Азярбайъан республикасынын тящсил назирлийи

14 
 
TEMPERAMENTĠN PSIXOLOJĠ XARAKTERISTĠKASININ 
MÜƏYYƏN OLUNMASI METODĠKASI 
 
Hər  bir  suala  ―hə‖  və  yaxud  ―yox‖  cavabı  verərək,  sualın  sıra 
nömrəsinin  qarĢısında  cavab  yazmaq  lazımdır.  Sualların  üstündə  çox 
düĢünmək  lazım  deyil.  Ağlınıza  gələn  ilk  cavabı  verin.  Heç  bir  sualı 
nəzərdən  qaçırmayaraq  bütün  sualları  cavablandırın.  Siz  nə  qədər  səmimi 
olmasanız,  öz  temperamentinizi  bir  o  qədər  dəqiq  və  düzgün  öyrənə 
bilərsiniz. 
 
№ 
                 Sualın məzmunu 
Bəl
i 
Xeyr 
1. 
Tez-tez kompaniyada olmağı sevirsinizmi? 
 
 
2. 
Siz gözəl olsa da etibatsız, möhkəm olmayan əĢyalara sahib 
olmaqdan qaçırsınızmı? 
 
 
3. 
Sizin əhvali-ruhiyyənizin  tez-tezmi dəyiĢir? 
 
 
4. 
Söhbət zamanı siz çox sürətlə danıĢırsınız? 
 
 
5. 
Gərginlik,  güc  və  qabiliyyət  tələb  edən  iĢ  Sizin  xoĢunuza  
gəlirmi? 
 
 
6. 
Sizin  heç  Ģayiələri yayan vaxtınız olub ? 
 
 
7. 
Siz özünüzü çox Ģən və həyatsevər insan sayırsınızmı? 
 
 
8. 
Siz  hər  hansı  bir  müəyyən  geyimə,  onun  rənginə,  biçiminə 
elə öyrəĢirsiniz ki, sonra onu həvəssiz baĢqasına dəyiĢirsiniz? 
 
 
9. 
Sizi  baĢa  düĢən,  tərəfinizi  saxlayan,  dayaq  olan  insanlara 
ehtiyacınızın olduğunu tez-tez hiss edirsiniz? 
 
 
10. 
Siz çox sürətlə yazırsınız?  
 
 
11. 
 Ġstirahət  etmək  imkanı  olduğu  halda,  Siz  özünüz  üçün    iĢ, 
məĢguliyyət axtarırsınızmı? 
 
 
12. 
Siz öz sözlərinizə əməl etmədiyiniz vaxtlar olurmu? 
 
 
13. 
Sizin yaxĢı dostlarınız çoxdurmu? 
 
 
14. 
Həvəslə bağlandığınız iĢdən baĢqa birisinə keçid almaq Sizin 
üçün çətin deyil ki? 
 
 
15. 
Günah hissi Sizi tez-tezmi incidir? 
 
 
16. 
Tələsib-tələsmədiyinizdən  asılı  olmayaraq  həmiĢə  tez-tez 
yeriyirsinizmi? 
 
 
17. 
Məktəbdə  oxuyarkən  çətin  məsələləri  həll  edənə  qədər 
onların üzərində iĢləyirdinizmi? 
 
 
18. 
Adi  hallarda  olduğundan  daha  pis  düĢünə  bildiyiniz  hallar 
olurmu? 
 
 
19. 
Sizə tanıĢ olmayan insanlarla tez dil tapa bilirsinizmi? 
 
 
20. 
GörüĢ və ya söhbət zamanı özünüzü necə aparacağınızı tez-
 
 

---

15 
 
tezmi  planlaĢdırırsınız? 
21. 
Sizə  vurulan  eyhamlara  və  edilən  zarafatlara  həssassınızmı 
və tez özünüzdən çıxırsınızmı?                                                                                   
 
 
22. 
Söhbət zamanı jestlərdən istifadə edirsinizmi? 
 
 
23. 
Yəqin  ki,  siz  çox  vaxt  səhər  yuxudan  təravətli  və  yaxĢı 
istirahət etmiĢ halda oyanırsınız? 
 
 
24. 
Sizin elə fikirləriniz olurmu ki, heç bir kəsin onları bilməsini 
istəməmisiniz? 
 
 
25. 
BaĢqaları ilə məzələnməyi xoĢlayırsınızmı? 
 
 
26. 
Öz  fikir  və  düĢüncələrinizi  baĢqalarına  bildirməzdən  əvvəl 
əsaslı  dərəcədə  onları  götür-qoy  etməyə  üstünlük 
verirsinizmi? 
 
 
27. 
Pis, qorxulu yuxular tez-tez görürsünüzmü? 
 
 
28. 
Yeni  təhsil  materialını    adətən    asan  mənimsəyib  yadda 
saxlaya  bilirsinizmi? 
 
 
29. 
Siz  o  dərəcədə  aktivsinizmi  ki,  sizə  bir  neçə  saat  iĢsiz 
qalmaq  belə çətindir? 
 
 
30. 
ƏsəbləĢib, özünüzdən çıxdığınız anlar olubmu? 
 
 
31. 
Həddindən  artıq  darıxdırıcı  kompaniyanı  canlandıra  bilmək 
Sizə çətin deyil ki? 
 
 
32. 
Hətta çox vacib olmayan məsələlərin həlli zamanı Siz adətən 
çox düĢürsünüz? 
 
 
33. 
Hər Ģeyi ürəyinizə saldığınızı sizə heç deyiblərmi? 
 
 
34. 
Cəldlik və yaxĢı reaksiya tələb edən oyunları oynamaq sizin 
xoĢunuza gəlirmi? 
 
 
35. 
Əgər bir Ģey uzun müddət sizdə alınmırsa, adətən bu iĢdən əl 
çəkmir, alınmasına çalıĢırsınız? 
 
 
36. 
Qısamüddətli  də  olsa,  sizdə  öz  valideynlərinizə  qarĢı 
qıcıqlanma, incimə hissi olurmu? 
 
 
37. 
Siz özünüzü səmimi və ünsiyyətli insan hesab edirsinizmi? 
 
 
38. 
Adətən yeni iĢə baĢlamaq sizə çətin gəlir? 
 
 
39. 
Özünüzü baĢqalarına nisbətən nədə isə pis hesab etmək hissi 
sizi narahat edirmi? 
 
 
40. 
Ləng  və  heç  nədə  tələsməyən  insanlarla  iĢ  görmək  sizə 
adətən çətindir? 
 
 
41. 
Gün ərzində yorğunluq  hiss etmədən davamlı və məhsuldar 
Ģəkildə nə ilə isə məĢğul ola bilərsinizmi? 
 
 
42. 
Əl çəkməyiniz lazım olan vərdiĢlərə  maliksinizmi? 
 
 
43. 
Sizi hərdən problemsiz insan kimi qəbul edirlərmi? 
 
 
44. 
 Siz    ancaq  sizə  qarĢı  etibarlı  və  sınanmıĢ  simpatiyası  olan 
adamı yaxĢı dost hesab edirsiniz? 
 
 

---

16 
 
45. 
Sizi tez hirsləndirmək olurmu? 
 
 
46. 
Diskussiya zamanı siz adətən uyğun cavabı tez tapırsınızmı? 
 
 
_ 
Siz    hər  hansı  bir  iĢlə  yayınmadan,  uzun  müddət  və 
məhsuldar məĢul olmağa özünüzü məcbur edə bilirsinizmi? 
 
 
48. 
Ümumiyyətlə  məlumatınız  olmayan  Ģeylər  haqqında 
danıĢırsınızmı? 
 
 
 
 
“Temperamentin psixoloji xarakteristikası”  metodikasının açarı 
 
Temperament  sorğusu  onun  aĢağıdakı  qütb  xüsusiyyətlərinə: 
ekstraversiya  –  introversiya,  rigidlik  –  plastiklik,  emosional  qıcıqlanma  - 
emosional müvazinətlilik, reaksiyanın tempi (tez – asta), aktivlik (yüksək – 
aĢağı)  və  bundan  baĢqa  sınaqdan  keçən  insanın  verdiyi  cavabların  
səmimiliyinə  diaqnoz  qoymaq  imkanı  verir.  Temperamentin    hər  bir 
xüsusiyyəti  sorğu  kodunun  köməyi  ilə  qiymətləndirilir.  Bu  zaman 
sətirbəsətir  ―hə‖  cavablarını  (kodda  onların  nömrələri  göstərilmiĢdir) 
toplamaq  və alınan cəmi koeffisiyentə (3,2 və  ya 1 bal) vurmaq, sonra isə 
―yox‖  cavabları  həmin  qayda  ilə  iĢləmək  lazımdır.  Bundan  sonra, 
temperamentim  konkret  xüsusiyyətini  xarakterizə  edən  balların  ümumi 
qiyməti hesablanır.  
 
                                 Sorğunun kodu 
 
Temperamentin 
xüsusiyyətləri 
 ―Bəli‖ cavabları   Bal 
 ―Xeyr‖ 
cavabları 
    Bal 
1. Ekstraversiya 
1, 7, 23, 19,  
25, 31, 37,  
4, 43 
   
3 
2 
 
 
2 
 
 
1 
2. Rigidlik 
8, 26, 32,  
2, 14, 20, 38, 
44 
3 
 
2 
 
37 
13, 46 
 
2 
1 
3.Emosional 
qıcıqlanma  
15, 21, 33, 
39, 45, 
3, 9, 
27 
 
3 
2 
1 
 
 
4.  Reaksiyaların 
tempi   
4, 16, 28, 
10, 22, 34, 40, 
46, 
17, 29, 37 
3 
 
2 
1 
 
 
5. Aktivlik 
5, 11, 17, 23, 
 
 
 

---