Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети

7 

 

 

 

 

              G İ R İ Ş 

 

Qadın  üst  geyimlərinə  olan  təlabatın  günü-gündən  artması,  onların 

keyfiyyətinin  yüksəldilməsində  olan  tələblərə  da  artırır.  Müasir  şəraitdə 

müəssisələrin istehsal etdikləri məhsullar kəmiyyətinə görə yox, onun keyfiyyətinə 

görə  seçilir.  Bu  da  keyfiyyət  pröblemlərinin  nəqədər  ciddi  olmasını  göstərir. 

Müstəqil dövlətin iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək üçün keyfiyyətli məhsul istehsalı 

onun  əsasını  təşkil  edir.  Bəli  ki,  texnika  və  texnologiyanın  ən  yeni  müasir 

üsullarından istifadə keyfiyyət probleminin təxirəsalınmaz məsələsidir. 

 

Kostyum  məmulatların  keyfiyyətinə  verilən  tələblər  istehsal  olunan  malın 

istifadəsi,  uzunömürlülüyü,  estetik  xüsusiyyətləri  və  müasir  insan  cəmiyyətində 

özünün nə dərəcədə yer tutmasından asılıdır. Bu sahənin bərpa və inkişaf etdirmək 

mənafeyi  daxili  mənbələrin  aşkara  cıxarılmasını  və  bunun  üçün  əsaslı  tədqiqat 

işlərinin  aparılmasını  tələb  edir.  Digər  tərəfdən  mövzunun  aktualləğə  bazar 

iqtisadiyyatına  kecid  bu  sahədə  də  iqtisadi  münasibətlər  sisteminin  yenidən 

qurulmasını,  istehsalın  təşkilində  əsaslə  dəyişikliklərin  edilməsini,  məmulatın 

keyfiyyətini  və  rəqabət  qabiliyyətini  yüksəldilməsini  bir  vəzifə  kimi  qarşıya 

qoyulur.  Bu  məsələnin  öyrənilməsi  üçün  də  geniş  tədqiqat  işi  aparmağa  ehtiyac 

duyulur. 

 

Buraxılış  işində  qarşıya  qoyulan  məqsəd  müasir  şəraitdə  kostyum 

məmulatlarının  keyfiyyətinə  təsir  edən  amilləri  araşdırmaq  və  keyfiyyətin 

yüksəldilməsi  metodlarına  təklif  və  tövsiyələr  hazırlamaqdır.  Bu  təkliv  və 

tövsiyələri  hazırlamaq  üçün  Azərbaycan  Respublikası  tikiş  istehsalının  müasir 

vəziyyətini, onu inkişaf  xüsusiyyətlərini araşdırmaq, inkişafın sabitləşdirilməsi və 

sürətləndirilməsi yollarını öyrənməyi zəruri hesab etmişik. 

 

Qarşıya  qoyulan  məqsədə  nail  olmaq  üçün  aşağıdakı  vəzifələrin  yerinə 

yetirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. 

  Azərbaycan 

Respublikasında 

tikili 

məmulatlara 

olan 

tələbatın 

dəyişdirilməsinin səbəbləri tətbiq edilməsi; 

  Elmi-texniki  tərəqinin  geyim  istehsalı  səmərəliliyinə  təsirinin  müəyyən 

edilməsi; 

---

8 

  Kostyum 

məmulatlarının 

keyfiyyət 

göstəricilərinin 

və 

onların 

qiymətləndirliməsinin təhlil edilməsi; 

  Standartlaşdırmanın  kostyum  məmulatlarının  keyfiyyətinin  formalaşmasın-

dakı rolunun təhlil edilməsi; 

  Keyfiyyətin  idarəetmə  sistemlərinin  kostyum  mallarının  keyfiyyətinin 

formalaşmasındakı rolunun müəyyən edilməsi. 

Buraxılış işində aparılan tədqiqatlar nəticəsində kişi və qadın kostyumlarının 

keyfiyyətinə  təsir  edən  amillərin  müxtəlif  üsulları  təcrübi  yolla  tədqiq  edilmiş 

öyrənilmişdir.  Işin  aparılması  zamanı  keyfiyyətə  təsir  edən  amillərin  yaranma 

səbəbləri,  onların  aradan  qaldırılması  və  keyfiyyətin  yüksəldilməsi  metodları 

haqqında  təkliflər  irəli  sürülmüşdür.  Təkliflərin  istehsalata  tədbiqi  böyük  iqtisadi 

səmərəliliyə səbəb ola bilər.  

 

1.Qadın üst geyimlərinin keyfiyyətinə qoyulan ümumi  

istehlak tələbləri 

Geyimlərin  ən  başlıca  vəzifə  insan  orqanizmini  xarici  mühitin  və  mexaniki 

zədələnmələrin  təsirindən  qorumaqdan  ibarətdir.  Bu  növ  məmulatların  estetik 

funksiyasını  da  həlledici  rolu  vardır.  Cünki  o,  insanı  bəzəmə  qabiliyyətinə  də 

malikdir.  Geyimlər  nəinki  istehsal  əşyasıdır,  eyni  zamanda  tətbiqi  incəsənətin  də 

əsas obyekti sayılır. 

Tikili malların, penoplast iştirakı cox təbəqəli materiallar, trikotay, xəz, gön, 

plyonka və digər növ materiallar daxildir. 

Digər  növ  mallarda  olduğu  kimi  tikili  malların  da  istehlak  dəyəri  müxtəlif 

tələblərə cavab verən kompleks xassələrlə təyin edilir. Istehlakcı üçün lazımdır ki, 

geyim malları dözümlü, gigiyenik, rahat və gözəl olsun. 

Bununla  bərabər  hazırki  dövrdə  müxtəlif  növlü  materialların  və 

təkmilləşdirilmiş  texnoloji  əməliyyatların  tədbiqi  sahəsində  istehlakcıların  lazımi 

tələbatını ödəyə bilən tikili mallar istehsal etmək mümkündür. 

Geyim  mallarına qoyulan bütün tələblərin  şərti olaraq  3 qrupa bölmək olar: 

estetik, gigiyenik və xidmət müddətini təyin edən istehlak tələbləri. Bu və ya digər 

---

9 

geyim  məmulatlarına  qoyulan  konkret  tələblər  və  bunlar  arasındakı  fərq 

xüsusiyyətləri  məmulatın  təyinatı  və  təyinatdan  asılı  olaraq  bir  növ  məmulatlar 

üçün  ən  vacib  tələblər  davamlılıq  və  gigiyenik,  digərləri  üçün  isə  gözəl  xarici 

görünüş tələbləri ən əsas sayıla bilər. Belə ki, metaləridici sexlərdə işləyən fəhlələr 

üçün  olan  xüsusi  təyinatlı  geyimlər  rahat,  davamlı  və  gigiyenik  tələblərə  cavab 

verməlidir.  Bununla  bərabər  bu  qrup  geyimlər  ilk  növbədə  insan  orqanizminin 

ərinmiş  metal  səpintilərdən  mühafizə  etməlidirlər.  Alt  dəyişəkləri  baxmayaraq  ki 

davamlı  və  xarici  görünüşcə  əlverişli  olan  sintetik  materiallardan  istehsal  olunur, 

lakin  belə  qrup  məmulatlar  gigiyenik  tələblərə  cavab  vermədiyindən  geniş  tətbiq 

oluna  bilmirlər.  Ancaq  sistetik  materiallardan  istehsal  olunan  üst  geyimləri  alt 

geyimlərinə  nisbətən  daha  cox  tətbiq  olunur.  Beləki  bu  növ  üst  geyimləri  yüngül, 

davamlı  və  gözəl  xarici  görünüşə  malik  olmaqla  onlara  qoyulan  digər  istehlak 

tələblərinə dolğun cavab verilir.  

Geyimlərin  bu  göstərilən  tələblərə  cavab  verməsi  onların  keyfiyyətini  təyin 

edə  bilər.  Buna  görə  də  bu  tələblər  bir-birləriylə  sıxı  sürətdə  bağlıdırlar.  Əgər 

geyimlər uzun xidmət müddəti üçün nəzərdə tutulmuş və həm təyinatına və həmdə 

gigiyenik tələblərinə cavab verirsə, lakin xarici görünüşcə gözəl deyildirsə, bu növ 

məmulat istehlakcı tərəfindən yüksək keyfiyyətli kimi qiymətləndirilə bilməz.  

Geyimlərə verilən estetik tələblər 

İnsanın  xarici  görünüşü  müəyyən  qaydada  tərtib  edilməsində  əsas  vəzifəni 

geyim  məmulatları  yerinə  yetirir.  Bina  görədə  məmulatların  bədii  cəhətdən  tətbiq 

edilməsi  cox  vscib  və  bəzəndə  birinci  dərəcəli  tələb  sayılır.  Geyim  nəninki 

özüözlüyündə  gözəl  olmalıdır,  eyni  zamanda  insanı  da  bəzəndirmə  qabiliyyətinə 

malik olmalıdır. O növ geyim məmulatları yüksək estetik tələblərə uyğun gələ bilər 

ki,  onun  modası  müasir  gözəllik  qanunauyğunluğuna  və  tamaşaçı  baxışına  cavab 

verə bilsin. Belə halda həminb məmulat insanlarda estetik hisslərin oyanmasına və 

ödənilməsinə səbəb ola bilər.  

İnsanda  qəşənglik,  o  cümlədən  geyimlərin  gözəlliyi  haqqında  fikirlərui  hər 

şeydən  əvvəl  mədəniyyətin  və  istehsalatın  səviyyəsi  ilə  sıxı  sürətdə  bağlıdır.  Hər 

bir  cəmiyyətin  gözəllik  haqqında  öz  estetik  ideyaları  olmişdir.  Müasir  şəraitdə 

---