Азярбайъан республикасынын тящсил назирлийи

170 
 
X. "M" AMĠLĠ 
 
 ―  —―  ―Prakserniya".  Praktiklik,  real  prinsipləri,  cəhdlərin  adiliyi,  az 
təxəyyülü azdır. 
Praktik  məsələləri  tez  həll  edir;  öz  maraqlarını  önə  çəkir,  gündəlik  iĢləri 
düĢünür, qeyri-adi olandan çəkinir; hamı tərəfindən qəbul edilmiĢ normalara 
riaət  edir,  obyektiv  reallığı  rəhbər  tutur,  praktik  fikirdə  etibarlıdır;  dürüst, 
insaflı,  narahat,  amma  möhkəmdir.  Ona  bir  qədər  məhdudluq  məxsusdur, 
xırda Ģeylərə artıq diqqət yetirir. 
"+" "Autiya". Xəyalpərəstlik, idealistlik, zəngin təxəyyülü olandır, özündən 
razı, fikri dağınıqlıq. 
Öz  ideyaları  ilə  məst  olunmuĢ,  incəsənətlə  nəzəriyyə  ilə,  əsas  inamlarla 
maraqlanır;  daxili  illüziyalara  qapılır;  yüksək  yaradıcılıq  potensialı  var. 
ġıltaq, sağlam düĢüncədən asan geri çəkilir. Heyranlığa asan gətirilir, özünü 
saxlaya bilməyən. 
 
XI. “N” AMĠLĠ 
 
― — ― ―Düzlük‖. Sadəlövhlük, sadəlik. Düz, açıq, təbii, səmimi. 
Düz,  amma  müraciətində    nəzakətsiz.  Qeyri  konkret  ağıla  malikdir. 
Ünsiyyətli,  emosional  cəhətdən  səbirsizdir.  Sadə  zövqü  var.  Bəsirətin 
yoxluğu.  Əsaslandırmaların  analizində  təcrübəsizdir.  Olanla  kifayətlənir. 
Ġnsan mahiyyətinə kor-koranə inanır. 
"+" "Siyasətçilik". Bəsirət, hiylə. Təcrübəli, tovlanmıĢ, qənaətcil, ağıllı. 
Nəfis  zövqlü,  cəmiyyətdə  özünü  apara  bilir.  Dəqiq  ağıla  malikdir. 
Emosional  cəhətdən  dözümlüdür.  Süniliyi  var.  ĠnkiĢaf  etdirilmiĢ  estetik 
zövqü var. Əhatəsində olan adamlara qarĢı diqqətlidir. ġöhrətpərəst, ola bilər 
ki, etibarsızdır. Ehtiyatlıdır, ―küncləri‖ kəsir". 
 
XII. “O” AMĠLĠ 
 
«-»  ―Qipertimiya‖,  Qayğısızlıq,  özünə  güvənmə,  özündən  razı  qalma, 
sakitlik, arxayınĢılıq, mərhəmət, soyuqqanlılıq. 
ġən,  gülərüz.  Sakit,  arxayın.  PeĢmançılığı  çəkməyən.  Razılığa  və  ya 
ətrafındakılarların  məzəmmətinə  qeyri-həssasdır.  Diqqətsizdir.  Enerjilidir. 
qorxusuzdur. Qayğısız. 
"+"  "Qipotimiya‖.  Günahkarlıq  hissi;  qorxunun  əsirliyi,  həyəcanlar, 
ürəyə dammalar; özünü incitmə, özünə inamsızlıq, narahatçılıq. 
Depressiya,  yatırdılmıĢdır,  asan  ağlayır.  Asan  inciyir,  ani  əhval-
ruhiyyəsinin  təsiri  altındadır,  həssas.  Güclü  vəzifə,  borcu  yerinə  yetirmək 
hissi,  ətrafındakılarların  reaksiyalarına  həssasdır.  Son  dərəcə  dəqiq, 
Простые вкусы. Отсутствие Эстетически изощрен. Про- 
XII. ФАКТОР 
«Ot 

---

171 
 
vurnuxan.  Ġpoxondrik.  Qorxunun  simptomları.  Tək,  inciyən,  tutqun 
düĢüncələrə yüklənmiĢdir. 
XIII. “Q
1
” AMĠLĠ 
«—»  «  Konservatizm".  Möhtərəm,  sabit  baxıĢlara  malikdir,  ideyalar; 
ənənəvi  çətinliklərə  dözümlüdür;  yalnız  vaxtla  sınaqdan  keçirilmiĢi  qəbul 
edir;  yeni  insanlara  Ģübhəlilik.  ġübhə  ilə  yeni  ideyalara  yanaĢır,  öyüd 
verməyə və öyüdlərə meyllidir. 
  
"+" "Radikalizm". Eksperimentator, liberal, sərbəst fikirli, analitik, yaxĢı 
məlumatlandırılma,  narahatlıqlara  dözüm.  Tənqidi  mövqelidir;  intellektual 
maraqların  mövcudluğu  ilə  səciyyələnir,  düĢüncəsi  analitikdir.  Nüfuzlara 
etibar etmir, inama heç nə qəbul etmir. 
 
XIV. “Q
2
” AMĠLĠ 
 
"  —".  Qrupdan  asılılıq,  sosiabillik,  müstəqil  olmama;  ardıcıllıq;  qrupun 
dəstəyinə  ehtiyac  duyur,  baĢqalarla  birlikdə  qərarlar  qəbul  edir,  sosial 
razılığa yönəlir, təĢəbbüssüzdür. 
Sərbəstlik,  qrup  müstəqilliyi,  müstəqillik,  hazırcavablıq,  müstəqil  qərarlar 
qəbul edir; hökmranlıq edə bilər, baĢqa insanların dəstəyinə ehtiyac duymur, 
müstəqildir. 
 
XIV. “Q
3
” AMĠLĠ 
 
" —" ―AĢağı təkəbbürlük‖, pis nəzarət edilir, laqeyd, qeyri-dəqiq, öz 
meyllərini izləyir, ictimai qaydalarla hesablaĢmır, diqqətli deyil və nəzakətli 
deyil, intizamsızdır, özü haqqında təsəvvürlər daxilən mübahisəlidir. 
"+".‖Yüksək  təkəbbürlük‖,  mənlik,  dəqiq,  iradəli,  öz-özünə  nəzarət, 
özünə tabe edə bilər, düĢünülmüĢ plan üzrə hərəkət edir, effektiv lider, sosial 
normaları qəbul edir, öz emosiyalarına və davranıĢa nəzarət edir, iĢi sonuna 
kimi çatdırır, məqsədyönlüdür. 
XIV. “Q
4
” AMĠLĠ 
 
«  —».  AĢağı  eqo-gərginlik;  zəiflədilmiĢ,  sakit,  süst,  laqeyd,  təmkinli, 
frustrasiyaya  məruz  qalmayan;  aĢağı  motivasiya,  tənbəllik,  artıq 
məmnunluq, sakitlik. 
"+".  Yüksək  eqogərginlik;  yığcam,  enerjili,  həyacanlandırılmıĢ,  əsəbi, 
yüksək motivasiya, yorğunluğa baxmayaraq aktivdir, əsəbi, nizamın zəif 
hissi. 
 
 

---

172 
 
Ġkinci dərəcəli amillər: 
 
I.
 
"F
1
" AMĠLĠ 
 
"—"  AĢağı  həyəcanlılıq;  həyat  bütovlükdə  təmin  edir,  arzu  olunana  nail 
olmağa  bacarıqlıdır,  amma  zəif  motivasiya  və  buradan  çətin  hədəflərin 
nailiyyətinə qabiliyyətsizlik irəli gəlir. 
 "+" Yüksək həyəcanlılıq, amma Ģərt deyil ki,nevrotik olsun, çünki həyəcan 
vəziyyətlə bağlı ola bilər; ola bilsin ki, pis uyğunlaĢma qabiliyyəti var, nail 
olduqları  ilə  bağlı  narazılıq.  Çox  yüksək  həyəcan  adətən  fəaliyyətin 
səmərəsini pozur. 
II.
 
“F
2
” AMĠLĠ 
 
―—―  Ġntravert.  Ürəksizlik,  utancaqlıq,  "özüm  elə  kifayətdir", 
Ģəxsiyyətlərarası  münaqiĢələrdə  arxa  planda,  geridədir.  Ola  bilsin  tancaq 
olmasın, burada gizlilik təmkinlilik ola bilər,. 
 ―+ ―. Ekstravert. Sosial əlaqələri yaxĢı qurur və dəstəkləyir.  
 
III. “F
3
” AMĠLĠ 
"—" Senzitivlik, kövrək emosionallıq, incəliklərə həssaslıq, bədii yumĢaqlıq 
ola bilər, sakitlik, nəzakət; düĢüncələrin müxtəlifliyinə görə qərarların qəbul 
olunmasında çətinliklər 
 ― + ―. Reaktiv müvazinət, sabitlik, gülərüzlülük, qətiyyət, tədbirlilik, həyatın 
incəlikləri fikir verməmək meyli. AĢkara, açığa yönəldilmiĢdir. Çox tələsik, 
kifayət qədər ölçülüb-biçilməmiĢ hərəkətlərə görə çətinliklər.  
IY. “F
4
” AMĠLĠ 
 
"  -".  Konformluluq,  tabe  etmə,  asılılıq,  passivlik,  təmkinlilik.  Dəstəyə 
ehtiyac duyur və onu insanlarda axtarır. Qrup normalarına yönəlmək meyli. 
 « + ». Müstəqillik, təcavüzkarlıq, cəsarət, bərk tutma, zirəklik, tezlik.  
 
 
T. LIRININ ġƏXSIYYƏTLƏRARASI MÜNASIBƏTLƏRIN 
DIAQNOSTIK METODIKASI 
   
Bu  metodika  1954-cü  ildə  T.Liri,  Q.Leforj,  R.Sazek  tərəfindən 
yaradılmıĢdır  və  subyektin  özü  haqqında  və  ideal  ―Mən‖  haqqında 
təsəvvürlərin  tədqiqi,  habelə  kiçik  qruplarda  qarĢılıqlı  münasibətlərin 
öyrənilməsi  üçün  nəzərdə  tutulmuĢdur.  Bu  metodika  vasitəsilə  insanlara 
münasibətin  daha  çox  yayılmıĢ  tipi  özünüqiymətləndirmə  və  qarĢılıqlı 
qiymətləndirmədə müəyyənləĢdirilir. 

---