Азярбайъан Республикасы
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəticə
59 inşaatçıları Xarkovdan, Moskvadan, Leninqraddan və Çelyabinskdən çağırılmışlar." Əslən azərbaycanlı, Türkiyədə yaşamış H. Baykara isə göçürülmə siyasəti barədə belə demişdir: "Rusiyadan Azərbaycana rus kəndlisini zorla köçürmək yetməyirmiş kimi, Azərbaycanda tikilən hər bir fabrikaya minlərlə rus ailələri ilə birlikdə köçürülməkdədir. Buna da Azərbaycanda sənaye yüksəlişi adı verilir." (61) Azərbaycan Resrpublikası 18 oktyabr 1991 – ci ildə öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, 1992 – ci ildə rus qoşunları ölkə ərazisindən çıxarıldı. Hazırda Azərbaycan Respublikası yaxın qonşuları olan Iran, Türkiyə, Rusiya və Gürcüstanla səmərəli əməkdaşlıq edir. Lakin Azərbaycan ərazisinin 20 % - i erməni işğalı altında olması, istər – istəməz Azərbaycan – Rusiya münasibətlərinə də mənfi təsir göstərir. Fikirmizcə problemin tezliklə həll olunması cənubi Qafqazda südhün bərqərar olmasında yaxından köməklik göstərə bilər. Bu prosesdə Azərbaycanın haqqını müdafiə edən Islam Konfransı ölkələrinin imkanlarından da səmərəli istifadə olunmalıdır.
Nəticə
Aparılmış araşdırmalar göstərir ki, müştərək tarixin müxtəlif dövrlərinin obyektiv tədqiqi üçün hələ çox işlər görülməlidir. Miladdan əvvəl qədim dövlətlərdən tutmuş, Sasanilər, Şirvanşahlar, Sacilər, Salarilər, Şəddadilər, Atabəylər, Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səvəfi və digər dölətlərin tarixinin yenidən tədqiqi müştərək tarixin bizə məlum olmayan və ya bu vaxta qədər saxtalaşdırılmış qaraqlıq səhifələrin üzərinə işıq sala bilər. Azərbaycan xalqının mənşəyi, yəni etnogenezi ilə bağlı elmdə hələ də ziddiyyətlərin olması bir sıra məsələlərlə yanaşı həm də müştərək tarixin obyektiv tədqiqinə mane olur. Bir qrup tarixçilər Azərbaycanda türk tayfalarının yerli olmasını və sonradan bu ərazlərə gəlmiş oxşar tayfalarla qaynayıb qarışaraq Azərbaycan xalqını əmələ gətirməsini iddia edirlər. Digərləri isə iddia edirlər ki, türk tayfaları yerli olmayıb, bu ərazilərə gəlmədi. Onların bu ərazilərə gələrək yerli əhalini asimliyasiya etmək hesabına xalq formalaşmışdır. Bu cür ziddiyyətli fikirlərlə yanaşı Azərbaycan xalqının soy kökünü yalnız bir etnosa bağlamaq cəhdləri də vəziyyəti mürəkkəbləşdirir. Etnogenez və tarix haqqında obyektiv - elmi yazılarda göstərildiyi kimi, mütləq mənada avtoxon xalq yoxdur, müasir xalqların əksəriyyətinin 60 əcdadları tarixin müəyyən mərhələsində müxtəlif səbəblərdən bir yerdən başqa yerə köçmüşlər. Azərbaycan xalqının etnogenezinə bu mövqedən yanaşdıqda zahirən bir – biri ilə ziddiyyət təşkil edən əks mövqeləri yaxınlaşdırmaq və ortaq məxrəcə gəlmək mümkündür. Bu da fikrimizcə xalqın mənşəyinin yalnız bir etnosa bağlamaq haqqında fikrlərlə digər etnosların da bu prosesdə iştirak etməsi haqqında fikirlər arasında olan əksliyi aradan qaldırar. Yəni Azərbaycan xalqının formalaşmasında yerli və gəlmə türk tayfalarının qaynayıb qarışması ilə yanaşı, digər yerli tayfalar olan fars dilli, qafqaz dilli və bu ərazilərə köçürülmüş ərəb dilli tayfaların da qaynayıb qarışması mühüm rol oynamışdır. Bu tarixi prosesin izlərini müasir dövrdə həm xalqın etnik təkibində, həm də əhalinin antropoloji qurluşunda açıq aydın görmək olar. Fikrimizcə Azərbaycan xalqının etnogenez məsələsinə bu konteksdən yanaşılması və xalqın formalaşmasında iştirak etmiş bütün etnoslara doğma münasibət bəslənilməsi birləşdirici xüsusiyyətləri özündə əks etdirir. Bu da müştərək tarixin obyekitiv tədqiqinə və obyektiv dərkinə müsbət təsir göstərə, kənar qüvvələrin bilərəkdən etnik millətçiliyi qızışdırmasının qarşısını ala bilər. Bir qədər əvvəl Azərbaycan – Iran münasibətlərinə mənfi təsir gösərən amil kimi bəzi qüvvələr Təbrizdə Azərbaycan Respublikasının konsulluğunun açılmamasını önə çəkirdilər. Lakin bu problemin müvəffəqiyyələ həlli onların bu faktdan sui – istifadə cəhdlərinin qarşısını aldı. Bundan başqa bəzi ekspertlər Iranda yaşayan azərbaycanlıların dilində məktəblərin, qəzet və jurnalların olmamasını önə çəkirlər. Bu məsələ rəsmi danışıqlar predmeti olmasa da hazırda iki dövlət arasında münasibətlərin inkişafını istəmyən qüvvələrin istifadə etdiyi əsas arqumentlərdəndir. Iranda son illər azərbaycan dilində qəzet və jurnalların nəşr olunması bu arqumetlərin də aradan qalxmasına kömək göstərir. Azərbaycan dilində məktəblərin açılması məsələsini isə Iran Islam Respublikası Konstitusiyası çərçivəsində həll etmək mümkündür. Iranda azərbaycan dilinə qadağa qoyulması fikrini əsasız sayan, 1979 – cu il Iran Islam Inqilabı nəticəsində hakimiyyətdən devrilmiş Məhəmməd Rza şahın (1942- 1979) həyat yoldaşı Fərəh xanım Pəhləvi bu məsələ barəsində belə demişdir: "Iranda azərbaycanlılar öz dillərində nəinki sərbəst şəkildə danışıblar, hətta yazıblar da! Məsələn, götürək elə bizim böyük şairimiz Şəhriyarı. Onun türk dilində poemalar yazmağına heç bir qadağa qoyulmayıb. Elə qadağa olmadığı üçün də Şəhriyarın türk dilində əsərləri çap olunub... amma məktəblərdə yalnız rəsmi dövlət dilinin tədris edilməsi artıq başqa məsələdir"( 62) Son olaraq onu qeyd etmək lazımdır ki, müştərək tarixə aid tədqiqatları davam etdirilməsi zəruridir və hər iki dövlətin mənafeyinə uyğundur. Məhz bu sahədə tədqiqatların obyektiv şəkildə davam etdirilməsi iki dövlət arasında münasibətlərin inkişafına yardım edə və bir Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|