddinlə  çöl  ilə  gedirlərmiş.  Soyuq 
olduğu  üçün  odun  yığıb  ocaq  qalayır.  Birdən  od  yaxındakı  taxıl 
zəmisinə  keçir.  Bunu  görən  kənd  sakinləri  bel,  yaba  ilə  düşürlər 
bunların dalınca, bunları döysünlər. İnsanlar onlara çatanda Asvar 
qayıdıb deyir: 
-
 
Ay  dəlilər,  siz  gedin  tarlanı  söndürün.  Bizi  isə  sabah  da 
döyə bilərsiniz.  

---