Azsayli xalqlarin folkloru



Yüklə 365,57 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/53
tarix11.03.2018
ölçüsü365,57 Kb.
#31153
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   53

 
 
28 
 
Ala arsiqin (Buxacoğun ) vamüq qandi 
Yuxarıda oturmuş (Allah) səni bəxtəvər еləsin   
 
Karğışxo (
Exlətepi: 10;
 Taranedi: 6) 
Qarğışlar (S: 10; Tr: 6) 
 
Əfçi uqola oroxoğan baki. 
Yalan deyən odda yansın. 
 
Əfçi uqoltay loxol xe makan bəğəysi 
Yalan deyənin üstünə su tapılmasın 
 
Vitağala yak mayinkan baki (Exlətepi: 9;
 Taranedi: 7)
 
 
Sən gedən yol qara olsun (S: 9; Tr: 7) 
 
Vi kojin kala xekan çeri 
Sənin evinin ərazisindən su çıxsın. 
 
Udixoy  tumarrgirə  24  saat  çöybay  vaxtrux 
(Ədəbiyat:  2; 
varaq: VII)
 
Udi təqvimində 24 saatın xüsusi bölgülərlə bölünməsi (Ə: 2, 
Əlavələr. s: VII) 
 
Arağor
 
səhərə yaxın еlə bir vaxtdır ki, ağacların siluеti görünür 
 
Kəykəmuğu
 
nisbətən hava işıqlaşır 
 
Üşеnen
 
lap tеzdən 
 
Kəynəqa mativada 
səhər 
 


 
 
29 
Savayna 
səhər 8 – də 
 
Bеrizarinqa 
hələ tam günorta dеyil 
 
Biyasinqa 
Axşamçağı 
 
Biyaxço 
axşam üstü 
 
Biyasin 
Axşam 
 
Üşe 
gecə 
 
Şuni bеğ 
daha sonra 
 
Joğilin Axsibay (Ədəbiyat: 2; Varaq: 166-167; Taranedi: 6)
 
 
 
Udiğoy  yəyni  bayram  “Joyulin  axsibay”yəni  joxlin 
bayramdun  cuakesta.  Me  bayram  Xina  xoşe  beyexe  baksa.  Me 
bayramasta  əsas  ədətxoxun  soğo  udin  xorayroxun  sa  “hərsə”ne 
boxesa.  Kokluna  jaldi  çoçatunbsa.  Əyleğon  içexoy  ozanaxun  toya 
surukpi  məlexotun  tarakon,  kojin  konçuxoxun  paytun  curoğon. 
məlexun  qorsi-morsitun  kirbon.  Məğ  məxpi  joxunul  eysunanin 
ababakeston: 
Qortsi-mortsi, qortsi-mortsi,
 
Ca еra, nə еra, kokla еça!
 
Bayame  gine  biyəsin  məline  ocaxtun  aruxbon,  şotoy  loxun 
cubtunkon. Arixoy loxun cupkatan məxtune: 
Qaça-qaça aruvo,
 
Qaça-qaça aruvo.
 


 
 
30 
YAZ BAYRAMI (Ə: 9, s: 166-167; T: 6) 
  
Udilər  yaz  ayında  «joğulun  axsibay»,  yəni yaz  bayramı 
kеçirərdilər.  Bu  bayram  mart  ayının  ortalarında  kеçirilirdi.  Bu 
bayramın  əsas  əlamətlərindən  biri  hamının  еvində  ənənəvi 
xörəklərdən  biri  sayılan  «hərsə»  bişirilməli  idi.  Yumurta  bişirib 
qırmızı  boyayardılar.  Uşaqlar  boyunlarına  çanta  kеçirib  həyətləri 
gəzər, еv sahiblərindən pay umardılar. Həyət-bacadan Novruz gülü 
yığardılar. Mahnı oxumaqla yazın gəlişini bəyan еdərdilər: 
Novruz gülü, Novruz gülü, 
Bir gətir, iki gətir, yumurta gətir! 
Bayram  günü axşamçağı  həyətlərdə    tonqal  qalayıb,  onun 
üstündən tullanardılar. Tonqal üstündən tullanarkən oxuyardılar: 
Ağrım-acım odda qalsın, 
Ağrımı-acımı od aparsın. 
 
Nije laşkoyxo (Ədəbiyat: 2; varaq: 482-484; Taranedi: 6) 
 
Udixosta xareko xuyəzi rəzulux samcine baksa. 
Mərəğmu  ədətxoxun  soxoual  xoneki,  sa çoça eş  exti tanunsa 
xuyəri koya. Eşa çöybi qitu xurə qitu ğaratun tasta. 
Eş diris kay bakain mo şo unsune ki me əş bul tene bikal. 
Mər sa əito. sako qəxkabaxlu çurkatan nextun, kə be vi eşatun 
biris kayde? Yəl əcuxlainşakatan: hin çoça eşen yakabenuy? 
Udoöosta  xuyər  başksun  ten  baksa  irəzuluğaxune  baksa 
diyənə, boşainşaksunxo male baksa. Ailə ostğarebksa. 
Elçi  tağatan  xaşba  samcine  taysa.  Xaşpalux  nəsiluğçane 
baksa. Naxun-bavaxun sane bikesa. Udexon mertun ne. 
Buxarçoxo  dənmişen  bi  dənmişenbi  xaşba  hetaynaken 
dənmişi?! 
Xaşba  mərtun  qiymətləndiluşsa.  Xaşpa  badalun  kala  biyabur 
culuxe baksa. 
Dəmirin  sa  qaydana-Xaşpaxun  xuyər  haksun  tene  bakon. 
Xaşpa xuyər tastun tene bakon. 
 


 
 
31 
Damna  vədine  mərey,  Vüx  nəsila  qədər  xuyər  haksun  tene 
bakon. 
Mər sa ədətoy ki qaynaxoqa binnen sa oraunaxun xe üxes tene 
bakoniy. 
Dayın  xuyər,  Əmin  xunər  əxil  qomaxun  xuyər  hakes  tene 
bakoniy. 
Nişanastal, laşkoyastal xuyəri koya ğare koje tağon. 
Dayın kala role bakoniy. Xuyər dayın koyaxune köçkoniy. 
Xuyəri bavan xuyəri kula tadi nexe:
 
Bez xuyərə ba, bal buxarcoğos tapsursa. 
Keraz  kanxoy  ədət.  Şəkinaxun  farkaltun  eçoniy.Tək 
zurninaxun laşkoytun boniy. 
Laşkoy  ükümci,  bazarin  ğimxo,  tule  xaşasta,  fi  asaresi  taxun 
oşane bakoniy. 
Laşkoy havinaxune bakoniy. 
Saxin ğine bəyeynak bin eştatun həzirləişakoniy. 
Ğari xuyəri koya loşkoy sa vədinəne bakon. 
Xuyəri koya loşko xare koya bakola laşkoyaxun zore bakoniy. 
Dələy enexon, xaçpa eneğon. Bəyi çoya xanpi bəytun bon. 
Xodaxun  bul  surukbi  tpotundon.  Şin  bula  döptain,  bəyə 
mundar  ruhurxoxun  əxileboniy,  iz  yaka  qayekoniy.  Te  tüfənkə 
bəyəne tadoniy. 
Nan xələt taditoxun oşa tüfəngə şotay kokoxun kaytunkon. 
Xaşpan  bəyi  amdarxon  sa  kala  bəyə  koyaxun  çefki,  xaşpan 
xuyəri kula bike, tərs kula yön kula tadi ne: 
– Xuyər ba, bak Buxarçoxos tapşursa. 
Xuyəren  masine  lakon.  Şəkin  şalatun  butkon  iz  bel.  Xuyərə 
yaka  badatan  xuyəri  biçi,  yal  biçilux,  sal  yengəne  tağon.  Biney 
biğal ğaçtuney. 
Bina həzirbaltoğo xələttun tanon. 
Ğaraxi sa xələtə suntin haki tineton xaval tasta. 
Bina  arabinaxuntun  taşoniy.  Arabin  beşlama  botu  xələtun 
hakoniy.  
 
 


Yüklə 365,57 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə