Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети

13 

suyunkundan isə 24-25 dəfə azlıq təşkil edir. Buradan da belə bir nəticəyə gəlmək 

olur  ki,  hər  hansı  bir  materialın  istilikzoləetmə  xassəsi  materialda  mövcud  olan 

havanın miqdarı və materialın özünün istilikkeçirmə qabiliyyətindən çox asılıdır. 

 

Geyimlərdə  hava  parçanın  daxilində  və  istiləşdirici  materialda,  habelə 

bədəndə  geyim  arasında  boşluq  təbəqəsində  mövcuddur.  ən  çox  hava  qalın 

təbəqədə  olur  ki,  bu  təbəqə  çox  olduqda  geyimlərfin  istilikizolə  etmə  xassəsi  də 

çox olur.  

 

Geyimlərin  çox  təbəqəli  olmasının  insan  orqanizminin  istiliyinin 

izoləedilməsində  böyük  rolu  vardır.  Tədqiqat  zamanı  müəyyən  olunmuşdur  ki,  -

20

0

C-yə  malik  hava şəraitində  paltonun  xarici təbəqəsində təmpəratur -12,5

o

C, alt 

dəyişiyində  +20

0

C,  kostyum-don  təbəqəsində  +15,3

0

C-yə,  alt  geyimlə  bədən 

arasında +31

0

C-yə bərabər olur. 

 

İstehlak  zamanı  hava  rütubətinin  və  əzilmənin    təsirindən  kiflər  nisbətən 

qalınlaşır  və  havanın  get-gedə  sıxlaşdırmaqla  materialın  istilikzoləetmə 

qabiliyyətini  azaldır.  Buna  förə  də  ən  yaxşı  istilikizoləetmə  qabiliyyətinə  sintetik 

liflərdən lavsan və təbii liflərdən isə yun lifləri malikdirlər. 

 

İnsanın  normal  həyat  fəaliyyətinin  qorunub  saxlanılmasında    geyimlərin 

formasını  insan  ölşüsünə  uyöunlugunun,  onun  buxar  və  havakeşirilməsinin, 

hiqroskopikliyinin, 

çəkisinin 

ağır 

olmasının, 

az 

şirklənməsinin 

və 

elektrikləşməsinin  də  böyük  rolu  vardır.        Bunulla  bərabər  geyimaltı  təbəqədə 

rütubətin artıq olması orqanizmə pis təsir göstərir, insanı tez yorur, hava buxarları 

geyimin xarici səthinə toplanır, orada maye vəziyyətinə düşməklə bədəni daha tez 

soyudur. 

 

Geyimlərin  gigiyenik  cəhətdən  əlverişli  olmasında  materialın  rənginin  də 

müəyyənrolu  vardır.  Geyimin  rəngi  günəş  şüalarının  qəbul  edilməsində  və  dəf 

edilməsində  böyük  əhəmiyyəti  olduğundan  isti  şəraitdə  belə  geyimlərin  əlverişli 

olması daha məqsədəuyğundur. Məlumdur ki, ağ material günəş şüalarını 98%  dəf 

edirsə, qara material isə 99,5% udur. Qırmızı rənq istilik şüalarını yaxşı dəf edir və 

materialı  qızmadan  qoruyur.  Qara  material  çirklənməni  gizlədir,  bunulla  da  onun 

gigiyenik xassəsi pisləşir. 

---

14 

2.Qadın üst geyimlərinin istehsalında istifadə olunan  

materiallarının təsnifatı

 

 

 

Üst  geyimləri  çeşidinə  bütün  cins  –  yaş  xüsusiyyətində  olan  kişi,  qadın  və 

uşaqlar  üçün  nəzərdə tutulan  geyimlər daxildir. Geyim  məmulatları bir – birindən 

artikuluna,  fasonuna,  mürəkkəbliyinə,  siluyetinə,  biçiminə,  materialına,  texnoloji 

emalına və digər əlamətinə görə fərqlənirlər. 

 

Təyinatına  görə  bütün  tikili  malları  beş  sinfə  bölmək  olar:  məişət 

məmulatları,  idman  məmulatları,  xüsusi  geyimlər,  idarə  geyimləri  və  milli 

geyimlər.  Bunlar  da  istifadə  şəraitindən  asılı  olaraq  ayri  –  ayri  qruplara  bölünur. 

Hər  bir  sinif  geyimlərdə  öz  növbəsində  beş  qrupa  bölünür:  bunlar  üst  geyimləri, 

yüngül donlar, dəyişəklər və tikiş xırdavatları, bas geyimləri, ləvazimatlar və başqa 

məmulatlar aiddir [5]. 

 

Geyimlər  istehsalçının  cins  –  yaş  əlamətinə  görə  kişilər,  qadınlar,  uşaqlar 

üçün  nəzərdə  tutukur.  Onlar  mövsümüna  və  geyilmə  vaxtına  görə  qış,  yay  və 

istənilən vaxt istifadə edilən olurlar. 

 

Geyimlərin hazırlanması üçün yun, ipək, pambıq, kətan və kimyəvi liflərdən 

olan parçalardan istifadə edilir. 

 

Son  zamanlar  geyim  malları  istehsalında  göndər,  zamsadan,  parça 

materiallardan xəzdən və s. geniş istifadə edilməkdədir. 

 

Təyinatına  görə  geyim  malları  ev,  gündəlik  çıxış,  iş  və  istirahət  nəzərdə 

tutulur. 

 

Ümumi  tikili  məmulatlar  içərisində  məişət  tikili  məmulatlar  sinfi  əsas  yeri 

tutur.    Buraxılan  tikili  məmulatların  istehlak  xassələrinin  yaxşılaşdırılması  və 

keyfiyyətin  yüksəldilməsi  üçün  tədbirlər  həyata  keçirilir,  yeni  müxtəlif  yollarla 

arayışlandırılmış  (əzilməyən,  azyığılan,  suya  davamlı  və  s.)  parçaların  tətbiqi 

genişlənir. 

 

Üst geyimləri qrupu  geyimlərin  palto  və kostyum  yarımqrupundan  ibarətdir 

[7]. 

 

Istehlakçının  cins  –  yaş  göstəricilərinə  görə  üst  geyimləri    yun,  yarımyun, 

pambıq,  ipək  (təbii  və  suni)  parçalardan,  rezinləşdirilmiş,  ikiqat  və  toxunmamış 

---

15 

materiallardan və s. hazırlanır. Üst geyimləri təyinatına görə ev, gündəlik mıxış və 

istirahət üçün buraxılır. 

 

Palto 

yarımqrupuna 

paltolar, 

yarım 

paltolar, 

buçlatlar, 

jaketlər, 

rezinləşdirilmiş palto və plaslar, gödəkçələr vəs. daxildir. 

 

Paltolar da yaş – cins əlamətinə görə kişi, qadın və uşaqlar üçün mövsümüna 

görə qış, mövsümdən kənar və kombinələşmiş (isti astarlı) olurlar. 

 

Paltoların  başlıça  istehlak  xassələrinə  estetik  və  istilik  saxlama  göstəriçisi 

daxildir. Paltoların növ müxtəlifliyi onların formasından, məmulatınbiçilməsindən, 

üz  materiallarından  və  bir  sira  başqa  elemetlərindən  asılıdır.  Paltoların  çeşidinin 

sabitliyinə diqqət yetirilərsə məlum olar ki, qadın paltolarının çüşidi daha tez – tez 

dəyişir. 

 

Qadın  paltolarının  hazırlanması  üçün  daha  yüngül,  müxtəlif  fakturalı  və 

rənqli  (mahud,  drap,  fule,  boston,  qabardin,  toxunmamış  parça  materialı  və  s.) 

parçalardan  istifadə  olunur  ki,  bunlarında  çeşidi  fasiləsiz  olaraq  yeniləşir  və 

yaxşılaşdırılır. 

 

Son  zamanlar  uşaqlar  üçün  nəzərdə  tutlan  palto  və  yarımpaltoların  da 

keyfiyyətinin    yaxşılaşdırılmasında  və  çeçidinin  təzələnməsində  əhəmiyyətli  və 

diqqəti cəlb edən işlər görülmüşdur.  

 

Yarımpaltolarda  da  istehlakçıların  cins  –  yaş  göstəricilərindən  asili  olaraq 

kişilər,  qadınlar  və  uşaqlar  üçün  hazırlanır.  Mövsümə  görə  yarımpaltolar  qış 

mövsümu  üçün  olur.  Yarımpaltolar  da  əsasən  paltolar  hazırlanan  materiallardan 

hazırlanır. 

 

Buşlatlar  məktəb  yaşlı    və  məktəbəqədər  yaşlı  oglanlar  üçün  buraxılır. 

Kostyumlar  yarımqrupu  üst  geyimləri  icərisində ən çox  yayılmışı  və ən  vaçibidir. 

Bu  yarımqrup  da  istehsalcının  cin  –  yaş  xüsusiyyətinə  görə  kişilər,  qadınlar  və 

üşaqlar  üçün  olur.  Mövsümüna  görə  kostyumlar  qış,  yay  və  mövsümündənkənar 

olurlar.  Təyinatına  görə  kostyumlar  gündəlik  istifadə  edilən,  gəzinti  və  istirahət 

üçün olur.  Kostyumlar aşağıdakı növ məmulatları özündə birləşdirir: ikili və üçlü 

kostyumlar  kişilər  üçün  ipək  pençəklər,  qadınlar  üçün  jaketlər,  jiletlər,  ipək 

---