AzTarix Metodik+ Layout 1

---

AZßRBAYCAN
TARÈXÈ 6
ÀÈÄß ÌßÌÌßÄÎÂÀ
Öìóìòÿùñèë ìÿêòÿáëÿðèíèí 
6-úû ñèíôè ö÷öí Àçÿðáàéúàí òàðèõè ôÿííè öçðÿ äÿðñëèéèí
ÌÅÒÎÄÈÊ ÂßÑÀÈÒÈ
Bu nəşrlə bağlı irad və təkliflərinizi
[e-mail] 
və 
dе[e-mail]
elektron ünvanlarına göndərməyiniz xahiş olunur. 
Əməkdaşlığa görə  əvvəlcədən təşəkkür edirik!
BAKI – 2017
 Çap üçün deyil

---

ÄßÐÑËÈÊÄß ÈÑÒÈÔÀÄß ÎËÓÍÀÍ 
ØßÐÒÈ ÈØÀÐßËßÐ
Ñóàë âÿ òàïøûðûãëàð
À÷àð ñþçëÿð Èíòåðíåò àõòàðûø ñèñòåìèíÿ ìöðàúèÿò åò -
ìÿê ö÷öí âåðèëèð
Áóíó áèëìÿê ìàðàãëûäûð
Ýÿëèí àðàøäûðàã
Åâ òàïøûðûãëàðû
 Çap üçün deyil

---

КИТАБЫН ИЧИНДЯКИЛЯР
Тарих фянни цзря тялимин планлашдырылмасы ............................................................6
Интерактив иш формалары ........................................................................................7
Фяал дярсин цмуми гурулушу ..............................................................................8
Qruplarla iшin tяшkili ......................................................................................13
Иш вярягляриндян нцмуняляр.............................................................................17
Гиймятляндирмянин нювляри – тяркиб щиссяляри  ..................................................20
6-cы sinif Азярбайъан тарихи фянн курикулумунун 
мязмун стандартлары ........................................................................................24
Стандартларын ачылышы..........................................................................................26
Фянлярарасы интеграсийа.....................................................................................30
Стандартларын реаллашдырылмасы вя интеграсийа ъядвяли ..........................................32
İBTİDAİ  İCMA  QURULUŞU
1. Azяrbaycan qяdim юлкядир .........................................................................34
2. Azərbaycan ərazisində Alt Paleolit dövrü...........................................................36
3. Azərbaycan Orta və Üst Paleolit dövründə.........................................................38
4. Mezolit – Orta Daş dövrü ...................................................................................40
5. Neolit inqilabı. Eneolit dövrü .............................................................................43
6. Erkən və Orta Tunc dövrü...................................................................................46
7. Son Tunc – İlk Dəmir dövrü ...............................................................................49
8. Təqdimat: Azərbaycan ərazisində qədim insan məskənləri................................52
9. Azərbaycan ərazisində iri tayfa birlikləri və erkən dövlət qurumları .................54
AZƏRBAYCANDA ƏN QƏDİM 
VƏ QƏDİM DÖVLƏTLƏR
10. Manna dövlətinin yaranması və yüksəlişi.........................................................57
11. Mannanın xarici siyasəti ...................................................................................59
12. Mannanın süqutu...............................................................................................61
13. Mannanın şəhərləri. Mədəniyyət ......................................................................63
14. Azərbaycan Midiya və Əhəmənilər imperiyası dövründə ................................65
15. Atropatena dövləti.............................................................................................67
16. Atropatenanın qonşu dövlətlərlə münasibətləri ................................................69
3
 Çap üçün deyil

---

17. Atropatena mədəniyyəti ....................................................................................70
18. Albaniya dövlətinin yaranması .........................................................................73
19. Albaniyada əhalinin təsərrüfat həyatı. Şəhərlər ................................................76
20. Albanların yadellilərə qarşı mübarizəsi ............................................................78
21. Albaniya mədəniyyəti .......................................................................................80
AZƏRBAYCAN  TORPAQLARI 
SASANİLƏR İMPERİYASININ  TƏRKİBİNDƏ
22. Azərbaycanda feodal münasibətlərinin bərqərar olması ...................................83
23. Atropatena Sasanilər imperiyasının tərkibində.................................................86
24. Albaniya Sasanilər imperiyasının tərkibində ....................................................88
25. Albaniya V–VI əsrlərdə ....................................................................................90
26. Arxeoloji xəritə .................................................................................................94
27. Dərs nümunələri................................................................................................96
28. Qiymətləndirmə vasitələrinə dair nümunələr..................................................113
29. İstifadə edilmiş ədəbiyyat ...............................................................................126
4
 Çap üçün deyil

---

Əziz müəllimlər!
Şagirdlərin bilik və bacarıqlarının formalaşmasında, müstəqil və yaradıcı dü -
şünməsində, praktik bacarıqlara yiyələnməsində yeni təlim standartları, strategiya la -
rı nın və qiymətləndirmə mexanizmlərinin mühüm əhəmiyyəti vardır. Kurikulum
sənədi əsasında hazırlanan dərsliklər və metodik vəsaitlər də məhz bu zəmin əsasında
tərtib olunmuşdur. 
Tarixi zaman, tarixi məkan, dövlət, şəxsiyyət, mədəniyyət məzmun xətləri üzrə
əsas və alt-standartlar nəzərə alınaraq tərtib olunmuş yeni dərslik və me to dik vəsait
şagirdlərin bilik və bacarıqlarının formalaşmasına xidmət edir. Təqdim olunan me -
todik vəsait bu sahədə müəllimlərə istiqamət verən bir vasitədir.
Məzmun standartları müəllimin fəaliyyət mexanizmidir. Fəal dərsin ən mühüm
mərhələsi motivasiyadır. Təfəkkür prosesini canlandıran yönəldici suallar verməklə
motivasiya yaratmaq ilkin addımdır. Bunun üçün bilavasitə mövzu ilə bağlı, yaş
xüsusiyyətlərinə uyğun, cəlbedici, maraqlı, rəngli şəkil, xəritə, illüstrasiyalar, söz
asso siasiyaları və s. ilkin açar ola bilər.
Şagirdlərin təfəkkür prosesinin hərəkətə gətirilməsi şagirdlərin bilgiləri əsasında
tədqiqat sualının yaranmasına, idrak fəallığının artması isə onları tədqiqat fəallığına
istiqamətləndirir. Tədqiqat sualını cavablandırmaq üçün qruplarda tədqiqat işi aparılır.
Qruplarda problemin həlli zamanı ümumi cavabın qəbul edilməsi kollektivçilik, bir-
birini dinləmə mədəniyyətini forma laşdırır. Qrupda tapşırıqlar yerinə yetirilərkən
istedadlı və zəif oxuyan şagirdlər arasında düzgün bölgü aparılmalıdır. Qrupların
tərkibi ayrı-ayrı mövzuların tədrisi zamanı dəyişməlidir.
Tarixi zaman, tarixi məkan məzmun xətləri üzrə, ilkin olaraq, iş apararkən əsas
və alt-standartların reallaşması diqqətdə saxlanmalıdır. Tarixi zaman xronoloji mə -
sə lələrin həllində hadisələrin baş verməsi ardıcıllığını, tarixi zaman kateqori ya la rını
– il, əsr, minillik, dövr, era anlayışlarını fərqləndirmək və tətbiq edə bilmək ba ca rığı -
nın olduğunu müəyyən etməkdir. Metodik vəsaitdə şagirdlərin xronoloji mə sə lələrlə
bağlı cədvəllər tərtib etmək, yaxud cədvəlləri tamamlamaq, zaman oxu üzərində
hadisələrin baş verdiyi dövrləri qeyd etmək, il fərqlərini müəyyən etmək kimi idrak
fəallığını təmin edən tapşırıqlar verilmişdir. 
Metodik vəsaitdə, tədqiqat prosesində şagirdlərin fəaliyyət prosesini can lan dır -
maq və bilikləri səmərəli mənimsətmək üçün tamamlanmayan cədvəllər, sxemlər, xə -
ritələr verilmişdir ki, şagirdlər onu cavablandırmaqla məntiqi təfəkkürlərini və idraki
bacarıqlarını inkişaf etdirsinlər.
Məkan haqqında təsəvvürlər yaratmaq üçün xəritə üzərində tapşırıqlar  verilmişdir
ki, bu da şagirdlərdə praktik vərdişə şərait yaradır.
Metodik vəsaitdə tətbiq olunmuş rollu oyun  (şəxsiyyət məzmun xətti üzrə) təlim
nəticələrinin reallaşdırılmasında böyük əhəmiyyətə malikdir.
Siz tədqiqat sualları olaraq dərslikdə verilən qrup üçün sual-tapşırıqlardan da isti -
fadə edə bilərsiniz. Bu sual-tapşırıqlar elə tərtib olunmuşdur ki, onların qruplar tərə -
fin dən işlənməsi və təqdim edilməsi mövzunun tam açılmasına şərait yaradır.
5
 Çap üçün deyil

---